امکان¬سنجی پیاده¬سازی روابط عمومی الکترونیک در سازمان¬های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی¬شدن

امکان­سنجی پیاده­سازی روابط عمومی الکترونیک

در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن*

اسماعیل کاوسی،[1]علی شاه­حسینی[2]

تاریخ دریافت:  24/5/1391      تاریخ پذیرش:6/6/1391

*این مقاله برگرفته از طرح پژوهشی با همین عنوان است که در مرکز ملّی مطالعات جهانی­شدن اجرا شده است.

چکیده

در این تحقیق در پی پاسخگویی به این سؤال هستیم که با توجه به فرآیند جهانی­شدن تا چه میزان امکان پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران وجود دارد؟ نخست ادبیات موضوع بررسی و پس از تعیین چهارچوب نظری (نقش دولت، عوامل روان­شناختی، عوامل اقتصادی، مدیریت استراتژیک و عوامل ساختاری) به عنوان عوامل مؤثر در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران از دیدگاه مدیران انجمن روابط عمومی شهرستان تهران مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه­ی اجرا توصیفی- پیمایشی از شاخه­ی تحقیقات میدانی می­باشد. جامعه­ی آماری این پژوهش کلیه­ی مدیران انجمن روابط عمومی در شهرستان تهران را شامل می‌شود که از میان پرسشنامه­های توزیع­شده به تعداد 184 نفر پاسخ داده­اند. به­دلیل محدودیت جامعه­ی آماری حجم نمونه و جامعه برابر است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات تحقیق در بخش آمار توصیفی از آماره­های میانگین ، درصد فراوانی و در بخش آمار استنباطی از آزمون­هایی نظیر خی­دو و فریدمن استفاده شده است. در پایان با عنایت به آزمون به عمل آمده فریدمن در خصوص رتبه­بندی مؤلفه­های توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی با توجه به فرآیند جهانی­شدن پیشنهادات راهبردی ارائه شده است.

 کلید واژه­ها: جهانی­شدن، روابط عمومی الکترونیک، عوامل روان­شناختی، عوامل اقتصادی، مدیریت استراتژیک، عوامل ساختاری

مقدمه

روند تحولات در قرن بیستم در دهه­ی 1970 میلادی وارد مرحله­ی جدیدی شد و در اواسط دهه­ی 1980 تقریباً در تمامی زمینه­ها آثار خود را بر جای گذاشت. در دهه­ی 1980 برای اشاره به این دگرگونی­ها مفاهیمی چون جامعه­ی صنعتی و فرامدرن (پست مدرن) به کار می­رفت، اما در دهه­ی کنونی همه چیز با رجوع به این مفهوم مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. در ظاهر امر، جهانی­شدن یعنی ره سپردن تمامی جوامع به سوی جهانی وحدت یافته که در آن همه­چیز در سطح جهانی مطرح و نگریسته می­شود. اما در واقع، جهانی­شدن به معنای آزادی مطلق کسب و کار، برداشته شدن تمامی موانع برای جریان یافتن سهل و آسان سرمایه و نفوذ آن در تمامی   عرصه­ها و حرکت روان اطلاعات، امور مالیه، خدمات و بالاخره تداخل فرهنگ­ها آن­هم به سوی یکسان­شدگی و یک­دستی است که تمامی این امور در مقیاسی جهانی رخ می­دهد. (ایران­زاده ،1380: 16) 

      جهانی­شدن، مرزها و هویت­ها را کمرنگ­تر می­کند، به مردم، کالاها، اطلاعات، عادت­ها، هنجارها و نهادها توجه می­کند و به مرزها اجازه­ی جابه­جایی می­دهد. از آنجا که نمی­توان مرزهای نفوذناپذیری در مقابل اشاعه­ی اندیشه­ها و کالاها ایجاد کرد، بنابراین جهانی­شدن در بلند مدت به هر حال استیلا خواهد یافت. پویش­های مرزگشای  جهانی­شدن دقیقاً به این دلیل بارزتر می­شود که طی دهه­های گذشته گسترش فراوان امکانات، منافع و بازارها زمینه­ی بالقوه رواج عالم­گیر آنها را فراهم ساخته است (قاسمی، 1380: 53).

