کاربرد نظریه مبنایی در برساخت اجتماعی خشونت قومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار جامعه شناسی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

3 استاد جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

مقاله حاضربا استعانت از رویکردی کیفی و مبتنی بر روش نظریه مبنایی می کوشد مدل پارادایمی از مفهوم خشونت قومی بر اساس برداشت های ذهنی و تفاسیر و تعاریف کنشگران از این مفهوم را بدست دهد.
روش پژوهش ، روش نظریه زمینه ای با استفاده از مدل پارادایمی استراس و کوربین می باشد .داده های کیفی در این مطالعه با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق گردآوری شدند. سوژه های تحت مطالعه 26 نفر از نخبگان قومی استان آذربایجان غربی از دو قومیت ترک و کرد می باشند . که بر اساس روش نمونه گیری کیفی/ هدفمند و معیار اشباع نظری انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از روش مقایسه مداوم در طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری وگزینشی استفاده شده است.
داده های گردآوری شده در قالب121 مفهوم و13 مقوله محوری در مصاحبه با نخبگان کرد و ترک آذری زبان بدست آمد .نتایج حاصل نشان داد ،شکاف قومی و مذهبی، ناسیونالیسم قومی، ضعف ارتباطات میان فرهنگی-قومی، بازنمایی خشونت در رسانه، روابط قدرت قومیتی، عدم رعایت حقوق شهروندی ، عدم استقرار جامعه مدنی و تبعیض از مهمترین شرایط علی بروز خشونت قومی می باشند. .پیامدهای این پدیده تضعیف همکاری بین قومی،تضعیف هویت ملی،ناامنی و تهدید امنیت ملی پایدار،مهاجرت اجباری ساکنان ،توسعه نیافتگی اقتصادی در استان آذربایجان غربی خواهد بود. شرایط زمینه ای ناظر بر مواردی نظیر حساسیت قومی،بافت ناهمگون جمعیتی است. مدارای اجتماعی،توزیع عادلانه ثروت،قدرت ، منزلت و سیاستگذاری اجتماعی به عنوان راهبردهای این پدیده شناسایی شدند.در نهایت پدیده ظاهر شده خشونت قومی ( خشونت سیاسی واجتماعی) » می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


استراوس، آ.، و کوربین، ج. (1390). اصول روش تحقیق کیفی [ب. محمدی، ترجمه فارسی]. چاپ 3. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اسملسر، ن. (1380). تئوری رفتارجمعی [ر. دژاکام، ترجمه فارسی]. تهران: موسسه یافته‌های نوین.
اسمیت، آ. د. (1383). ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ [م. انصاری، ترجمه فارسی]. تهران: موسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی.
اوزکریملی، ا. (1383). نظریه‌های ناسیونالیسم [م. ع. قاسمی، ترجمه فارسی]. تهران: موسسه مطالعات ملی، تمدن ایرانی.
ایمان، م. ت. (1391). روش‌شناسی تحقیقات کیفی. چاپ 1. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایوبی، ح. (1377). شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 1(1)، 38-19.
پورموسوی، س. م.، میرزاده‌کوهشاهی، م.، و رهنما قره‌خانبگلو، ج. (1387). سازماندهی سیاسی فضا و نواحی فرهنگی و کارکردی در ایران. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 4(13)، 101-75.
تاجیک، م. ر. (1383). دهه سوم، تخمین‌ها و تدبیرها. جلد 1. تهران: فرهنگ گفتمان.
چوخاچی‌زاده‌مقدم، م. ب.، و امینی‌قشلاقی، د. (1389). بسترهای ایجاد ناامنی در مناطق مرزی استان آذربایجان‌غربی از منظر جغرافیای نظامی-امنیتی. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، 6(19)، 210-186.
حریری، ن. (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
خبیری، ک. (1377). مولفه‌های جامعه مدنی و بحران‌های اجتماعی. گفتمان، (1)، 142-129.
دعاگویان، د.، و عبدالرحمانی، ر. (1396). نقش رسانه‌ها در گسترش درگیری‌های قومی مناطق مرزی ف.ا.استان آذربایجان غربی (1393). پژوهشنامه مطالعات مرزی، 5(3)، 56-27.
