رویکرد مارپیچ تکاملی به تحقق الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت؛ آسیب شناسی رویکردهای موجود و پیشنهاد رویکرد جایگزین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

تحلیل گفته‌ها و نوشته‌های مسؤولان و اندیشمندان در خصوص الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت نشان می‌دهد که عمده آنها به این امر معتقدند که برای تحقق این الگو باید گامها را به‌شکل سری و پشت‌سر یکدیگر طی کرد. گام اول تدوین همه عناصر فلسفه اسلامی-ایرانی است، گام دوم شکل‌گیری مؤلفه‌های علم اسلامی-ایرانی، مبتنی بر این فلسفه، است، گام سوم، تحقق فناوری اسلامی-ایرانی مبتنی بر این علم است و به‌همین ترتیب این گام‌ها طی می‌شوند تا فرهنگ و تمدن اسلامی-ایرانی شکل بگیرد. اما بررسی تاریخ تمدن‌های بشری نشان می‌دهد که این نگاه با طبیعت تکاملی جامعه سازگار نیست و هیچ‌یک از جوامع انسانی چنین راهی را نپیموده‌اند. رویکرد جایگزین، رویکرد مارپیچی تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. در این رویکرد، حرکت در همه زمینه‌ها با هم آغاز می‌شود؛ چه در فلسفه، چه در علم و ... حرکت در محوری نوین آغاز می‌شود و این نیست که از یکی از آن‌ها آغاز شود. این حیطه‌ها در تکامل خود حرکت مارپیچی دارند. یعنی فلسفه اسلامی ایرانی به‌مانند پازلی است که تکه‌های آن در مقاطع زمانی متفاوت ساخته و تکمیل می‌شوند و پس از گذشت زمان طولانی، تصویری به نام فلسفه اسلامی ایرانی کامل می‌شود و با این ماهیت شناخته می‌شود. و در لابلای ساخته شدن تکه‌های فلسفه، تکه‌های علم، فناوری، صنعت، اقتصاد، سیاست و ... نیز به طور هم-زمان ساخته می‌شوند. ویژگی سوم آن است که همه این حیطه‌‌ها و حوزه‌ها روی همدیگر تأثیر می‌گذارند و هر اقدامی در هر یک از ساحت‌ها، روی اقدامات بعدی سایر ساحت‌ها اثر می‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن مجید.
برونوسکی، ج. (1376). عقل سلیم علم[ ک. عزیزی. ترجمه فارسی] تهران: نشر نی.
پیروزمند، ع. ر. (1392). پیش‌آمد و پس‌آمد الگوی توسعه اسلامی. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 2(3)، 78- 35.
تارکوفسکی، آ. (1394). پنج فیلمنامه [م. اسلامی، م. محمد، ه. کپردار، ف. صاحب‌الزمانی و ن. ثمینی، ترجمه فارسی]. تهران: نشر نی.
تقوی، م. (1387). درآمدی مبنایی و راهبردی بر الگوی اسلامی ایرانی توسعه علم و فناوری. روش‌شناسی علوم انسانی، 14(56)، 98-73.
خسروپناه، ع. (1390). الگوی حکمی اجتهادی علوم انسانی. جاویدان خرد، 08(19)، 66-29.
شریف‌زاده، م. ‌ج. (1392). جایگاه تاریخ اقتصادی اجتماعی در روش‌شناسی تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.مطالعات اقتصاد اسلامی، 5(2)، 92-65.
 
Bronowski, J. (1997). The common sense of science [K. Azizi, Persian Trans]. Tehran: Nashr-e -Ney. https://www.gisoom.com/book/1122238/%
Kahn, A. J. (1969). Theory and practice of social planning. New York: Russell Sage Foundation. https://www.google.com/books/edition/Theory_and_Practice_of_Social_Planning/a5O6AwAAQBAJ?hl=en&gbpv=0
Khosropanah, A. (2012). [Judicial-ijtihad model of humanities (Persian)]. Sophia Perennis (Javidan Khirad), 8(19), 29-66. http://www.javidankherad.ir/article_32959.html?lang=fa
Pirozmand, A. R. (2018). [The ups and downs of the Islamic development model (Persian)]. Iranian Pattern of Progress, 2(3), 35-78. http://www.ipoba.ir/article_41585.html
Wilson, E. J., & Reill, P, H. (2004). Encyclopedia of the enlightenment. New York: Facts On File, Incorporated. https://www.google.com/books/edition/Encyclopedia_of_the_Enlightenment/Utw6ngEACAAJ?hl=en
Sharifzade, M. J. (2013). [On the role of the socio-economic history in the methodology of the Islamic-Iranian progress model (Persian)]. Islamic Economics Studies Bi-quarterly Journal, 5(2), 65-92. https://ies.journals.isu.ac.ir/article_1453.html?lang=en
Taghavi, M. (2008). [A basic and strategic review of Islamic-Iranian model of science and technology development (Persian)]. Quarterly Journal of Methodology of Social Sciences and Humanities, 14(56), 73-98. http://method.rihu.ac.ir/article_429.html?lang=en
Tarkovsky, A. Five screenplays [M. Islami, M. Mohamad, H. Chapardar, F. Sahebzamani, N. Samini, Persian Trans].Tehran: Nashr-e -Ney. https://www.gisoom.com/book/11150449/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-/