جایگاه دیپلماسی علمی در سیاست خارجی: پیشنهاداتی برای دولت سیزدهم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی ویژه‌نامه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم

نویسنده

دانشیارروابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

بسیاری از چالش‌های امروزه بشر، بین‌المللی هستند و نیاز به راه حل های جهانی دارند. به همین دلیل لازم است که نقش جدیدی برای علم در سیاست گذاری‌های بین‌المللی و دیپلماسی تعریف شود. ارتباط بین علم و دیپلماسی در جایی که منفعت علم و منفعت سیاست خارجی به هم می‌رسند، نمود پیدا می کند و این رابطه می‌تواند حوزه امنیت را نیز در بر بگیرد. برهمین اساس، سوالی اصلی نوشتار عبارتست از اینکه دیپلماسی علمی چه جایگاهی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی دارد. بر اساس فرضیه‌ی این مقاله، دستورکار سیاست خارجی جمهوری اسلامی به گونه‌ای است که دیپلماسی علمی در هر سه معنای آن دارای اولویت قرار دارد. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اینترنتی است. برای بررسی فرضیه، ابتدا دیپلماسی مسیر دو بررسی شده، سپس تعریف دیپلماسی علمی و سابقه تاریخی آن مورد اشاره قرار گرفته است. در بخش بعدی، دیپلماسی علمی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی مورد اشاره قرار گرفته است. در ادامه مشکلات موجود در دیپلماسی علمی و پیشنهاداتی برای دولت سیزدهم ارائه شده است و در انتها نیز نتیجه گیری ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
اتاق شیشه‌ای خبر. (1395). چه کسی گاز سمی را اختراع کرد؟
ادیب، پ. (1394). مروری بر زندگی‌نامه آلبرت انیشتین؛ نابغه‌ای که در کودکی «کند ذهن» لقب گرفته بود.
ارغوانی پیرسلامی، ف. و پیرانخو، س. (1396). تحول فناوری موشکی و راهبرد دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه راهبرد، 26(83)، 74-51.
امینی، آ. (1387). تبیین بحران هسته‌ای ایران از منظر رویکردهای رئالیستی و نئورئالیستی. فصلنامه مطالعات سیاسی، 1، 104-95.
حبیب‌اللهی، م.، امام جمعه‌زاده، س. ج. و مسعود‌نیا، ح. (1397). اوباما و تداوم سیاست خارجی در قبال مصر. فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، 11(43)، 71-49.
دهشیری، م. ر. و طاهری، م. (1395). نقش و جایگاه آموزش عالی در دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده آمریکا: با تأکید بر عملکرد آن در قبال ایران. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، 12(36)، 98-61.
دیپلماسی ایرانی. (1392)، تأثیر روابط فرهنگی در تلطیف روابط بین کشورها.
رامونه، ا. (1396). 5 قرن استعمار.
سلیمانی، غ. و دهقانی فیروزآبادی، س. ج. (1393). ابعاد معنایی و نهادی تصمیم‌گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. پژوهش سیاست نظری، 16، 100-71.
صنیع اجلال، م. (1396) دیپلماسی علم و فناوری: راهبردی نو در توسعه کشورهای اسلامی. فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 6(3)، 215-193.
فیروزآبادی، م. (1390). بررسی مفهومی دیپلماسی علم و فناوری و ترسیم وضع موجود آن در جمهوری اسلامی ایران. تهران: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری.
کولایی، ا. و عزیزی، ح. (1396). دیپلماسی علمی ایران در روابط با گرجستان. فصلنامه سیاست، 47(4)، 1045-1064.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1396). قانون برنامه ششم توسعه. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
میرحسینی، س. ع. و محمدی دوستدار، ح. (1393). دیپلماسی علمی به مثابه قدرت نرم. دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم،11، 147-127.
نبویان، س. م. (1382). علم‌گرایی. رواق اندیشه، 18، 27-48.
References
Adib, P. (2015). [A review of Albert Einstein’s biography; A genius who was nicknamed “slow-minded” as a child (Persian)]. Retrieved from: [Link]
Amini, R. (2008). [Explaining Iran’s nuclear crisis from the perspective of realist and neorealist approaches; Dimensions and approaches (Persian)]. Journal of Political Studies, 1, 95-104. [Link]
Arghavani Pirsalami, F., & Pirankhah, S. (2017). [Evolution of missile technology and defense-security strategy of the Islamic Republic of Iran (Persian)]. Rahbord Journal, 26(83), 51-74. [Link]
Bohmelt, T. (2010). The effectiveness of tracks of diplomacy strategies in third-party interventions. Journal of Peace Research, 47(2), 167–178.[DOI:10.1177/0022343309356488]
