جهانی شدن و دولت ملت سازی در کشورهای پسامنازعه(نمونه پژوهی عراق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

در عصر جهانی شدن که نخستین نشانه‌های افول پارادایم دولت- ملّت‌‌سازی پدیدار گردیده، دولت عراق پس از یک دوره منازعات و کشمکش‌‌های داخلی، وارد مسیر دولت- ملّت‌سازی شده است. ورود دیر هنگام این کشور به عرصه‌ی دولت - ملّت‌‌سازی، زمانی رخ داد که سایه‌ی جهانی‌‌شدن با شتابی خیره‌‌کننده بر سر قلمروهای سرزمینی سنتی گسترانیده شده، و در پی اشاعه‌ی امواج دموکراتیزاسیون، نسبی شدن هویّت‌‌ها و تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی، بسیاری از مفاهیم سُنّتی علم سیاست از جمله حاکمیّت، دولت، مشروعیّت، مشارکت، امنیت و هویّت، دستخوش دگرگونی‌‌های عمیقی شده‌‌اند. با این وصف، پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که عراق به عنوان یک کشور پسامنازعه‌‌ای در عصر جهانی شدن، چگونه می‌تواند روند دولت- ملّت‌ساز‌‌ی خود را بازسازی و تکمیل نماید؟ فرضیه‌ی نوشتار حاضر این است که نخبگان سیاسی عراق از طریق اصلاح و مهندسی نهادهای منطبق با نیازها و شرایط جامعه، ایجاد رابطه‌ی صلح‌آمیز میان دولت و جامعه، برگزاری انتخابات نسبیّتی و خودگردانی و گسترش حکومت محلّی، ایجاد یکپارچه‌ساز‌‌ی و همگرایی گروه‌های ستیزه‌جو در فرایند آشتی ملّی، می‌‌توانند به صلح و ثبات پایدار و ایجاد مشروعیّت در سطح جامعه برسند. نوشتار حاضر می‌کوشد بر اساس روش پژوهش‌کیفی و روش تحلیل توصیفی- تبیینی، در دو بخش، نخست از منظری آسیب‌‌شناسانه به بررسی تأثیرات فرایند جهانی‌‌شدن بر روند دولت- ملّت‌‌سازی درون‌زا در کشورهای در حال توسعه پرداخته، سپس بر پایه‌ی نظریه‌‌ی دموکراسی همزیست‌‌گرایانه (توافقی) لیپهارت، به ارائه‌ی چارچوبی نظری معطوف به راهبرد عملی برای شکل‌‌گیری دولت - ملّت‌ساز‌‌ی مطلوب، در عراق، در عصر جهانی شدن بپردازد. 

