نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
کلیدواژهها
فرصتها و تهدیدهای فراروی حوزههای علمیه
در عرصهی بینالملل با رویکرد رسانه
محمد مهدی مظاهری[1]، جعفر رحمانی [2]
.......................................................................................................................
تاریخ دریافت: 10/11/1390 تاریخ پذیرش: 17/1/1391
.......................................................................................................................
چکیده
حضور حوزههای علمیه در محیطهای فراملی، ورود به محیطهای متلاطم و پیچیده است، محیطی که در آن تهدیدهای و فرصتهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنها را از یک سو با چالشها و مشکلات سهمگین و از سویی دیگر با ظرفیتهای گسترده و نامتعارف مواجه میسازد.
این پژوهش به منظور بررسی فرصت ها و تهدیدات فراروی حوزه های علمیه در عرصه بین الملل انجام شده است. در این تحقیق با مطالعه نظری و اسنادی، ادبیات موضوعی تحقیق بررسی، تجزیه و تحلیل و تشریح شده است. نخست طرح موضوع شده و حوزه های علمیه و رسالت جهانی آن بررسی و در ادامه مطالعه محیطی صورت گرفته است. در حوزه فرصت ها به فرصت های محیطی (اجتماعی،اقتصادی ،سیاسی) و فرصت ها در حوزه فناوری اشاره شده ودر حوزه تهدیدات به تهدیدات محیطی (اجتماعی،اقتصادی ،سیاسی) وتهدیدات در حوزه فناوری اشاره شده و در خاتمه راهکارهای مورد نظر جهت مواجهه با فرصت ها و تهدیدات فراروی حوزه های علمیه در عرصه بین الملل ارائه شده است.
واژهگان کلیدی
حوزههای علمیه، رسانه، فرصت، تهدید و بینالملل.
مقدمه
جهانی شدن (Globalization) از جمله مفاهیمی است که در سه دههی اخیر تمامی عرصههای فعالیت بشری را از جمله عرصهی فعالیتهای علمی- فرهنگی به خود مشغول داشته است. سیر تحول تکنولوژی در عرصهی ارتباطات و پیدایش انقلاب اطلاعات در نیمهی دوم قرن بیستم زمینهی گذر از محدودیتهای جغرافیایی- ملی را فراهم ساخته و این امر موجب کوچکتر شدن جهان و تبدیل عرصه جهانی به یک دهکده گردید که ساکنان آن را در ارتباط مستقیم با یک دیگر قرار داده است. حضور حوزههای علمیه در محیطهای فراملی ورود به محیطهای متلاطم و پیچیده است، محیطی که در آن تهدیدهای و فرصتهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنها را از یک سو با چالشها، مشکلات سهمگین و از سویی دیگر با ظرفیتهای گسترده و نامتعارف مواجه میسازد. غفلت مدیران در ادارهی مراکز دینی در این عرصهی فراملی نسبت به موارد ذکر شده پیامدهای غیرقابل جبرانی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین مدیریت در پهنهی جهانی الزامهای کاملاً نوینی را در مدیریت رسانه طلب میکند تا ادارهی این نهادها و سازمانها به گونهای معقول و هماهنگ با تحولهای درونی و بیرونی تنظیم گردد.
با توجه به سرعت بالای تغییرهای، حضور رقیبان قدرتمند؛ نیازهای روزافزون مخاطبان؛ حوزههای علمیه جهت ارتقاء سطح اثربخشی؛ و کارآمدی خود نیازمند شناخت فضای رسانهای با توجه به تغییرهای پیرامون خود جهت مقابله با تهدیدها و بهرهگیری از فرصتها جهت نفوذ در مخاطبان است. به عبارت دیگر، تثبیت، رشد و افزایش کارامدی حوزههای علمیه در محیط فراملی نیازمند اصل بهبود پیاپی (Continous improvement) در مدیریت رسانه است. با توجه به نکتههای بیان شده این تحقیق در پی آن است تا با شناخت دقیق فرصتها و تهدیدهای فراروی حوزههای علمیه در بعد رسانه، مبنایی را برای طرحریزی راهبردهای اثربخش جهت حضور تأثیرگذار حوزههای علمیه در سطح جهانی ارائه نماید.
