دیپلماسی مرزی و سیاست همسایگی دولت سیزدهم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی ویژه‌نامه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم

نویسنده

استادیار، علوم سیاسی، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

سیاست همسایگی به عنوان رویکرد دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی انتخاب شده است. برای تحقق این سیاست، روش‌ها و مسیرهای مختلفی وجود دارد که یکی از این روش‌ها استفاده از دیپلماسی شهری است. با توجه به اینکه کشورهای همسایه مخاطب اصلی سیاست همسایگی ایران به شمار می‌روند، مقوله دیپلماسی مرزی به عنوان دیپلماسی شهری مورد توجه قرار گرفته است تا از ظرفیت شهرها و استان‌های مرزی برای تقویت سیاست همسایگی بهره گرفت.  بر این اساس این نوشتار با استفاده از نظریه ترکیبی دیپلماسی مرزی و قدرت نرم جوزف نای، بر بهره‌گیری از ظرفیت عام و اختصاصی استان‌های مرزی برای نقش‌آفرینی در سیاست همسایگی تاکید و تلاش دارد پیشنهادات سیاستی برای بهره‌گیری از دیپلماسی مرزی برای تحقق سیاست همسایگی در دولت سیزدهم ارائه نماید. مهمترین راهبردهای پیشنهادی عبارتند از: ایجاد مرجعیت و مرکزیت فرهنگی در استان‌های مرزی نسبت به مناطق آن‌سوی مرز، برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از مرز به‌عنوان فرصت اقتصادی، فعال‌سازی و تقویت دیپلماسی مرزی در حوزه‌های فرهنگی، علمی و فناوری، اقتصادی، سیاسی و امنیتی، سلامت و ورزش، بهره‌گیری از ظرفیت گردشگری استان‌های مرزی، تفویض اختیارات بیشتر به استان‌ها در حوزه ارتباطات خارجی، فعال شدن دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در استان‌های مرزی، تقویت بازارچه‌های مرزی، نقش‌آفرینی استان‌های همجوار با کشورهای درگیر با بحران تکفیر در مقابله با جریان تکفیری، بهره‌گیری از ظرفیت همایش عظیم اربعین.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
احمدی‌پور، ز.، قورچی، م.، و قادری‌حاجت، م. (1391). تبیین جایگاه دیپلماسی شهری در توسعه حوزه نفوذ ژئوپلیتیکی. فصلنامه جغرافیا و توسعه شهری، 0( 1)، 182-157.
توکلی، ز. و برزگر، ک. (1400). دیپلماسی اقتصادی و سیاست همسایگی ایران و ترکمنستان. مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 27( 116)، 28-3.
حسینی تقی‌آباد، س. م.، و علیزاده، ش. (1398). دیپلماسی عمومی و سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با جمهوری آذربایجان؛ ظرفیت‌ها، موانع و راهکارها. جستارهای سیاسی معاصر،10(4)، 24- 1.
خسروی، ا.، احمدی، ح.، ذاکریان، م.، و موسوی‌زاده، ع. (1398). هم‌افزایی دیپلماسی شهری با دیپلماسی عمومی در حوزه تعاملات فرهنگی و اقتصادی. جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، 7( 15 )، 214-189.
دهشیری، م. ر. (1392). پارادیپلماسی در عصر جهانی ‌شدن: بررسی موردی دیپلماسی شهری. مطالعات راهبردی سیاست گذاری عمومی، 4(13)، 54-34.
زرقانی، س. ه.، رنجکش، م. ج.، و اسکندران، م. (1393). دیپلماسی شهری، تحلیل نقش شهرها به‌عنوان بازیگر جدید عرصه روابط بین‌الملل. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 5 (1) ،) 182-163.
شیرغلامی، خ. (1400). سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران: مبانی اقتصادی. سیاست خارجی، 35 (3)،64-49.
صالحی، م. (1400). سیاست همسایگی ایران و رویکرد اتحادیه اروپا. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 3(10)،33-9.
صباغبان، ع. (1400). مبانی و کارکردهای سیاست همسایگی اروپا؛ درس‌هایی برای سیاست همسایگی ایران. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 3(10)، 54-‌34.
صفوی، س. ح.، و فرهادی، ف. (1400). سیاست همسایگی: رهیافتی برای جمهوری اسلامی ایران در نظم منطقه‌ای غرب آسیا. سیاست خارجی، 35( 3)، 34-‌5.
