بررسی روند سیاستگذاری توسعه و توازن منطقه ای طی برنامه های توسعه در ایران و ارائه راهبردهای اساسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)

چکیده

بررسی تعادل و توازن بین مناطق یکی از مباحث اساسی در حوزۀ سیاست‌گذاری منطقه‌ای است. در این مقاله سعی شده اشت که، پس از آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعۀ کشور در خصوص سیاست‌گذاری توسعه و توازن منطقه‌ای، با استفاده از شاخص ویلیامسون، نابرابری بین مناطق در دولت‌های اصلاحات، عدالت‌خواه و اعتدال‌گرا بررسی شود. تدوین و تصویب ضوابط ملی آمایش، تهیۀ اسناد ملی توسعۀ ‌استان‌ها ، طراحی و ایجاد نظام درآمد ـ هزینۀ ‌استان‌ها و نهادهای اداری ـ مالی ذیل آن، اعطای مشوق‌های لازم به سرمایه‌گذاران جهت سرمایه‌گذاری در مناطق کمتر توسعه‌یافته، ایجاد ردیف‌های بودجه‌ای متوازن در قانون بودجه جهت ارتقای شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی شهرستان های کم‌برخوردار از مهم‌ترین رویکرد‌های تعادل‌بخشی به مناطق بوده است که در برنامه‌های توسعهتجلی یافته است.نتایج شاخص ویلیامسون  نیز نشان می دهد که نابرابری بین ‌‌استان‌های کشور طی برنامۀ سوم (دولت اصلاحات) روند بدون تغییری داشته اما با آغاز برنامۀ چهارم توسعه (دولت عدالت‌خواه)، روند نابرابری بین ‌استان‌ها افزایش و درسال‌های پایانی دولت دهم(1390) این روند کاهش یافته است. گفتنی است این روند کاهش نابرابری بین ‌استان‌ها در دولت اعتدال‌گرا ادامه دارد. درنهایت از طریق تکنیک swot مهم‌ترین نقاط قوت، ضعف ، فرصت و تهدید در عرصۀ سیاست‌های توازن منطقه‌ای شناسایی و راهبردهای اساسی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


سازمان برنامه و بودجۀکشور. 1395. قوانین برنامه‌های توسعۀ اقتصادی ـ اجتماعی کشور. قابل دسترس در:https://www.mporg.ir
سازمان برنامه و بودجه کشور .1396. قانون بودجۀسالانه کشور. قابل دسترس در: https://www.mporg.ir
سازمان مدیریت‌وبرنامه‌ریزی‌کشور. 1396. گزارش اقتصادی سال 1395 و نظارت بر عملکرد پنج سال اول برنامۀپنجم توسعه. جلد 1. حوزه‌های فرابخشی چاپ اول. تهران: انتشارات علمی و مدارک تخصصی
مرکز آمار ایران. 1395. حساب‌های منطقه‌ای. قابل دسترس در :https://www.amar.org.ir
متوسلی، محمود و  بهرام وهابی. 1382.« الگوسازی تفاوت‌های منطقه‌ای از دیدگاه توسعۀ منطقه‌ای: روش‌شناسی و کاربرد‌ها». فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا . سال 12. سال 12 و 14. شمارۀ 44 و 45. صص  177-192.
محمودی، سعید. 1388. «گزارش تبیین علل ایجاد عدم تعادل‌ها در زمینۀ مدیریت و سرمایه‌گذاری». معاونت برنامه‌ریزی استانداری همدان». همدان.
وهابی، بهرام.1377. «چارچوب نظری توزیع هدف‌های ملی در سطح منطقه». مجلۀ برنامه و بودجه. سال3. شمارۀ 7 و 8 . شمارۀ پیاپی 31 و 32. صص 45-68.
زبردست، اسفندیار و سمیه حق روستا. 1396.«گونه‌شناسی رویکرد‌های نظری و تجربی نابرابری‌های منطقه‌ای». دوفصلنامۀ دانشگاه هنر. شمارۀ 19. صص 153-169.
Amos, O. 1988."Unbalanced regional growth and regional income inequality in the latter stages of development".Regional Science and Urban Economics.No18(4), pp.549-566.
Biehl, D. 1991."The Role of Infrastructure in Regional Development". In: Vickerman, R.W., Eds., Infrastructure and Regional Development. Pion, London.pp.3-9.
Friedman,j.1972. "A general theory of polarized development", in hansen,n.m.(ed) . growth centers in regional economic development.macmillan co. ltd
Hermansen.t.1972".development poles and related theories: a synoptic review" in n.m.hansen.(ed).growth centers in regional economic development. New York
Janikas, M., & Rey, S. 2008."On The Relationships betwwen Spatial Clustering, Inequality andEconomic Growth in the United States: 1969-2000 ".Région et Développement.No27.pp.13-34.
Marcin Bogdañski.2012." Modern Theories of Regional Development – A Review of Some Concepts", Journal of Economia Copernicana, Vol (Year): 2 Issue (Month).pp. 25-41
Mora, T. 2008."Explaining Within-country Regional Inequality in the European Union".ScienzeRegional. No7.pp.51-69.
Nijkamp, P. & Abreu, M.2009. "Regional Development Theory", Serie Research Memoranda 0029, VU University Amsterdam, Faculty of Economics, Business Administration and Econometrics.
Lipshitz.g .1992."Divergence versus convergence in regional development".Journal of planning literature. No 7(2).p.268-285
kratke,s.1999. "a regionalist approach to regional studies".Environment and Planning A. No 31(4).pp.683-704
Kuznets,s.1955. "growth and income inequality".American economic review. No 45.pp.1-28
Lessmann, C. 2011." Spatial inequality and development: Is there an inverted-U relationship? "CESifo  working paper: Fiscal Policy, Macroeconomics and Growt.No. 3622.
Perroux,f.1950.economic space, theory and application. quarterly journal of economics. Vol 64.pp.89-104
Petrakos, G. 2009. “Regional growth and inequalities in the European Union”.Discussion PaperSeries. No15(2).pp.23-44.
Scott.a and stroper,s.2003." Regions,globalization,development”.regional studies,taylor and francis journals.Vol 37(6-7).pp.579-593
williamson,j.1965.”regional inequality and the process of national development: ADescription of Patterns”. economicdevelopment and cultural change. Vol 13.pp.3-47