اهمیت موضوع
اَلعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اِللَّوابِس ،
«کسى که زمان خود را بشناسد، آماج اشتباهات قرار نگیرد»
امام صادق(علیه السلام)
الکافی : ج 1 ، ص 27 ، ح 29
امروزه، هزاران کانال ماهوارهای و دهها هزار سایت و وبلاگ در فضای مجازی به زبانهای مختلف و با شگردهای متفاوت کمرِهمت برای ضعیف نمودن دین و تخطئه آن بستهاند و این باور را در مخاطبان خود ایجاد میکنند که جامعهی مبتنی بر دین مطلوب و مناسب زیست انسان در جهان امروز نیست.
این مجموعه از تبلیغات در شرایطی صورت میپذیرد که دست اندرکاران آنها از هر گونه محدودیتی آسوده بوده و از تمام شگردهای رسانهای و جذابیتهای ظاهری بهره میگیرند و باید اذعان داشت که بخش بسیار قابل توجهی از افکار مسلمانان را در ایران و جهان تحت تأثیر قرار داده و میدهند. مسیحیت با تمام توان خود دامنهی تبلیغ آئین کلیسا را با عنوان مجعول دین رحمانی، مبتنی بر عطوفت و نرم خویی تا درون خانههای مردم مسلمان گسترش داده است؛ و بهائیت و وهابیت با حمایت و هدایت سران کفر و با سرمایههای کلان مادی پنجه بر باورها و اعتقادهای مسلمانان، به ویژه پیروان آئین تشیع، میکشند. امروزه، مسیحیت با هدایت واتیکان و با در اختیار داشتن 2 میلیون کشیش، 800 هزار راهبه، 400 هزار راهب، 982 دانشگاه ، سه هزار حوزهی علمی مسیحی تحت اشراف کلیسا، بیش از 5 هزار نشریهی علمی، هزاران روزنامه و مجلهی تبلیغی در سراسر دنیا به فعالیت مشغولهستند و تنها در آمریکا 2000 رادیو به صورت تمام وقت و نیمه وقت برای نهاد تبلیغی مسیحیت فعالیت و با آن همکاری میکنند. تیراژ برخی مجلههای واتیکان افزون بر یک میلیون نسخه است (http://www.hawzah.net).
با توجه به نکتههایی که بیان گردید حوزههای علمیه جهت انجام فعالیت در عرصهی فراملی نیازمند حضور قدرتمندانه و برنامهریزی شده میباشندتا بتوانند با رقیبان قدرتمند خود مقابله نمایند.
حوزههای علمیه
هدایت انسانها به تماس، ارتباط با آنها، برخوردهای مناسب و گفتوگو و استدلال نیاز دارد؛ از این رو است که خداوند در میان خلقش فرستادگانی دارد که از جانب او با بندگان او سخن میگویند و آنها را راهنمایی میکند؛ به سوی مصلحتهایشان و منفعتهایشان و آنچه با آن میمانند و در ترک آن نابود میشوند.
انبیاء همراه با بینّات- روشن و روشنگر- به سوی مردم فرستاده شدهاند؛ روشن چون در سطح فهم هر کس با او سخن میگویند و روشنگر چون انسان را از تاریکی جهل و ابهام بیرون میآوردند.
کار و حرکت انبیاء به دست جانشینان ایشان انجام و ادامه یافتهاست. همان سنت و روش زنده نگاه داشته شده و همان سخنها از این زبانها گفته میشود.
دین با بعثت رسول و هدایتهای او آغاز میشود. او در این سیر امناء، جانشینان و وارثانی دارد که در حضور و در غیبت او هم راه اویند و سخن او را بر مردمان میخوانند. اینگونه است که حوزه در کنار رسول(ص) و در کنار خلفای او متولد میشود. دین در عصر حضور حجتهای خدا، نیازمند حوزههای علمی است تا پیام دین مفهوم شود و به دست همهی اقوام برسند[3] چه رسد به عصر غیبت که چه در عرصهی تبیین دین و چه در تطبیق آن بر شرایط متحول از حمایت عصمت محرومیم.
حوزه فضایی است که در آن خلفای رسول پرورش مییابند؛ کسانی که شأن و شغل خویش را همان تلاوت و تزکیه و تعلیم میدانند و سنت رسول را زنده میکنند.