طاهایی، س. ج.، و موسوی‌نیا، س. ر. (1392). همسایگی؛ نظریه‌ای برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.پژوهش‌های سیاست اسلامی، 1 (4)، 192-165.
طلوعی، م. (1385). فرهنگ جامع علوم سیاسی. تهران: نشر علم.
گودرزی، م.، و صباغ کلاته‌حسینی، ا. (1396). نسبت‌سنجی شهر و دیپلماسی در عصر جهانی ‌شدن. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7 (23)، 71-61.
گیبلوآ، ا. (1388). ارتباطات جهانی و سیاست خارجی[ ترجمه ح. آشنا و م. ص. اسماعیلی، ترجمه فارسی]. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
مرادی، ا.، الماسی، م.، عابد‌اصلانی، ا.، و ستوده، ا. (1394). بررسی جایگاه دیپلماسی استانی در ارتقای امنیت مرزی (مطالعه موردی استان کردستان). مجموعه مقالات هشتمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران، همدلی اقوام ایرانی؛ انسجام و اقتدار ملی، ایران، دانشگاه کردستان، 19 مهر 1394.
مشایخی، م.، زرقانی، س. ه.، و خوارزمی، ا. ع. (1397). تحلیل استراتژیک دیپلماسی‎ شهری کلان‌شهر مشهد. پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، 3 (3)، 131-‌105.
مؤسسه مطالعات ملی.(1393). پیمایش هویت جمعی ایرانیان. تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
موسوی‎نیا، س. ر. (1400). آسیب‌شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر نظریه همسایگی. مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 3 (10)، 131-‌115.
مؤمنی، م. ر.، رحیمی، آ.، و غیبی‌زاده، ن. (1395). پارادیپلماسی و کاربرد آن در شهرهای مرزی؛ مطالعه موردی آذربایجان غربی. پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 6 (11)، 78-53.
نجاتی‌حسینی، س. م. (1390). سیاست شهری و دیپلماسی شهری (از نظریه تا تجربه). جامعه‌شناسی تاریخی، 3 (2)، 142-117.
هادیان، ن. و احدی، ا. (1388). جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی. فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، 1 (3)، 117-85.
هوشنگی، ح. (1396). تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران؛ راهبردها و سیاست‌ها. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
 
References
Acuto, M. (2013). Global cities, governance and diplomay: The Urban Link. London: Routledge [DOI:10.4324/9780203073810]
Ahmadipour, Z., Ghurchi, M., & Ghaderi Hajat, M. (2013). [Determining the position of urban diplomacy in the development of geopolitical influence (Persian)]. Geography and Urban Space Development, 0(1), 157-182. [Link]
Auchli , P. (2008). ABC of diplomacy. Bern: Swiss Federal Department of Foreign Affairs. [Link]
Cahill, K. M. (2000). Preventive diplomacy: Stopping wars before they start. New York: Routledge. [Link]
Chapman, J. (2018). Border diplomacy. Public Diplomacy Magazine, 19, 1-58. [Link]
Criekemans, D. (2010). Regional sub-state diplomacy today. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers. [DOI:10.1163/ej.9789004183575.i-210]
Dehshiri, M. R. (2014). [Paradiplomacy in globalization era: A case study of urban diplomacy (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 4(13), 34-54. [Link]
Ghilboa, I. (2009). Global communication and foreign policy [M. S. Esmaeli, H. Ashna, Persian Trans.]. Tehran: Imam Sadiq University. [Link]
Goodarzi, M., & Sabagh Kalate Hosyni, E. (2017). [City’s measurement ratio & diplomacy in globalization era (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 7(23), 61-71. [Link]
Hadian, N., & Ahadi, A. (2009). [The conceptual position of public diplomacy (Persian)]. Foreign Relations Quarterly, 1(3), 85-117. [Link]
Hocking, B. (1993). Localizing foreign policy. In B. Hocking (Ed.), Non-central governments and multilayered diplomacy(pp. 8-30). London: Palgrave Macmillan. [DOI:10.1007/978-1-349-22963-5]
Hoshangi, H. (2017). [Ethnic diversity in the Islamic Republic of Iran; Strategies and policies (Persian)]. Tehran: Imam Sadiq University.