Dehshiri, M. R., & Taheri, M. (2016). [The role of higher educatio in US cultural diplomacy: Emphasis on performance in Iran (Persian)]. Political Science Quarterly, 12( 36), 61-98. [Link]
Firouzabadi, M. (2011). [Conceptual examination of science and technology diplomacy and its current situation in the Islamic Republic of Iran (Persian)]. Tehran: Vice-Presidency for Science and Technology. [Link]
Gast, A. P. (2012). From cold war to warm relations: Fertile ground for science diplomacy in Central Asia. Science & Diplomacy, 1(1), 1-7. [Link]
Habibolahi, M., Emam Jomeh Zadeh, S. J., & Masoudnia, H. (2018). [Obama and the continuity of America’s foreign policy toward Egypt (Persian)]. Studies of International Relations Journal, 11(43), 49-71. [Link]
International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER). (2018). what is ITER? Retrieved from: [Link]
Iranin Diplomacy. (2013). [The influence of cultural relations in smoothing relations between countries (Persian)]. Retrieved from: [Link]
Islamic Parliament Research Center of The Islamic Republic of Iran. (2017). [Law of the 6th five-year economic, social and cultural development plan of the Islamic Republic of Iran ( Persian)]. Tehran: Islamic Parliament Research Center of The Islamic Republic of Iran. [Link]
kolaee, E., & Azizi, H. (2018). [External factors affecting Iran-Georgia relations(Persian)]. Politics Quarterly, 47(4), 1045-1064. [Link]
Koppelman, B., Day, N., Davison, N., Elliott , T., & Wilsdon, J. (2010). New frontiers in science diplomacy: Navigating the changing balance of power. London: The Royal Society. [Link]
Mapendere, J. (2005). Track one and a half diplomacy and the complementarity of tracks. Culture of Peace Online Journal, 2(1), 66-81. [Link]
Mirhosseini, S. A., & Mohamadi, H. (2015). [Scientific diplomacy as soft power (Persian)]. Journal of Soft Power Studies, 4(11), 127-147. [Link]
Montville, J. V. (1990). The arrow and the olive branch: A case for track two diplomacy. In J. V. Montville, V. Volkan, & D. A. Julius (Editors),. The psychodynamic of international relations: Unofficial diplomacy at work (pp. 161-175). Massachusetts: Lexington Books. [Link]
Nabavian, S. M. (2003). [Scientism (Persian)]. Ravagh-e- Andishe, 18, 27-48. [Link]
Nan, S. A. (2003). Track I diplomacy. Retrieved from: [Link]
Ramone, I. (2017). [Five centuries of colonialism (Persian)]. Retrieved from: [Link]
Ruffini, P. B. (2015). Science and diplomacy : A new dimension of international relations. New York: Springer International Publishing. [Link]
Sani Ejlal, M. (2017). [Science and technology diplomacy: New strategy for development in Islamic Countries (Persian)]. Political Studies of Islamic World, 6(3), 193-215. [Link]
Shafa News. (2017). [Who invented poison gas? (Persian)]. Retrieved from: [Link]
SJR official site. (2022). Scimago Journal & Country Rank.Retrieved from: [Link]
Soleymani, Gh., & Dehghani Firoozabadi, S. J. (2014). [Semantic and structural dimensions of decision- making in Islamic Republic of Iran’ foreign policy (Persian)]. Pizhuhish-I Siyasat-I Nazari, 16, 71-100. [Link]
Stocker, T. F., Qin, D., Plattner, G., Tignor, M., Allen, S. K., & Boschung, J., et al. (2013). Climate change 2013: The physical science basis.Contribution of working group I to the fifth assessment report of IPCC the intergovernmental panel on climate change. Cambridge: Cambridge University Press. [DOI:10.1017/CBO9781107415324]
The New York Times. (2009). Obama’s speech in Cairo. Retrieved from: [Link]
United Nations. (1964). Vienna Convention on diplomatic relations. New York: United Nations. [Link]
Wallin, Matthew R. (2010). Science diplomacy and prevention of conflict. Paper presented at: Proceedings of the USC Center on Public Diplomacy Conference, California, US, 4-5 February 2010. [Link]