تشکیل حوزهها در حقیقت پاسخی است که به پیام نهفته در این آیه داده شده: «ما کان المؤمنون لینفروا کافه فلولا نفر من کل فرقه طائفه لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلّهم یحذرون». مؤمن کسی است که نه تنها دین را پذیرفته و به آن تسلیم شده، بلکه دین و اعتقادهای دینی در احساسها و دغدغههای او داخل و جزو دغدغههای ثابت او شده است. جماعتی این چنین همگی کوچ نمیکنند و بهدنبال جهاد و یا هر امر مهم دیگر حوزهی هدایت را خالی نمیگذارند که مؤمن دغدغهی هدایت بندگان خدا را دارد و ارشاد جاهل، تنبیه غافل و پرورش نسل تازه را مهمترین وظیفهی خود میداند. شرط اول بهرهگیری از تعلیمهای دین و رسیدن به کمال، تفقه در دین است و این نیاز اولین علت تشکیل حوزه های علمی میباشد که نیاز به هدایت؛ نیاز به وحی؛ بعثت انبیاء را؛ نیاز به توسعه و تداوم هدایت؛ نیاز به حوزه و عالمان دین را گوشزد میکند. تبیین وحی و پیام خدا در برابر سئوالها و شبههها، تطبیق آن بر شرایط متنوع و متفاوت جز با حوزه و عالمانی حاصل نمیشود که به تولید علم میپردازند و طراوت وحی را برای هر زمان و مکانی حفظ میکنند. همچنین، ادامهی حرکت انبیاء در تلاوت مستمر آیات حق، تزکیه و تعلیم بندگان خدا جز با پرورش رجالی توانمند ممکن نخواهد بود؛ رجالی که آیههای حق را بشناسند و با آگاهی ازحالات مخاطبان آیههای مناسب را پیدرپی بر ایشان تلاوت کنند، رجالی که آلودگیها و وابستگی را بشناسند و شیوههای تزکیه، را بدانند و در بهکارگیری مداوم و تدریجی آنها توانا باشند؛ رجالی که نه تنها بر کتاب و حکمت مسلط، بر آموزش پیدرپی و گام بهگام آن نیز قادر باشند.
فلسفهی وجودی روحانیت و حوزههای علمیه در دورهی غیبت، تداوم راه انبیاست. شناخت، تبیین و تبلیغ دین، پاسخگویی به پرسشها، مشکلات فکری و در نهایت پیاده کردن تعالیم حیات بخش اسلام برعهدهی حوزههای علمیه و روحانیت است.
انجام این وظیفهها، در همهی زمانها بهطور یکسان نیست. در گذشته، حوزهها با شمار اندکی از انسانها و با نیازهایی محدود روبهرو بودند؛ امروزه با تحقق انقلاب اسلامی، گسترش جهانی اسلام، اقبال و گرایش روز به روز مردم تمامی نقاط گیتی به دین مقدس اسلام مسئولیت سنگین و بزرگ پاسخگویی به نیازهای جهانی را متوجهی حوزههای علمیه نموده است. به نظر میرسد این رویکرد نیازمند تحولهای گسترده و مطلوب در تمامی ابعاد به خصوص مدیریت ارتباطات است.
دین مقدس اسلام، دارای ویژگی جهان شمولی و پاسخگویی به نیازهای همهی زمانها است از اینرو حوزههای علمیه که در عصر غیبت مفسر و مروج احکام شریعتاند باید به افقها و چشماندازهای آینده نگریسته و خود را آمادهی این تحولهای بنمایند http://www.tebyan.net) ) نیازهای عمیق و گستردهی حوزه در سطح جهانی نیازمند شرایط مطلوب و برازنده بر نظام حوزهای است.
حوزههای علمیه و رسالت جهانی
با مروری اجمالی بر آیهها و روایات[4] مشخص میگردد، فعالیت و مأموریت حوزههای علمیه بنا بر رسالتشان، انسانها در کل گیتی هستند و هیچگونه، مرز جغرافیایی و سیاسی آن را محدود نمیسازد.
همچنان که امام خمینی(ره)، بنیانگذار انقلاب اسلامی و رهبر فرزانه انقلاب، [5] بر رسالت جهانی حوزههای علمیه تأکید دارند. حوزههای علمیّه جهت تحقق آرمان خود برقراری نظام جهان شمولاسلام، تشکیل امت واحدهی جهانی در سراسر گیتی با پیشوایی صالحان و مستضعفان، با تبلور ارزشهای اسلامی در زندگی بشر، آزادی کامل انسان از انواع قیدها، اسارتها فکری، زائد، مخرب، پایان مناقشهها و رفع مخاصمات، تأمین ثبات، آرامش، امنیت در جوامع نیازمند حضوری توانمند و ذار در سطح ملی و فراملی است.
رسانه
رسانه ((Media به معنی رساندن است و هر ابزاری که موجب تأثیر در حواس گردد، «ابزار رسانه» شناخته میشود. از ابزارهای رسانه میتوان به عکس، منبر، تلویزیون، اینترنت، رادیو، کتاب، روزنامه، مجلات، سینما و ماهواره اشاره کرد.