Hosseini Taghiabad, S. M., & Alizadeh, S. (2020). [Public diplomacy and neighbourhood policy of the Islamic Republic of Iran in relations with the Republic of Azerbaijan; Capacities, obstacles and solutions (Persian)]. Contemporary Political Studies, 10(4), 1-24. [Link]
Institute of National Studies. (2014). [Survey of the collective identity of Iranians (Peersian)]. Tehran: Tamadon-e- Irani.
Khosravi, A., Ahmadi, H., Zakerian, M., & Moussavizadeh, A. (2019). [Necessity and aequirements of synergy urban diplomacy with public diplomacy in cultural and economic interaction in foreign policy (Persian)]. Political Sociology of the Islamic World, 7(15), 189-214. [Link]
Mashayekhi, M., Zarghani, S. H., & Kharazmi, O. A. (2019). [Strategic Analysis of the urban diplomacy of Mashhad Metropolitan Area (Persian)]. Research Political Geography Quarterly, 3(3), 105-131. [Link]
Milessen, J. (2011). Beyond the new public diplomacy. Hague: Netherland Institute of International Relations. [Link]
Momeni, M., Rahimi, A., & Gheybizadeh, N. (2016). [Paradigmology and its application in border towns; a case study of West Azerbaijan (Persian)]. International Relations Research, 6(21), 53-78. [Link]
Moradi, S., Almasi, M., & Sotode, A. (2015). [Investigating the position of provincial diplomacy in improving border security (case study of Kurdistan Province) (Persian)]. Paper presented at: The 8th Congress of Iran’s Geopolitical Association, Empathy of Iranian Peoples, Coherence and National Authority, Kurdistan Province, Iran, 11 October 2015. [Link]
Mousavinia, S. R. (2022). [Pathology of Iranian foreign policy from the perspective of neighboring policy (Persian)]. Quarterly Journal of Fundamental and Applied Studies of the Islamic World, 3(4), 115-131. [Lik]
Nejati Hosseini, S. M. (2012). [Urban politics and urban diplomacy (from theory to experience) (Persian)]. Journal of Historical Sociology, 3(2), 117-142. [Link]
Panikkar, K. M. (1956). The principles and practice of diplomacy. Lajpat Nagar: Asia Publishing House. [Link]
Pluijm, R. V. d. (2007). City diplomacy: The expanding role of cities in international politics. Hague; Netherlands Institute of International Relations Clingendael. [Link]
Sabbaghian, A. (2022). [Principles and functions of the European Neighborhood Policy; Lessons for Iran’s Neighborhood Policy (Persian)]. Quarterly Journal of Fundamental and Applied Studies of the Islamic World, 3(10), 34-54. [Link]
Safavi, S. H., & Farhadi, F. (2021). [Neighborhood policy: An approach for the Islamic Republic of Iran in the regional order of West Asia (Persian)]. Journal of Foreign Policy, 35(3), 5-34. [Link]
Salehi, M. (2022). [Iran’s neighborhood policy and the EU’s approach (Persian)]. Quarterly Journal of Fundamental and Applied Studies of the Islamic World, 3(10), 9-33. [Link]
Shirgholami, Kh. (2021). [The neighborhood policy of the Islamic Republic of Iran: Economic basics (Persian)]. Journal of Foreign Policy, 35(3), 49-64. [Link]
Snow, N., & Taylor, P. M. (2009). Routledge handbook of public diplomacy.Oxfordshire: Taylor & Francis. [Link]
Tahaei, S. J., & Mousavinia, S. R. (2014). [The neighborhood (a theory for the foreign policy of the Islamic Republic of Iran (Persian)]. Islamic Politics Research, 1(4), 165-192. [Link]
Tavakoli, Z., & Barzegar, K. (2022). [Economic diplomacy and neighborhood policy of Iran and Turkmenistan (Persian)]. Central Asia and The Caucasus Journal, 27(116), 3-28. [Link]
Thonon, C. B. (2014). City diplomacy practices. The peace building tools and initiatives of European Cities. Barcelona: Office of the Diputació of Barcelona. [Link]
Toloe, M. (2006). [Comprehensive political culture (Persian)]. Tehran: Elam Publisher. [Link]
Zarghani, S. H., Ranjkesh, M. J., & Eskandaran, M. (2014). [Urban diplomacy, analysis of the role of cities as a new actor in the field of international relations (Persian)]. Urban-Regional Studies and Research, 20, 163-182. [Link]