رضایی، س.، آشنا، ح.، شهابی، م.، و طالبی، ا. (1391). بررسی گفتمانی فرایندهای ارتباطی و بیانیه‌های تبلیغاتی در بمب‌گذاری‌های سیستان‌و‌بلوچستان. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 13(17)، 162-121.
رضایی، ع. ا.، و زهره‌ای، م. ع. (1390). دیپلماسی فرهنگی: نقش فرهنگ در سیاست خارجی و ارائه مدل راهبردی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
صالحی‌امیری، س. ر. (1388). مدیریت منازعات قومی در ایران. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
طالبان، م. ر. (1389). تحلیلى بولى از اثر محرومیت نسبى بر خشونت سیاسى (مطالعه تطبیقى کشورهاى مسلمان خاورمیانه). جامعه‌شناسی ایران، 11(4)، 31-1.
عباسی، ر.، و همتی، ر. (1392). تحلیل تطبیقی-کیفی تضاد سیاسی خشونت‏ آمیز در سطح کلان. جامعه‌شناسی کاربردی، 24(2)، 110-89.
فرحمندگنزق، ص. (1394). بررسی تطبیقی خشونت اقوام ترک و کرد آذربایجان‌شرقی و کردستان در مقابل حکومت مرکزی پس از 1357. مقاله ارائه شده در: هشتمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان، قزوین، ایران، 22 فروردین 1394.
فکوهی، ن. (1378). خ‍ش‍ون‍ت‌ س‍ی‍اس‍ی‌: ن‍ظری‍ات‌، م‍ب‍اح‍ث‌، اش‍ک‍ال‌ و راه‍ک‍اره‍ا. تهران: نشرقطره.
فکوهی، ن. (1385). فرهنگ ملی، فرهنگ‌های قومی-جماعتی و بازار اقتصاد صنعتی. جامعه‌شناسی ایران، 7(1)، 148-126.
قاراخانی، م. (1388). نوسازی و خشونت سیاسی: بررسی تطبیقی کشورهای اسلامی. علوم اجتماعی، 16(45)، 178-159.
گر، ت. ر. (1377). چرا انسان‌ها شورش می کنند [ع. مرشدی‌زاد، ترجمه فارسی]. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی .
محسنی‌تبریزی، ع. ر. (1395). روش تحقیق کیفی در مکاتب تفسیری (زمینه و کاربرد). چاپ 1. تهران: اطلاعات.
محموداوغلی، ر.، و اصغری‌نیاری، ی. (1396). بررسی عوامل موثر بر خشونت سیاسی (مطالعه موردی: جمعیت بلوچ شهر زاهدان). پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6(21)، 96-73.
مقصودی، م. (1380). تحولات قومی در ایران: علل و زمینه‌ها. تهران: موسسه مطالعات ملی.
مک‌کوایل، د. (1385). درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی [پ. اجلالی، ترجمه فارسی]. تهران: وزارت‌ ف‍ره‍ن‍گ‌ و ارش‍اد اس‍لام‍ی‌، م‍رک‍ز م‍طال‍ع‍ات‌ و ت‍وسعه رس‍ان‍ه‌ها.
نوریس، پ.، و کدی، ن. ر. (1388). جامعه‌شناسی سیاسی: شکاف‌های اجتماعی [پ. دلیرپور، و ع. ر. سمیعی‌اصفهانی، ترجمه فارسی]. تهران: کویر.
ویمر، آ. (1396). مرزبندی قومیتی: نهادها، قدرت و شبکه ها [م. ر. فدایی، ترجمه فارسی]. تهران: شیرازه کتاب ما.
یوسفی، ع.، و اصغرپورماسوله، ا. ر. (1388). قوم‌مداری و اثر آن بر روابط بین قومی درایران. جامعه‌شناسی تاریخی، 1(1)، 144-125.