کارکرد رسانه در حوزهی دین
بهرهگیری متناسب حوزههای علمیه از رسانه راه را برای تحقق هدفهای زیر هموار خواهد ساخت:
اهداف تحقیق
هدف کلی
شناسایی عوامل موثردر نقش اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن
اهداف فرعی
شناسایی فرصت های فراروی حوزه های علمیه جهت حضور مؤثر در فرآیند جهانی شدن
شناسایی تهدیدات فراروی حوزه های علمیه جهت حضور مؤثر در فرآیند جهانی شدن
تدوین راهبردهای کلان جهت حضور اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن
تدوین راهکارهای مناسب جهت حضور اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن در ارتباط با هریک از راهبردهای تدوین شده
سوالات تحقیق
سوال کلی
عوامل موثردر نقش اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن کدامند؟
سوالات فرعی
فرصت های فراروی حوزه های علمیه جهت حضور مؤثر در فرآیند جهانی شدن کدامند؟
تهدیدات فراروی حوزه های علمیه جهت حضور مؤثر در فرآیند جهانی شدن کدامند؟
راهبردهای کلان جهت حضور اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن در ابعاد : فناوری ،منابع انسانی ،منابع،متون و محتوا ،برنامه ،مخاطبان ،فراگیران و فارغ التحصیلان ،رقبا و... کدامند؟
راهکارهای مناسب جهت حضور اثربخش حوزه های علمیه در فرآیند جهانی شدن در ارتباط با هریک از راهبردهای احصاء شده چیستند؟
روش استخراج راهبردهای تحقیق
در استخراج راهبردها پس از آنکه فرصت ها و تهدیدات با توجه به اسناد و مدارک و مصاحبه با مدیران و کارشناسان استخراج گردید و مورد تایید نهایی قرار گرفت، در گام بعد تدوین راهبردها آغاز شد. در این مرحله از طریق مشارکت جمعی اقدام به تدوین راهبردهای کلان زیر نموده و پس از آن راهکارهای ذیل هر راهبرد احصاء گردید. در نهایت در انتها از طریق جمع خبرگی مورد جرح و تعدیل و موافقت اکثریت قرار گرفت.
فرصتها و تهدیدهای فراروی حوزههای علمیه در عرصهی فراملی در بُعد رسانه
در ابتدا لازم است به دو نکته اساسی در بررسی فرصتها و تهدیدات فراروی فعالیتای علمیه در عرصه فراملی اشاره گردد:
نکتهی اول: در مدیریت راهبردی، محیطعبارت از بستری است که سازمان در آن به فعالیت میپردازد و محیط دو نوع است محیط داخلی، محیط.(ایگور، 1381: 29) در محیط درونی از نقاط ضعف[26] و قوت[27] بحث میگردد. در محیط بیرونی یا خارجی بحث از فرصت و تهدید است. منظور از فرصت[28] یک عامل از محیط خارجی[29] است که میتواند به صورت مثبت بر پارامترهای عملکردی یک سازمان تأثیر گذاشته و مزیت رقابتی، که ایجاد کنندهی اقدامهای مثبت در زمان مناسب، را ایجاد و یا بهبود بخشد. به عبارت دیگر، فرصت عاملی از محیط خارجی حوزههای علمیه است که توان و امکان رسیدن به هدفهای استراتژیک و پیشبرد آن را میسر میسازد.
تهدیدهای[30] عواملی خارجی هستند که میتواند بصورت منفی بر پارامترهای عملکردی سازمان تأثیر گذاشته و مزیت رقابتی را کاهش دهد. به عبارت دیگر، تهدید هرگونه شرایط خارجی میباشد که توجه نکردن به آن برای حوزههای علمیه عواقب و امتیاز منفی دربرخواهد داشت.