      روابط عمومی، صرفاً با کارکنان، سازمان و مشتریان خود روبه­رو نیست. شرایط پیرامونی به سرعت در حال تغییر است که بنا به عقیده­ی بسیاری از آگاهان در علوم ارتباطات، بحران بعدی روابط    عمومی­ها، کارکنان آموزش­ندیده برای شرایط جدید است. امروزه روابط عمومی­ها به دلیل شرایط بسیار متحول شده، دیگر استراتژی­های بلند­مدت ندارند. در دنیای معاصر، روابط عمومی­ها، سازمان­های 24×7 نامیده می­شوند که به معنی 24 ساعت کار در هر هفت روز هفته است که البته به معنی الزام به حضور فیزیکی در محل کار نیست، بلکه ارائه­ی خدمات روابط عمومی به صورت دیجیتال است و تبدیل روابط عمومی­های سنتی به روابط عمومی­های دیجیتال، یک ضرورت است (باقریان،34:1380)

      روابط عمومی دیجیتال عبارت است از استفاده از فناوری دیجیتالی، خصوصاً کاربردهای مبتنی بر وب­سایت­های اینترنتی برای افزایش دسترسی و ارائه­ی خدمات و اطلاعات ارتباطی به کاربران، سازمان­ها و نهادها و دریافت اطلاعات از طریق آن. بنابراین وظیفه­ی روابط عمومی الکترونیکی و دیجیتال، کسب نظرات مخاطبان در کوتاه­ترین زمان، ارتباط دو طرفه با مخاطب و دریافت نظرات و انتقادات آنها در کمترین زمان ممکن است، چرا که تعامل با مخاطب بیشتر می­شود و در بسیاری از سایت­های موجود بلافاصله می­توان نظرات مخاطبان را جویا شد. در حالی­که در رسانه­های سنتی، معمولاً مخاطبان       به­سرعت و به­درستی نسبت به پیام واکنش نشان نمی­دهند و در صورت تحقق مخاطب­شناسی،         به­درستی می­توان میزان رضایت­مندی مخاطبان را دریافت و با تجزیه و تحلیل پیام­های ارتباطی، مطابق با نیازهای مخاطب برنامه­ریزی کرد. وقتی پیام در رسانه­های مکتوب، نوشته شد دیگر در اختیار منبع نیست، اما در سایت سازمان، امکان اصلاح و تغییر اخبار وجود دارد (جبرائیلی،4:1385). در چنین شبکه­ای می­توان قوانین و مقررات آیین­نامه و ضوابطی را که سازمان بر اساس آنها عمل می­کند، در معرض افکار عمومی قرارداد و شهروندان می­توانند برای انجام امور خود در ارتباط با سازمان مربوطه، اطلاعات خود را به بهترین شکل دریافت کنند. به این ترتیب روابط عمومی در جامعه­ی اطلاعاتی نه تنها زمینه­ی شفاف­سازی و امکان دسترسی همگان به اطلاعات مربوط را مهیا می­کند، بلکه امکان نقد و ارزیابی برنامه­ها و در نتیجه نظارت عمومی را نیز به قصد به­سازی فرآیندهای جاری و کمک به   تصمیم­گیری فراهم می­سازد. این روش زمینه­ی بالقوه­ای برای کمک به ایجاد رابطه­ای ساده، روان و مؤثر بین سازمان­ها و مؤسسات با سازمان­ها و مؤسسات دیگر و نهادهای اجتماعی و مدنی در راستای ارائه­ی خدمات اطلاعات و خدماتی کم­هزینه، فوری و فراگیر به کلیه­ی گروه­های کاربر فراهم خواهد کرد (سلطانی­فر و مؤمنی نورآبادی، 1382: 1).

      هدف از راه اندازی روابط عمومی الکترونیک، رسیدن به روزی است که بتوان تمام خدمات یک سازمان را به طور شبانه­روزی، بدون مراجعه­ی فیزیکی مخاطبان آن سازمان و تنها از طریق اتصال به پایگاه­های آن نهاد انجام داد. روابط عمومی نقش مهم و برجسته­ای در برخورد با مخاطبان دارد و به علت ارتباط گسترده با تعداد زیادی از مخاطبان که روزانه به آن مراجعه و درخواست اطلاعات می­کنند،   می­تواند روش مناسبی در اختیار مدیران سازمان­ها و مؤسسات قرار دهد. همچنین به کمک روابط عمومی الکترونیک مردم می­توانند نظرات خود را آسان­تر و سریع­تر به گوش مسئولان سازمان برسانند. این کار از نظرسنجی­هایی که انجام آن مستلزم صرف وقت و هزینه بسیار استف جلوگیری می­کند. «سرعت اطلاع رسانی، اصلی­ترین عاملی است که روابط عمومی الکترونیک را بر روابط عمومی سنتی تحمیل می­کند.» روابط عمومی الکترونیک، کاهش هزینه­های غیرضروری در انتقال اطلاعات و کمک به کاهش هزینه­های خدمات اضافی است. یورگن مارلو بر این امر تأکید می­کند: در فرم سنتی روابط عمومی انتقال اطلاعات به طور ناقص و با هزینه­ی گزاف صورت می گیرد (آذری ، ۱۳۷۹ : ۵۶).