کلیدواژه‌ها


-    ازغندی، علیرضا و کرمی، صابر.(1386). قوم‌‌گرایی و ایجاد نظام سیاسی دموکراتیک در عراق، فصل‌نامه‌ی تخصصی علوم سیاسی. شماره‌ی 7.
-         آشفته تهرانی، امیر.(1386). جامعه‌شناسی جهانی شدن.تهران: انتشارات دانژه.
-    اکسفورد، باری.(1387). نظام جهانی، اقتصاد، سیاست و فرهنگ(مترجم: حمیرا مشیرزاده). تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
-         برزگر، کیهان. (1389). چالش‌‌های دولت‌سازی- ملّت‌ساز‌‌ی در عراق، مجله‌ی مهرنامه.شماره ی20 آذر ماه.
-         روزنا، جیمز.(1383).آشوب در جهان سیاست، (مترجم: علیرضا طیب). تهران: انتشارات روزنه.
-    زارعی، آرمان. (1388). تأثیر جهانی شدن بر فرهنگ سیاسی ایران (1368-1384). تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران. انتشارات باز.
-         زرگر، افشین. (1387).مدل‌های دولت- ملّت‌ساز‌‌ی، فصل‌نامه‌ی تخصصی علوم سیاسی. سال چهاردهم. شماره‌ی هفتم.
-         سجاد پور، محمد کاظم. (1382). جهانی شدن، برداشت‌ها و پیامدها. تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
-    سلیمی، حسین. (1384). نظریه‌های گوناگون درباره‌ی جهانی شدن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).1 قوام، عبدالعلی. (1382).جهانی شدن و جهان سوم(روند جهانی شدن و موقعیت جوامع در حال توسعه. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
-    کلارک، یان. (1382). جهانی شدن و نظریه‌ی روابط بین‌الملل(مترجم: فرامرز تقی‌لو). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه. مرکز چاپ و انتشارات.
-         گل محمدی، احمد.(1381). جهانی شدن فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
-    متقی، ابراهیم و محمد حسینی، مسعود.(1391). فرصت‌ها و تهدیدات امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران در قبال دولت- ملّت‌ساز‌‌ی در عراق، مجله‌ی سیاست دفاعی. سال بیستم، شماره‌ی 80 .
-         والتز، مالکوم.(1379). جهانی شدن(مترجم: اسماعیل مردانی گیوی و سیاوش مریدی). تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
-         بهشتی، علیرضا. (1387) امنیت در عصر جهانی شدن. آخرین دسترسی(11/12/92). قابل دسترسی در آدرس:
-    ترابی، مظفر.(1393). وضعیت عراق پس از اشغال توسط آمریکا و متحدانش.آخرین دسترسی(9/12/92)، قابل دسترسی در آدرس :
 http://vista.ir/article/219300/- Available at:
 - شیخ ذکریایی، وریا. (1389). روند دولت - ملّت سازی در عراق و تحولات اخیر در این کشور. اخرین دسترسی(4/12/92). قابل دسترسی در آدرس:
  Available at:kurdpress.com/Fa/NSite/FullStory/?Id=1858
-       Arbour, Louise ,(2006), Rule-Of-Law; Tools For Post-Conflict State, United Nation .New York      and Geneva. www.ohchr.org.
-       Azeez,Hawzhin,(2010),Reconstructing Iraq; Iraq State-building, Nation-building, and Violence.    New York: Oxford University Press., No. 1.
-       Brahimi, Lakhdar,(2007), State Building In Crisis And Post-Conflict Countrism, Global Forum on Reinventing Government Building Trust in Government, 26-29.
-       Bellini, Melanie,(2012), Identity Warfare: Constructions of NationalIdentity and the Rise of Sectarian Violence inModern Iraq, at: http://repository.wellesley.edu/thesiscollection-Choudhary,Kameshwar,(2004).GLOBAL CIVIL SOCIETY, GLOBALIZATION AND NATION-State,Oxford, University Press.
-        Caplan , Richard,(2005), International Statebuilding- Time to Reconsider, Österreichische Zeitschrift für Politikwissenschaft (ÖZP), 34 Jg. (2005) H. 2, 177–189
-       www.oezp.at/pdfs/2005-2-05.pdf‎
-        Dodge, Toby,(2006), Irag: contradiction of enogenous stste-building in historical perspective, Third world quarterly.vol.27,No.1.
-       Hammond,Robin(2014), Building Peaceful States and Societies, Jan 28, 2014 - Institution: UK Department for International Development (DFID)
-       Kahler, Miles: (2005) StatebuildingafterAfghanistanAndIrag, International Security,30, 4 (Spring):
-        Katzman, Kenneth, (2013) Iraq: Politics, Governance, and Human Rights, Specialist, in Middle Eastern Affairs, August 22.
-       Lawson, Chappell, (2003), Will Iraq Become a Democracy? Cambridge, MA 02139
-       Lakić, Nikola, (2011) is globalization a challenge or a threat to nation-states as a dominant form of polity?, Scientific article, August 2011, UDK: 321.8; 316.334.2/.3
-        Lijphart, Arend. (1969),Consociational democracy,world polotic,vol.21,N.2,207-225.
-       Lijphart, Arend, (1977), Democracy in plural societies,A comparative exploration. New Haven: Yale University Press.
-       http://wikisum.com/w/Lijphart: Democracyinpluralsocieties
-       Ohmae, kenichi, (1990), The End of ‌‌Nation State Rise Of ‌‌Regional Economies, New York:Free Press.
-       Patman, Robert, (2006), Globalisation, the New UsExceptionalism And The War ON Terror, Third World Quarterly, Vol. 27, No. 6.
-       Stansfield. Gareth,(2006), The transition to democracyin Iraq.New York: Oxford University - Press.
-       Salmon, ‌‌Jago,( 2010), Local Governance, peace building and state building in post-conflict settings. UNDP
-       uncdf.org/gfld/docs/post-conflict.pdf‎
-       Wimmer,Andreas,(2003) Democracy and Ethno-Religious Conflict in Iraq, Paper presented at the Center on Democracy, Development and the Rule of Law, Stanford University, May 5, 2003.
-       Wollf, Stefan,(2011),Post-conflict State Building: The Debate on Institutional Choice,Published in Third World Quarterly, Volume 32,N,2011, Issue 10.