Abbasi, R., & Hemmati, R. (2013). [A qualitative-comparative analysis of violent political conflict at macro level (Persian)]. Journal of Applied Sociology, 24(2), 89-110. https://jas.ui.ac.ir/article_18304.html
Ayyubi, H. (1998). [Ethnic gaps and violence in political struggles (Persian)]. Strategic Studies Quarterly, 1(1), 19-38. http://quarterly.risstudies.org/article_1362.html
Bangura, Y. (2006). Ethnic inequalities in the public sector: A comparative analysis. Development and Change, 37(2), 299-328. [DOI:10.1111/j.0012-155X.2006.00479.x]
Bar-Tal D. (2003). Collective memory of physical violence: Its contribution to the culture of violence. In E. Cairns, & M. D. Roe (Eds.), The role of memory in ethnic conflict. Ethnic and intercommunity conflict series (pp. 77-93). London: Palgrave Macmillan. [DOI:10.1057/9781403919823_5]
Cederman, L. E., Wimmer, A., & Min, B. (2010). Why do ethnic groups rebel? New data and analysis. World Politics, 62(1), 87-119. [DOI:10.1017/S0043887109990219]
Chokhachizadeh Moghaddam, M. B., & Amini Qeshlaqi, D. (2010). [Grounds behind insecurity in border areas of West Azerbaijan province from the viewpoint of military-security geography (Persian)]. Geopolitics Quarterly, 6(19), 186-210. http://journal.iag.ir/article_56948.html
Dani, A. A., & de Hann, A. (2008). Inclusive states. Washington, D.C.: The World Bank. [DOI:10.1596/978-0-8213-6999-9]
Doagoyan, D., & Abdorrahmani, R. (2017). [The role of the media in expanding the ethnic conflicts of the West Azarbaijan province (1393) (Persian)]. Journal of Border Studies, 5(3), 27-56. http://bss.jrl.police.ir/article_17559.html
Etefa, T. (2019). Ethnicity as a tool: The root causes of ethnic conflict in Africa—A critical introduction. In T. Etefa. The origins of ethnic conflict in Africa. African histories and modernities (pp. 1-27). Cham: Palgrave Macmillan. [DOI:10.1007/978-3-030-10540-2_1]
Etefa, T. (2019). Neither Malkas nor Shambas: Oromo and Pokomo conflict, 1991-2013. In T. Etefa. The origins of ethnic conflict in Africa. African histories and modernities (pp. 161-185). Cham: Palgrave Macmillan. [DOI:10.1007/978-3-030-10540-2_7]
Fakouhi, N. (1999). [Political violence: Theories, discussions, shapes and solutions (Persian)]. Tehran: Nashre Ghatreh. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/595153
Fakouhi, N. (2006). [National, communitarian and ethnic cultures and the industrial economic market in Iran (Persian)]. Iranian Journal of Sociology, 7(1), 126-48. http://www.jsi-isa.ir/article_25357.html
Farahmand Ganzeq, S. (2015). [A comparative study of the violence of the Turks and Kurds of East Azerbaijan and Kurdistan against the central government after 1978 (Persian)]. Paper presented at 8th International Virtual Conference on Iran and the World Contemporary Developments, Qazvin, Iran, 11 April 2015. https://civilica.com/doc/426721/
Fenton, S. (2004). Beyond ethnicity: The global comparative analysis of ethnic conflict. International Journal of Comparative Sociology, 45(3-4), 179-94. [DOI:10.1177/0020715204049592]
Gharakhani, M. (2009). [Modernization and political violence: A comparative analysis of Muslim majority countries (Persian)]. Social Sciences, 16(45), 159-78. https://qjss.atu.ac.ir/article_5381.html
Gogoneni, R. (2012). Kenyans, Somalis clash in Nairobi. Retrieved fromhttps://www.rfi.fr/en/africa/20121121-somalis-kenyans-clash-nairobi
Gurr, T. R. (1998). Why men rebel? [A. Morshedizad, Persian Trans]. Tehran: Research Institute of Strategic Studies. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/528234
Hariri, N. (2006). [Principles and methods of qualitative research (Persian)]. Tehran: Islamic Azad University Science and Research Branch. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/912432
Iman, M. T. (2012). [Methodology of qualitative researches (Persian)]. 1st Ed. Qom: Research Institute of Hawzeh and University. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2725361
Khabiri, K. (1998). [Components of civil society and social crises (Persian)]. Gofteman, (1), 129-42. http://ensani.ir/fa/article/281325/
Longxi, Z. (2009). Openness and the dialogue of civilizations—a Chinese example. In M. S. Michael, & F. Petito (Eds.), Civilizational dialogue and world order. Culture and religion in international relations (pp. 201-215). New York: Palgrave Macmillan. [DOI:10.1057/9780230621602_11]
Maghsoudi, M. (2001). [Ethnic developments in Iran: Causes and backgrounds (Persian)]. Tehran: Institute of National Studies. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/617794
Mahmood Oghli, R., & Asghari Niari, Y. (2017). [Examine the effective factors on political violence (Case study: Baloch population of Zahedan) (Persian)]. Strategic Research of Politics, 6(21), 73-96. [DOI:10.22054/QPSS.2017.1158.1023]
McQuail, D. (2006). Mass communication theory, an introduction [P. Ejlali, Persian Trans]. Tehran: Ministry of Culture & Islamic Guidance.
