اعتمادپذیری سیاست‌های پروژه محور؛ (ارزیابی ریسک گزین ههای تأمین آب مشهد و تعیین اولویت آنها)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام دانشگاه فردوسی گروه آب دانشگاه فردوسی مشهد

2 مدیر مطالعات پایه منابع آب، آب منطقه ای خراسان رضوی

3 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروزه یکی از مهم ترین دغدغه های مدیران و برنامه ریزان کلان کشورها در بسیاری از نقاط دنیا تامین زیرساخت ها و بویژه تامین آب بوده که با توجه به کمبودهای شدید در بخش های مختلف منابعِ تامین، انرژی و اعتبارات یک عامل محدودکننده برای توسعه محسوب می شود. تامین نیازهای آبی برای مصارف مختلف در ایران از اساسی­ترین چالش­های پیش ­رو است. بر این اساس تامین آب از نقاط مختلف و اجرای پروژه­­های گوناگون، از راهکارهای جاری جهت رفع این چالش در کنار مدیریت غیر­سازه­ای بوده و میزان زیادی از اعتبارات و بودجه­های ملی را به خود اختصاص داده است. در حال حاضر دشت مشهد به لحاظ تأمین آب در حوزه آب­‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی دچار مشکل شده است. نشست زمین و کاهش حجم آبخوان­ دشت مشهد در کنار افزایش جمعیت این شهر، به همراه ورود زائران داخلی و خارجی و مهاجرت به این شهر در سال‌های اخیر بر مشکلات تأمین آب شهر مشهد افزوده است. در این مقاله به صورت موردی به چالش­ها و فرصت­های طرح­های تامین آب مشهد پرداخته شده است و همچنین روش منسجمی جهت ارزیابی ریسک­ ارائه شده است. به همین منظور در بخش اول مقاله، بر اساس روش بارش افکار، عوامل مخاطره­آمیز در گزینه­‏های تامین آب مشهد بررسی و متوسط ریسک هر کدام از گزینه­ها محاسبه شده است. نتایج نشان داد، گرچه کمترین مقدار متوسط ریسک مربوط به گزینه انتقال آب از هزار مسجد است؛ اما از دیدِ کارشناسان گزینه انتقال پساب از غرب مشهد دامنه امکان بروز ریسک کمتری را نسبت به سایر گزینه­­ها دارا است. در واقع این نتایج نشان می­دهد، استفاده از دامنه امکان ریسک برای اولویت‏بندی گزینه­‏ها (اتخاذ تصمیمات مدیریتی) می­تواند بسیار مفید واقع شود. همچنین در انتهای مقاله گزینه­های مختلف بر اساس پارامتر قیمت تمام شده پروژه، حجم انتقال آب هر پروژه، ریسک و ضریب بازچرخانی آب مجدداً اولویت­بندی شده­ اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قندهاری، ا. داوری، ک. عمرانیان خراسانی، ح .1394. راهنمای چارچوب مدیریت ریسک، نخستین کنگره ملی آبیاری زهکشی ایران، دانشگاه فردوسی، اردیبهشت 94
 نظری، ا. فرصت­کار، ا. کیافر، ب. 1387. مدیریت ریسک در پروژه‌­ها، انتشارات معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی :مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات، 109 / 00 / 87 .
Bayazidi, B., Oladi, B., Abbasi, N., (2012). The questionnaire data analysis using by SPSS software (PASW) 18, Mehregan, Tehran, in persion.
Cronbach, L. J., & Shavelson R. J. (2004).  My Current Thoughts on Coefficient Alpha and Successor Procedures. Educational and Psychological Measurement. 64, 391-418.
Chaves, P. & Kojiri, T. 2007. Deriving reservoir operational strategies considering water quantity and quality objectives by stochastic fuzzy neural networks. Adv. Water Resour. 30, 1329–1341.
Davison, A., Howard, G., Stevens, M., Callan, P., Fewtrell L, Deere, D,. 2008. Water safety plans: managing drinking-water quality from catchment to consumer. Prepared for theGeneva: World Health Organisation; 2005 [WHO/SDE/WSH/05.06].
Dominguez-Chicas, A., Scrimshaw, M,. 2010. Hazard and risk assessment for indirect potable reuse schemes: an approach for use in developing water safety plans. Water Res 2010;44(2):6115–23.
Faye, R. M., Sawadogo, S., Lishoua, C. & Mora-Camino, F. 2003. Long-term fuzzy management of water resource systems. Appl. Math. Comput. 137, 459–475.
