واکاوی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه: چالش‌ها و پیامدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بازیگران تاثیرگذار در تحولات سوریه از ابتدای شروع بحران در این کشور با حمایت همه­جانبه از سوریه­­ دوست، تمام نفوذ و ظرفیت خود را برای تثبیت این حکومت بکار گرفته و در راستای حفظ و ارتقای منافع ملی خود و تقویت محور مقاومت در منطقه گام­ بر می­دارد. پژوهش موجود در پی پاسخ به این سوال اصلی است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه چه پیامدها و چالش­هایی را به دنبال داشته است؟ یافته­های مقاله حاکی از آن است که در پی اتخاذ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه هر یک از سناریوهای محتمل در آینده بحران این کشور می­تواند پیامدهای مثبت و منفی بسیار مهمی را برای سیاست خارجی ایران و منافع منطقه­ای آن در بر داشته باشد که این خود می­تواند بر توان بازیگری ایران در صحنه سیاسی منطقه تأثیرگذار باشد. تحقیق پیش­رو درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی، راهکارهایی برای مقابله با این چالش­ها در چارچوب نظریۀ گزینش عقلایی ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


    الف-  فارسی

-         احمدی، سیده­السادات( 6/10/1394)، «فرصت­ها و چالش­های ایران در بحران خاورمیانه، سایت تحلیلی- خبری الوقت، برگرفته از سایت: http://alwaght.com/fa/News/23853
-         اسدی، علی­اکبر(1391)،«بحران سوریه و تاثیر آن بر بازیگران و مسائل منطقه­ای، فصلنامه­ی مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال سیزدم شماره 5»
-         امیراحمدیان، بهرام « منافع روسیه مهم­تر از دیگران »،  روزنامه شرق ، شماره 3075 به تاریخ 11/11/96، صفحه اول.
-         امیراحمدیان، بهرام «روسیه از ایران و برجام چه می­خواهد؟»، روزنامه شرق ، شماره 3160،  8/3/97، صفحه اول.
-         امیرعبداللهیان، حسین(1392)، ناکارآمدی طرح خاورمیانه بزرگ در خیزش بیداری اسلامی، تهران: وزارت امور خارجه، اداره نشر،
-         «اهداف بلند مدت ایران در سوریه»، پایگاه خبری- تحلیلی پایشگر، 12/8/1396، آدرس اینترنتی: http://paieshgar.ir/
 