محیط خارجی حوزهی علمیه شامل، تمامی سازمانهایی میباشد که غالباً کارکردی شبیه حوزهی علمیه دارد و به نوعی برحوزهی علمیه تأثیرگذار یا از حوزهی علمیه تأثیرپذیرند، ممکن است آن سازمانها همسو، یا غیرهمسو، رقیب و یا دشمن باشند که در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی وجوددارند. آنچه در محیط خارجی به آن توجه میشود، مؤلفههای سازندهی پدیدههای اثرگذار بر محیط داخلی است که براساس شاخص هدفها و سیاستها به عنوان تهدید یا فرصت ارزیابی میشود. بنابراین، نتیجهی مطالعات محیطی، تعیین میزان اثرگذاری و اثرپذیری سازمان بر محیط و پیرامون خود خواهد بود.(همان: 28)
نکته دوم: هنگامی که از رسانهی مؤثر بحث میشود، مراد مجموعهای از ابزار، روش، تکنیک و محتوا است که در بستری از محیط مناسب (محیط سیاسی، اقتصادی، اجتمای و فرهنگی) با توجه به ویژگیهای دریافتکنندهی پیام، بهکار گرفته میشود. در این بخش، بررسی محیطی جهت شناسایی فرصتها و تهدیدها با توجه به تعریف انجام شده، صورت میگیرد.
فرصتها
الف) فرصتهای محیطی (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی)
فرصتهای اجتماعی معطوف به شرایط محیطی و گیرندهی پیام است. شناسایی این فرصتها جهت استفاده از چگونگی ابزار و محتوا به منظور افزایش نفوذ در گیرنده مؤثر است. تعدادی از فرصتهای کلیدی در این حوزه عبارتند از:
ب) فرصتها در حوزهی فنّاوری
الف) تهدیدهای محیطی (اجتماعی، اقتصادی و سیاسی)
تهدیدها، وابسته به شرایط محیطی و گیرندهی پیام است. شناسایی این تهدیدهای جهت استفاده از چگونگی ابزار و محتوا، به منظور افزایش نفوذ در گیرنده، مؤثر است. تعدادی از تهدیدهای کلیدی در این حوزه عبارتند از:
ب) تهدیدها در حوزهی فنّاوری
راهبردهای
با توجه به تجزیه و تحلیل فرصتها و تهدیدها، حوزههای علمیه جهت حضوری اثربخش در محیط فراملی میبایست به راهبردهای زیر توجه جدی نماید:
[1] - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه
[2]- عضو هیأت علمی و مدیر گروه مدیریت و آینده پژوهی جامعه المصطفی (ص)(مسئول مکاتبات). dr_rahmani20@yahoo.com
[3]- «ما کان المؤمنون لینفرو اکافه فلولا نفر من کل فرقه طائفه لیتفقهوا فی الدین و و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلهم یحذرون» سوره توبه؛ آیه 122
1- «إنی رسولُاللهِ الَیکُم جمیعاً» من فرستادهی خدا به سوی همه شما هستم... ؛ «وَ مَا أَرسَلْناکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلعالَمِینَ؛ و ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم». «وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ الّا کافَّةً لِلنّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً ولکِنَّ أَکْثَرَ النّاس لَایَعْلَمونَ؛ ما تو را جز برای همهی مردم نفرستادیم تا آنها را (به پاداشهای الهی) بشارت دهی و (از عذاب او) بترسانی، ولی اکثر مردم نمیدانند». هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله.: [خداوند] همان کسی است که پیامبرش را با هدایت و دین حق گسیل داشت تا آئین حق را بر همهی آئینهای ناروا پیروز گرداند. و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین.: و ما اراده کردهایم که بر مستضعفان زمین منت نهاده آنان را پیشوایان و وارثان (زمین) قرار دهیم.
قال رسول الله (ص): نصر الله إمراً سمع مقالتی فحفظها و وعاها و بلَّغَها من لم یسمعها. (عیون اخبار الرضا، تحقیق موسسهی امام خمینی (ره)، جزء اول، ص 15): خداوند چهرهاش را شاداب کند کسی که سخنی از من بشنود آن را حفظ کند، معنا و مفهومش را خوب بفهمد و بپذیرد و آن را به کسی که نشنیده است، ابلاغ نماید.
3- همان گونه که «و ما علی الرسول إلّا البلاغ المبین» (سورهی نور / آیة 54) و شأن انبیاء (ع) شأن تبلیغ است، حوزهی علمیه نیز باید نقش بیبدیل و وظیفهی اصیل خود را در تبیین اسلام و هدایت تحولهای تاریخی و اجتماعی نه تنها در جوامع اسلامی، بلکه در سراسر جهان تشنهی حقائق امروز، به خوبی ایفا کند. (تبییان/ منشور روحانیت)
[6]- فبشر عبادالذین یستمعون القول فیتبعون احسنه. [ای پیامبر] پس بشارت ده کسانی را که سخن (پیام تبلیغی) را میشنوند و بهترین آن را گزینش میکنند.
-[7] ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر.
[8]- واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا. همگی به ریسمان محکم الهی چنگ زنید و از تفرقه بپرهیزید.