Mohseni Tabrizi, A. R. (2016). [Qualitative research methods in definition paradigm (Persian)]. 1st Ed. Tehran: Ettelaat. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4458411
Njoroge, M. P. (2012). The social, cultural and economic impact of ethnic violence in Molo Division, 1969 – 2008. [MA. thesis]. Nairobi: Kenyatta University. https://ir-library.ku.ac.ke/handle/123456789/6863
Norris, P., & Keddie, N. R. (2009). Political sociology: Social gaps [P. Dalirpour, & A. R. Samiei Esfahani, Persian Trans]. Tehran: Kavir. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1189470
Ozkirimli, U. (2004). Theories of nationalism: A critical introduction [M. A. Ghsemi, Persian Trans]. Tehran: Institute of National Studies, Iranian Civilization. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/720621
Pourmosavi, S. M., Mirzadeh Kouhshahi, M., & Rahnama Qarakhan Biglou, J. (2009). [Political organization of cultural and functional spaces and areas in Iran (Persian)]. Geopolitics Quarterly, 4(13), 75-101. http://journal.iag.ir/article_57034.html
Rasoal, C., Eklund, J., & Hansen, E. M. (2011). Toward a conceptualization of ethnocultural empathy. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Psychology, 5(1), 1-13. [DOI:10.1037/h0099278]
Rezaee, A. A., & Zohrehii, M. A. (2011). [Cultural diplomacy: The role of culture in foreign policy and the presentation of a strategic model (Persian)]. Tehran: Jameeshenasan. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2663464
Rezaei, S., Ashna, H., Shahabi, M., & Talebi, A. (2012). [Encoding in political violence discourse a study on communicative processes of bombing attacks in the south-east of Iran) (Persian)]. Journal of Culture-Communication Studies, 13(17), 121-62. http://www.jccs.ir/article_3380.html
Rivadeneyra, R. (2006). Do you see what I see? Latino adolescents’ perceptions of the images on television. Journal of Adolescent Research, 21(4), 393-414. [DOI:10.1177/0743558406288717]
Salehi Amiri, S. R. (2009). [Ethnic conflict management in Iran (Persian)]. Tehran: Center for Strategic Research, Expediency Discernment Council. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1919529
Smelser, N. J. (2001). Theory of collective behavior [R. Dezhakam, Persian Trans]. Tehran: Moaseseye Yaftehhaye Novin. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/643389
Smith, A. D. (2004). Nationalism: Theory, ideology, history [M. Ansari, Persian Trans]. Tehran: Institute of National Studies, Iranian Civilization. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/734930
Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (2011). Basics of qualitative research methods [B. Mohammadi, Persian Trans]. 3rd Ed. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/766135
Tajik, M. R. (2004). [Third decade, estimates and contraptions (Persian)]. Tehran: Farhange Gofteman. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/717483
Taleban M. R. (2010). [The effect of relative deprivation on political violence using the Boolean analysis (a comparative study of Muslim Middle Eastern countries) (Persian)]. Iranian Journal of Sociology, 11(4), 1-31. http://www.jsi-isa.ir/article_24147.html
Wimmer, A. (2017). Ethnic boundary making: Institutions, power, networks [M. R. Fadaie, Persian Trans]. Tehran: Shirazeh Ketab. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4838271
Yousofi, A., & Asgharpoor Masole, A. (2009). [Ethnocentrism and its effect on interethnic relationships in Iran a secondary analysis (Persian)]. Journal of Historical Sociology, 1(1), 125-44. http://jhs.modares.ac.ir/article-25-7664-fa.html