چند پیشنهاد سیاستی در حوزۀ فارسی

نوع مقاله : گزارش سیاستی

نویسنده

استادیار دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

چکیده: فارسی زبان ملی و رسمی ایران و از مهم‌ترین عناصر فرهنگی زندگی ایرانیان است. زبان و خط فارسی در عصر جدید با چند مسئلۀ عمده روبروست. رواج نیافتن بسیاری از واژه‌های نوساخته، پراکندگی رسم‌الخط، دشواری‌های مربوط به گسترش زبان فارسی در جهان، و اُفت مهارت‌های نگارشیِ ایرانیان ـ‌به‌ویژه نسل جوان‌ـ از مهم‌ترین مسائل زبان فارسی امروز است. برای برطرف ساختن این مشکلات، چاره‌هایی اندیشیده شده است که از جملۀ آن‌ها تأسیس نهادهایی همچون فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی، و فعالیت‌های تصمیم‌گیرندگان و پژوهندگان این نهادها است. گرچه چاره‌اندیشی‌ها تاحدودی موجب رفع بعضی مشکلات شده است، اما پاره‌ای ضعف‌ها و کاستی‌ها همچنان برجاست. سیاست‌گذاری کمک می‌کند کارهای صورت‌گرفته ارزیابی شود، ضعف‌ها و مشکلات شناسایی و راهکارهای تازه و کارآمد برای برطرف ساختن آن‌ها به سیاست‌گذاران عرضه شود. در این مقاله، چند راهکار سیاستی کلّی و ساده اما کلیدی برای بعضی از مشکلات زبان فارسی در حوزۀ واژه‌گزینی، گسترش زبان فارسی، مهارت‌های نگارشی و دستور خط فارسی عرضه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشوری، داریوش. (1392). زبان باز: پژوهشی درباره‌ی زبان و مدرنیّت. چاپ 2. تهران: مرکز.
«آیین‌نامۀ اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه». (1378). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. قابل دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/119218].
ابوالقاسمی، محسن. (1381). تاریخ مختصر زبان فارسی. چاپ 3. تهران: کتابخانۀ طهوری.
«اساسنامۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی». (1368 تا 1383). فرهنگستان زبان و ادب فارسی. قابل دسترس در: http://www.persianacademy.ir/fa/asasnameh.aspx  (3/11/1391).
«اساسنامۀ بنیاد سعدی». (1389). بنیاد سعدی. قابل دسترس در: http://saadifoundation.ir/fa/contents/about-us/History_SaadiFoundation1/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87.%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF.html  (تاریخ دسترسی: 15/10/95).
اشتریان، کیومرث. (1376). «علوم سیاست‌گذاری و دستاوردهای آن برای ایران». مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران). شمارۀ 37 (تابستان). صص 159ـ170.
حبیبی، حسن. (1387). «سرگذشت واژه‌گزینی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی از آغاز تا کنون». نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 37 (بهار). صص 2-27.
خانلری، پرویز. (1391). تاریخ زبان فارسی. چاپ 9 (اولین چاپ یک جلدی). تهران: فرهنگ نشر نو.
داوری اردکانی، نگار. (1384). «صاحب‌نظران ایرانی و زبان فارسی». نامۀ پارسی. سال 10. شمارۀ 3 (پاییز). صص 3-27.
دربندی، سیدمحمدرضا. (1393). «گسترش زبان فارسی یکی از محورهای دیپلماسی فرهنگی است» (گفت‌وگوی اختصاصی با سیدمحدرضا دربندی). قابل دسترس در: http://sccr.ir/Pages/?current=news&gid=32&Sel=857059  (21/8/93).
دستور خط فارسی: مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (1394). چاپ 13. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نشر آثار).
سمیعی (گیلانی)، احمد. (1389). «افت آموزش مهارت نگارشی در مدارک». نامۀ فرهنگستان. سال 11. شمارۀ 44 (زمستان). صص 2ـ7.
ـــــــــــــــ (1391). نگارش و ویرایش. چاپ 12. تهران: سمت.
صادقی، کمال. (1395). «وضعیت گسترش زبان فارسی در جهان». خبرگزاری مهر. قابل دسترس در: http://www.mehrnews.com/news/3714646  (28/4/1395).
«اساسنامۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی». (1368 تا 1383). فرهنگستان زبان و ادب فارسی. قابل دسترس در: http://www.persianacademy.ir/fa/asasnameh.aspx  (3/11/1391).
«قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه». (1375). مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. قابل دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90477 (17/10/1395).
ملکی، عباس. (1393). سیاست‌گذاری انرژی. چاپ 1. تهران: نشر نی.
Nye, Joseph. (2004). Soft Power: The means to success in World Politics; New York: PBS Publications.
Windfuhr, Gernot, ed. (2009). The Iranian Languages. London and New York: Routledge.