      از طرفی با ظهور عصر جهانی­شدن ، از روابط عمومی­ها انتظار می­رود که نه تنها محیط مناسبی را برای ایجاد تعامل در قوانین به وجود آورند، بلکه اصلاحات لازم را در سازمان­های مربوط برای اجرای نقش راهبردی و نظارتی عملی کنند. در این سازمان­ها انتقال اطلاعات به صورت عمودی و افقی به طور فزاینده­ای از طریق حرکت کاغذ­ها صورت می­گیرد. یکی از الزامات اساسی برای ورود مدیریت روابط عمومی به عصر دیجیتالی و الکترونیک آن است که فناوری ارتباطی و اطلاعاتی جدید، جانشین جریان مکاتبات بین هرم سازمان و دریافت­کننده­ی خط­مشی و مخاطبان و مشتریان سازمان بشود.

برای تحقق روابط عمومی دیجیتالی و الکترونیکی اقدامات زیر ضروری است:

۱- رهبری سازمان از بالای هرم.

۲- ایجاد بینش سازمانی.

۳- تعهد به تأمین منابع.

۴- حمایت واقعی از تغییر روابط عمومی از سنتی به الکترونیکی و دیجیتالی.

۵- اجراشدن با سرعت تغییرات.

۶- طراحی استراتژیک آن برای تحولات آتی.

۷- آمادگی بافت سازمانی برای این تحولات و ایجاد امید به عدم خطر افتادن آن­ها (متفکر،1382: 43).

     با این همه، روشن است که نیاز به توسعه­ی‌ آموزش و تربیت شهروند الکترونیکی، به اندازه­ی ایجاد زیرساخت‌‏های ارتباطی برای توسعه IT در کشور از اهمیت برخوردار است و اهمیت‌بخشی به روابط عمومی الکترونیک از سوی دولت­مردان و سیاست‌گذاران عرصه­ی روابط عمومی، می‌تواند این شرایط را تسهیل نماید (متفکر،1382: 11).

      این تحقیق، در پی پاسخگویی به این سؤال اساسی است که تا چه میزان امکان پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن وجود دارد و چگونه می­توان روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران را در عصر جهانی­شدن توسعه داد؟

دیدگاه­ها نسبت به جهانی­شدن

"جان تامیلنسون" در تعریف جهانی­شدن می‌گوید: «جهانی­شدن، در فرآیند توسعه­ی سریع پیوندهای پیچیده میان جوامع، فرهنگ­ها، نهادها و افراد در تمامی نقاط جهان معنا پیدا می‌کند». "هاروی" جهانی­شدن را متضمن دو عنصر «فشردگی در زمان و مکان» و «کاستن از فاصله‌ها» می‌داند. به نظر می‌رسد از یک دید کلّی، جهانی­شدن را بتوان چنین معنا کرد: یک تجربه خارج از فضا و همکاری آگاهانه و یا الزامی ملت‌ها، دولت‌ها و فرهنگ‌ها جهت زیستن در یک دهکده­ی کوچک جهانی و محیطی رقابتی (تامیلنسون، 1381).

      در یک دسته از تعاریف، جهانی­شدن را مترادف غربی­شدن^[3] دانسته­اند و این باور را ترویج کرده­اند که کشورهای باخترزمین اهتمام می­کنند تا دیگر کشورها را به شکل خود درآورند، فرهنگ و خصوصیات اجتماعی و ارزشی آن­ها را از بین ببرند و فرهنگ و شیوه زندگی غربی را به آنان تحمیل نمایند. اگر این تفکر و دیدگاه را درمورد جهانی­شدن بپذیریم، کشورها برای حفظ ارزش­ها و هویت خود باید در مقابل این سلطه و استیلا ایستادگی نموده و اجازه ندهند جهانی­شدن، فــرهنگ و ارزش­های آن­ها را ببلعد. جهانی­شدن را به این تعبیر جهانی­سازی یا جهانی کردن نامیده­اند و بر این نکته پای فشرده­اند که کشورهای قدرتمند به کمک این ابزار در پی آنند که کشورهای ضعیف را به رنگ خود درآورده و هویت آن­ها را از بین ببرند. جهانی­شدن در این تعریف منجر به ایجاد تبعیض و تاراج منابع جهان سوم و از میان رفتن کشورهای فقیر و صنایع و کشاورزی آن­ها می­گردد. در جهانی­شدن غرب­زده کشورهای در حال توسعه از گردونه­ی توسعه خارج شده، منابع و ثروت­های آنان چپاول می­شود و در یک رقابت ناعادلانه فنا و نیستی نصیب آن­هــــــا می­گردد. کسانی که جهانی­شدن را به صورت تهدید تعریف می­کنند، پیش­فرض ناگفته­شان ایــن است که ما هیچ نقطه­ی قوتی نداریم که بتـــوانیم در یک عرصه­ی جهانی مطرح سازیم و این اندیشه­ای ناصواب و تفکری نادرست است. موضع تمامی مخالفان جهانی­شدن بر اساس این تعریف شکل می­گیرد.