-         بی­نام(1387)، کتاب سبز سوریه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
-         «پایان داعش و آغاز دور جدید خصومت­های منطقه­ای»، روزنامه دنیای اقتصاد، 30/8/1396، شماره روزنامه ۴۲۵۱.
-         «ترامپ دوشیدن دیکتاتورهای عرب را رسما کلید زد/ امضای قرارداد 500 میلیارد دلاری با عربستان»، روزنامه کیهان، 31/2/1396، آدرس اینترنتی: http://kayhan.ir/fa/news/104518/
-         حشمت­سنا، علی(20/20/1395)،«حمایت ایران از سوریه و تاثیرات آن بر خاورمیانه»، فلسفی- سیاسی و تاریخی، قابل دسترسی در: http://ali-hashmat-sana.blogfa.com/1395/02.
-         ذوالفقاری، مهدی و ابوذر عمرانی(1396)، «تأثیر ظهور داعش بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران »، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره دوم، صص 189- 163.
-         رجبی، سهیل(1391)،«واکاوی جایگاه و نقش استراتژیک سوریه در مناسبات منطقه­ای و بین­المللی با نیم­نگاهی به تحولات اخیر در سوریه»،فصلنامه پانزده خرداد، دوره سوم، سال دهم، شماره 34، صص150-123.
-         سراج،رضا(1390)، نگاهی به تحولات سوریه، تهران: پایگاه تحلیلی و تبیینی برهان.
-         سیمبر، رضا و روح­الله قاسمیان (1393)، «مؤلفه­های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 9.
-         شریفیان، جمشید و اباصلت کبیری و علیرضا طحانمنش(1391)، «تعامل و تقابل ایران و ترکیه در بحران سوریه»، فصلنامه امنیت­پژوهی، دوره11، شماره 38، صص184-139.
-         شمسی، بهمن«رویکردهای مؤثر بر تحولات اخیر عربستان»، مؤسسه آینده­پژوهی جهان اسلام، 20/9/1396، قابل دسترسی در سایت: http://www.islamic-world.ir/islam-world/islam-world-notes-and-papers/920-
-         صادقی، سید شمس­الدین و کامران لطفی(1394)،«تحلیل مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال ششم، شماره اول، صص144-123.
-         ظهوریان، میثم(1390)، «تحلیلی بر کلاف سردرگم ناآرامی­های سوریه و چالش­های حکومت اسد»، تریبون مستضعفین، قابل دسترسی در: http://www.teribon.ir/archives/53099
-         عابدی­گناباد، رضا«نگاهی به جایگاه منطقه‌ای ایران در دوران پساداعش»، خبرگزاری تسنیم، 26/9/1396، آدرس اینترنتی: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/09/26/1602789/
-         عسگرخانی، ابومحمد و تقی عبدالسلام(1395)، «بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه از 2010 تا 2015»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره سی­وهفتم، صص 40- 7.
-         عطایی، محمد(6/6/1390)،«ایران و پیامدهای بحران در سوریه»، دیپلماسی ایرانی، شهریور، برگرفته از سایت: http://irdiplomacy.ir/fa/page/15833
-         فرزندی، عباسعلی(13/6/1391)،«اهمیت راهبردی سوریه برای جمهوری اسلامی ایران»، پایگاه بصیرت، قابل دسترسی در: http://basirat.ir/fa/news/246813
-         کلمن، جیمز ­سمیوئل(1386)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
-         «لزوم همکاری آمریکا با ایران در حل بحران سوریه و سناریوهای فراروی آن»، ایران بازگو،26/12/1392، قابل دسترسی در: http://iranbazgoo.persianblog.ir/post/526/ 
-         متقی، ابراهیم(1390)«نقش و راهبرد آمریکا در گسترش نافرمانی مدنی در سوریه»، فصلنامه ره­نامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره 3.
-         میرحسینی، سید محسن«ناکامی­های منطقه­ای عربستان؛ علت تداوم حمله به یمن/ آغاز دور جدید رقابت تسلیحاتی در منطقه»، شبکه اطلاع­رسانی راه دانا، 4/3/1396، قابل دسترسی در سایت: http://www.dana.ir/news/1113102.html/
-         میرزاده­کوهشاهی، مهدی(1393)،«استراتژی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه؛ سناریوها و پیامدها»، پژوهش­نامه دفاع مقدس، پائیز 93، شماره11.
-         «نبرد سرنوشت‌ساز جبهه مقاومت و آمریکا در مرزهای مشترک عراق و سوریه/ آیا ارتباط زمینی تهران -بیروت-مدیترانه برقرار می‌شود؟»، مشرق نیوز، 10/6/1396، آدرس اینترنتی: https://www.mashreghnews.ir/news/769410/
-         نجات، علی(1393).«رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال تحولات نوین خاورمیانه»، فصلنامه سیاست، سال اول، شماره 4، صص 76-61 .
-         نجات، سیدعلی و اصغر جعفری­ولدانی(1392)،«بررسی نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه»، فصلنامه علمی- تخصصی پژوهش­های سیاسی، شماره8.
-         «نشست سوچی؛ دستاوردها و ابهامات»، ایران شرقی،4/9/1396، آدرس اینترنتی:http://easterniran.com/fa/doc/analysis/1076/
-         نیاکویی، سیدامیر(1390)،کالبد شکافی انقلاب­های معاصر در جهان عرب، چاپ اول، نشر میزان.
-         نیاکویی، سیدامیر(1392)،«بررسی بحران­های عراق و سوریه در پرتو نظریه­های امنیتی»، فصلنامه سیاست جهانی، شماره 3.