[9]- انما المؤمنون اخوه فاصلحوا بین اخویکم. همانا مؤمنان با یکدیگر برادرند. پادرانتان را اصلاح کنید.
[10]- قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمه سواء بینناو بینکم الا نعبد الا الله و لا نشرک به شیئاً و لا یتخذ بعضنا بعضاً ارباباً من دون الله...
[11]- لیحق الحق و یبطل الباطل و لوکره المجرمون : تا آنکه حق را احقاق و باطل را ابطال نماید وگرچه مجرمان را ناخوش آید.
[12]- و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین.
[13]- و یضع عنهم اصرهم و الا غلال اللتی کانت علیهم ...
1-کتاب انزلناه الیک لتخرج الناس من الظلمات الی النور.
2-ولو أن اهل القری امنوا والتقو ا لفتحنا علیهم برکات منالسماء والأرض.
3- قال رسول الله (ص): اللهم ارحم خلفائی- ثلاثا- قیل یا رسول الله و من خلفائک؟ قال: الذین یبلّغون حدیثی و سنتی ثم یعلّمونها امتی (امالی صدوق ص 152).
قال رسول الله (ص): من ادّی الی أمتی حدیثاً واحداً یقیم به سنه ویردّ به بدعته فله الجنه (جامع الاخبار، ص 212)
پیامیر اکرم (ص) فرمود: هر کس یک حدیث [از من] را به امتم برساند که به واسطهی آن سنتی [از سنتهای من] اقامه شود و یا بدعتی (در جامعه اسلامی) منکوب شود، پس بهشت پاداش او خواهد بود.
4- قال الصادق (ع): کلّ علم لایخرج من هذا البیت فهو باطل و اشار بیده الی بیته. (المحجه البیضاء، ج 1، ص 201): امام صادق (ع) فرمود: هر دانشی که از این خانه خارج نشود، باطل است. و با دست خود به خانه خویش اشاره نمود.
5- قال علی (ع): ردّ و الحجر من حیث جاء فإن الشّر لایدفعه الّا الشّر. (بحارالانوار، ج 85، ص 279): سنگ (دشمن) را از هر سویی که میآید، به همان سود (به طرف خودش) پرتاب کنید؛ چرا که شر را جزء به (حربة مناسب با آن) نمیتوان دفع کرد.
6- قال النبی (ص): بعثت لاتمم مکارم الاخلاق (تفسیر مجمع البیان، ذیل آیة 4 سورة قلم): من برانگیخته شدم تا منشهای رفتاری نیک را به سر حد کمال برسانم.(تفسیر مجمع البیان این حدیث را ذیل آیة «انک لعلی خلق عظیم» ذکر نموده)
[20]- قال علی (ع): ألاّ یقارّوا علی کظِّهٍ ظالم و لاسُغَب مظلومٍ (نهجالبلاغه، خطبه 3): خداوند از عالمان هر جامعهای عهد گرفته که؛ بر سیر و شکمبارگی ظالم و گرسنگی مظلوم ساکت و بی تفاوت نمانند.
[21]- صحیفه نور، ج 21 ، ص 108- مورخه 23 /5/1367
[22]- همه جای دنیارا (باید) تبلیغ کنیم. در همه جا (باید) مبلغ باشد ………. تبلیغ برای همة دنیا برای همة کشورهای عالم……..(صحیفة نور، ج 18، ص 88)
[23]- اسلامتان را، نمونههای رهبری و حکومت اسلامی را به مردم دنیا معرفی میکنید.(تبیان، ج 10. ص 120)
[24]- امروزه ما (میتوانیم) توحید، نبوت، مسائل اجتماعی و اعتقادی اسلام و آیات قرآن را در گستردهترین وسایل تبلیغات جهانی و شبکة رسانة جمعی عالم، بدون رعبی و بدون اینکه تحت تأثیر هیچ قدرتی باشیم، بیان کنیم. (حوزه و روحانیت در آئینة رهنمودها، ج 1، ص 0141)
[25]- افشاء سیاستها و ترفندهای ظالمانه و استثمارگرانة فرهنگ و اقتصاد سرمایهداری و مقابله با تهاجم فرهنگ مبتذل مادی و غیرالهی باید از وظایف مقدس و دینی حوزة علمیه به شمار آید. (صحیفة نور، ج19، ص 311)
[26]. Weaknes
[27]. Strength
[28]. Opportunity
[29]. External environment
[30]. Threats
2-http://www.hawzah.net\##