Germain, D., Cohen, D., Frederick, J. 2008. A Retrospective Look at the Water Resource Management Policies in Nassau County, Long Island, New York,Volume 44, Issue 5, pages 1337–1346, October 2008
Griffith, C., Obee, P., Cooper, R. 2005. The Clinical Application of Hazard Analysis Critical Control Points (HACCP). American Journal of Infection Control 33, e39
Hellier,K. 2000. Hazard analysis and Critical Control Points for water supplies .63rd Annual Water Industry Engineers and Operators’ Conference Civic Centre – Warrnambool 6 and 7 September.
Hokstad, P., Pettersson, T.J.R., Kirchner, D., Niewersch, C., Linde, A., Sturm, S., Røstum, J., Sklet, S., Beuken, R., 2009. Methods for risk analysis of drinking water systems from source to tap - Guidance report on Risk Analysis, Project Funded by the European Commission, Sixth Framework Programme, Sustainable Development, 2009 TECHNEAU
Hong, E., Lee, I., Shin, H., Nam, S., Kong, J. 2009. Quantitative risk evaluation based on event tree analysis technique: Application to the design of shield TBM, Tunnelling and Underground Space Technology 24 (2009) 269–277
Jayarante A. 2008.  Application of a risk management system to improve drinking water safety. J Water Health 2008;6(4):547–57.
Jairaj, P. G. & Vedula, S. 2000. Multi-reservoir system optimization using fuzzy mathematical  rogramming. Water Resour. Manage. 14, 457–472.
Khatri . B. 2013. RISK AND UNCERTAINTY ANALYSIS FOR SUSTAINABLE URBAN WATER SYSTEMS. DISSERTATION UNESCO-IHE Institute for Water Education for the Degree of DOCTOR. Published by: CRC Press/Balkema. ISBN: 978-1-138-00096-4
Luyet, V. Schlaepfer, R., Parlange, M, B. Buttler, A., 2012 . A framework to implement t Stakeholder participation in environmental projects, Journal of Environmental Management,111,213-e-219.
Maqsood, I., Huang, G. H. & Yeomans, J. S. 2005. An interval parameter fuzzy two-stage stochastic program for water resources management  nder uncertainty. Eur. J. Oper. Res. 167 (1), 208–225.
Mays, L.W. and Tung, Y.K. 1992. Hydrosystems engineering and management. McGraw-Hill. Book Co., Singapore.
McIntyre, N., Wagener, T., Wheater, H. S. & Siyu, Z.  2003. Uncertainty and risk in water quality modelling and management. J. Hydroinformat. 5 (4), 259–274.
Pipattanapiwong, J., 2004. Development of multi-party risk and uncertainty management process for an infrastructure project, Doctoral dissertation, Japan, Kochi University of Technology.
WEF (World Economic Forum), 2015. Insight Report Global Risks 2015, 10th Edition, World Economic Forum, Geneva. Available at: <http://reports.weforum. org/global-risks-2015/> (last checked: 04.04.15)
USGS. 2000. A Retrospective Analysis on the Occurrence of Arsenic in Ground-Water Resources of the United States and Limitations in Drinking-Water-Supply Characterizations, Water-Resources Investigations Report 99–4279, Reston, Virginia 2000
Yokoi, H., Embutsu, I., Yoda, M,Waseda K,. 2006. Study on the introduction of hazard analysis and critical control point (HACCP) concept of the water quality management in water supply systems. Water Sci Technol 2006;53(4):483–92
Tankana, H. Gue, p. 1999. Theory and Methodology Portfolio selection based on upper and lower exponential possibility distributions. European Journal of Operational Research 114 (1999) 115-126
Tankana, H. Gue, p. Turkesen, B. 2000. Portfolio selection based on fuzzy probabilities and possibility distributions. Fuzzy Sets and Systems 111 (2000) 387-397
Ted, S. 2014. Environmental Risk Assessment: A Toxicological Approach. CrC Press group. International Standard book Number 13-978-1-4665 - 9829- 4.
Tran, L. D., Schilizzi, S., Chalak, M. & Kingwell, R. 2011. Optimizing competitive uses of water for irrigation and fisheries. Agric. Water Manage. 101, 42–51.
Turner B.L. 2010, vullenrability and resilience: coalescing or paralleling approaches for sustainability science?. Global environrmental change, 20:570-576
Zhang, X. H., Zhang, H. W., Chen, B., Guo, H. C., Chen, G. Q. & Zhao, B.A. 2009. An inexact-stochastic dual water supply programming model. Commun. Nonlinear Sci. 14, 301–309.
Zilinskas, R. 2005. Assessing the threat of bio terrorism congressional testimony. Center for nonproliferation studies. From http://cns.miis.edu.