ب- عربی

-         سیل،پاتریک(1992)،الاسد، الصراع علی الشرق­الاوسط، بیروت : شرکه مطبوعات التوزیع و النشر.
-         ماتسفیلد، پیتر(1995)، تاریخ مصر الحدیثه والشرق والاوسط، ترجمه عبدالحمید فهمی، القاهره: الهیئه المصریه العامه الکتاب.

ج- انگلیسی

-Adams, John (July 1, 2014), “The Wider Geopolitical Significance of ISIS”, Chessboard Research,Retrieved  2017/12/4 , from: http://world Chessboard.worldpress.com.
-Baroud, Ramzy (November 19, 2011), Syria Uprising Falls Victim to Power Plays. http://www.foreignpolicyjournal.com/2011/11/19/syria-uprising-falls- victim-to-power-plays/.
-Cathail,maidhc (November19,2011),San ctioning Syria. The long road to Damanscus.http://www.forignpolicyjournal.com/2011/11/19Sanctioning-the long-road-to-damascus/.
  -Clarion Project (2014),”the Islamic State”, Clarion Project, http://www.clarionproject.org/sites/default/files/islamic-state-isis-isil-factsheet-1.pdf
- Ehteshami, Anoushirvan and RymondA Hinnebush (1997), Syria and Iran middle power in A penetrated Rejinal system, London :Routledage.
-Gelbart, Jonathan (fall, 2010)," Tehran – Syria Axis: a critical investigation" Stand Ford Journal of international Relations.
-Giokaris, John(2013), “Syria Facts:The Complete Guide to All the Global Players Involved in the Syrian”,Conflict in: WWW.Policymic.com/…/ Syria- facts- the- Complete- Guide- to- all- the- global August 29, 2013.
-Goodarzi, Jubin. M (January 2013), Syria and Iran: Allinace Cooperation in a changing regional Environment, ortadoguEtuleri Vol.4.No.2.
-KhoramiAssl,Nima (April 8,2011),Arab spring Syrian Episode.www.foreign policyjournal.com/2011/04/08/Arab- spring- Syrian- episode/.
  -Maloney, Suzanne (2017) ,”Under Trump, U.S. policy on Iran is moving from accommodation to confrontation”, Retrieved from: https://www.brookings.edu/blog/markaz/2017/05/11/under-trump-u-s-policy-on-iran-is-moving-from-accommodation-to-confrontation/.
-Marshal, Gorden (1998), oxford dictionary of sociology, oxford university pree.
- Nerguizian, Aram (January 10,2013)"U.S-Iranian compration in the levant –II, the proxy war in Egypt, Israel,Jordan, Lebnan the Paletinianterrirories& Syria" csis.
- Phillips, Christopher (2015), Gulf Actors and the Syria Crisis, Middle East Centre, London School of Economics and Political Science.
-Rashid, Ahmed (2014), “ISIS: What the US Doesn’t Understand”, The New York Review of Books, Retrieved 2018/3/12, Retrieved from, http://www.nybooks.com/blogs/ nyrblog/2014/dec/02/isiswhat.
   - Razi, G. Hossein (1988), “An Alternative Paradigm to State Rationality in Foreign policy”, Political Research Quarterly,
- Reuters (2017), “Exclusive: Trump to weigh more aggressive U.S. strategy on Iran- sources”, Retrieved from: exclusive-trump-to-weigh-more-aggressive-u-s-strategy-on-iran-sources-idUSKCN1BM2WJ.
- Wallace, Ruth .A and Alison Wolf (1999), Contemporary Sociological Theory: Expanding the Classical Tradition, New Jersey: Prentice Hall.
- Walt , Stephen .M (1999),” Rational Choice and Security Studies”, International Security, vol.23, no.4 spring.