تحلیلی آینده پژوهانه در بن مایه‌های سازنده‌ی تصاویر آینده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آینده پژوهی، دانشکده علوم و فناوری های نوین، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

تصاویر آینده ارتباط وثیقی با خواسته­ها، ارزش­ها و آرمآن‌های انسانی دارند. مهم‌ترین مسئله در تحلیل تصاویر آینده، اهمیت و جایگاه آن‌ها در بروز تغییرات اجتماعی است؛ زیرا تصاویر آینده در کنار ارزش­ها، مهم‌ترین بلوک­های سازندة تغییرات اجتماعی هستند و بدین سبب مطالعة آن‌ها حائز اهمیت است. در این راستا، پژوهش حاضر به عنوان یک پژوهش بنیادی ـ تجربی که در سنت پژوهش­های کیفی انجام شده است، از روش تحلیل مضمون به منظور بررسی تصاویر آینده در ذهن جوانان استفاده کرده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که تصاویر آینده در بین مشارکت‌کنندگان، از هفت گزارة اصلی ساخته شده است. این گزاره­ها به ترتیب اینگونه نام‌گذاری شده‌اند: ۱- آثار تاریخی به جای مانده از گذشته، ۲- وزن زمان حال، ۳- در راهی که دیگران قدم گذاشته­اند، ۴- حدس­هایی دربارة آینده، ۵- سایة جامعه، ۶- حسرت­ها، عجز­ها و نداشته­ها و ۷- فهم آینده. ماهیت اکثر این بن‌مایه­های سازندۀ تصاویر‌آینده ناظر بر این فرضیات است که تصاویر آیندۀ جوانان ایرانی ارتباط عمیقی با تجربۀ زیست آن‌ها در گذشته و حال داشته و آن‌ها توانایی کمی برای رویاپردازی از یک آیندۀ مطلوب و ایجاد گسست در وضعیت موجود به نفع آن وضعیت مطلوب دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بل، وندل. ۱۳۹۲. مبانی آینده‌پژوهی. ترجمۀ مصطفی تقوی و محسن محقق. جدل 1. تهران: انتشارات موسسۀ آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
پایا، علی و علی­رضا همتی. ۱۳۹۶. «ارزیابی نقادانۀ روش­شناسی­های آینده­نگاری و آینده­پژوهی». مطالعات راهبردی سیاست­گذاری عمومی. سال ۷. شمارۀ ۲۲. صص 157-184.
سردار، ضیاءالدین. 1396. آینده: تمام آنچه اهمیت دارد. ترجمۀ محسن طاهری دمنه. تهران: انتشارات آینده‌پژوه.
طاهری دمنه، محسن، علی اصغر پورعزت و محمد مهدی ذوالفقارزده.1394. «تأملی در مفهوم تصاویر آینده به مثابه ساخت هویت اجتماعی». مطالعات ملی. سال 16. شمارۀ 4. صص 76-61.
Aligica, Paul. D. 2011. "A critical realist image of the future Wendell bell’s contribution to the foundations of futures studies". Futures. Vol. 43.pp. 610-617
Kaboli, Seyedeh Akhgar and Tapio, Petri. 2017. "How late-modern nomads imagine tomorrow? A Causal Layered Analysis practice to explore the images of the future of young adults". Futures. Vol. 96. Pp. 32-43
Morgan, Dennis. 2002. "Images of the future: A historical perspective". Futures. Vol.34. pp. 883-893.
Rubin. Anita. 2013. "hidden, inconsistent, and influential: images of the future in changing times". Futures. Vol.45. pp.38-44.
Taheri Demneh, Mohsen and Morgan, Dennis. 2018. "Destination Identity: Futures Images as Social Identity". Futures studies journal. vol. 22. No. 3. Pp. 51-64.
Bell, Wendell and Mau, J.A. (Eds.). 1971. The Sociology of the Future, Russell Sage Foundation, New York.