      در دسته­ی دوم تعـــــاریف، این پدیده به نیرویی توسعه­دهنده، رفاه­بخش، پیام­آور صلح و دوستی، ارتقا دهنده­ی دانش و فناوری^[4] و ایجادکننده دموکراسی^[5]و آزادمنشی تعبیر شده است. در جهانی­شدن، هر کشوری در یک جامعه جهانی^[6]از مــزیت­ها و امکانات گسترده­تر خدمات علمی، فنی، بهداشتی، امنیتی و زیست­محیطی برخوردار می­شود و همکاری و نزدیکی ملت­ها و کشورها با هم به کاهش منازعــــات و بهره­وری بیشتر از منابع، و مبارزه جدی­تر و همه­جانبه­تر با عوارض مخرب دنیای امروز منجر می­گردد.

       در تعریف دوم، جهانی­شدن حرکتی است که از مدت­ها قبل در روند روبه­رشد ارتباطات میان کشورها آغاز شده است و حاصل اراده یک یا چند کشور به شمار نمی­آید. مدیران و کسانی که این تعریف از جهانی­شدن را پذیرا می­شوند، تلاش دارند تا در جهان پیچیده امروز در مقابل پدیده­ی  جهانی­شدن با توانمندسازی خود به طور فعال و اثرگذار عمل کنند و جهانی­شدن را به صورت یک فرصت و نه تهدید در حیات سازمانی خود تجسم نمایند.

      در فضای جهانی­شدن با توجه به دیدگاه­های موافقان و مخالفان، مدیران و دولت­ها زمانی می­توانند توفیق پیدا کنند که از حالت انفعالی در مقابل این پدیده خارج شده و به صورت فعال با آن روبرو شوند. در یک حالت تعاملی، اثرگذاری و اثرپذیری به طور توأمان رخ می­دهد و مدیران اگر به مزیت­های رقابتی سازمان­های خود آگاه باشند از روابط متقابل با مجموعه­ی کشورها حداکثر بهره­برداری را به عمل خواهند آورد (رجایی، 1379: 149-148).

جهانی­شدن یا عصر تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات

امروزه شبکه­های ارتباطی کاملا پیچیده­ای وجود دارد که مدیریت جهانی را عملی می­کند تا جایی که تکنولوژی در هر نقطه­ای از جهان که رخ دهد، خیلی سریع به نقطه­ای دیگر از جهان انتقال می­یابد و تفاوت­های تکنولوژیکی کمتر دیده می­شود. امروزه شهرها و روستاها، مناطق فقیر و غنی و مناطق توسعه­یافته، همگی در یک رابطه­ی دیالکتیکی با یکدیگر قرار گرفته و دینامیک این دیالکتیک را اقتصاد جهانی فراهم می­کند (جهانگیر، 1386: 79).

      بعد تکنولوژیک و سخت­افزاری جهانی­شدن در کنار تأثیرات نرم­افزاری و پروژه­ای جهانی­شدن، از منظر فرصت­ها و محدودیت­های بومی و جهانی و تعاملی که با مسئله­ی شهروندی خواهد داشت، اهمیت زیادی دارد. یکی از این فرصت­ها و محدودیت­ها در ساختار جامعه­ی شبکه­ای جدید ظهور پیدا می­کند. ظهور تکنولوژی پیشرفته­ی ارتباطات نقش اصلی را در به وجود آوردن جامعه­ی شبکه­ای جهانی داشته است. گویی یکی از نتایج مهم شبکه­ای شدن ارتباطات اجتماعی در مقیاس محلی و جهانی تحول مفهوم زمان و مکان است. بر این اساس مهم نیست که یک فرد کجا زندگی می­کند، کل جامعه­ی انسانی در حیطه و قلمرو صنعت جهانی ارتباطات می­باشد. این تحول صنعتی، جغرافیای جهان را در فضای مشترک واحدی قرار داده است. صنایع ارتباطی مثل تلکس، تلفن، اینترنت، رادیوهای بین­المللی، تلویزیون­های ماهواره­ای جهانی و صنعت ارتباطات، همواره با پیشرفت صنایع نقلیه­ی تندرو، موجب به وجود آمدن نیرو و قدرت جدیدی به نام نیروی جهانی در جامعه­ی جهانی شده است؛ این نیروی جدید در تعامل با منابع بومی و محلی قرار گرفته است. تعامل بین عوامل بومی و عوامل جهانی، ساختارها و نهادهای بومی را گرفتار نوعی بازسازی جبری کرده است (عاملی، 1388).

      انقلاب ارتباطات یکی از محرک­های اصلی تحولات جهانی در زمینه­های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است. به دلیل ماهیت چندسویه بودنش مانع از رهبری روند تحولات توسط عده­ای خاص     می­شود. ارتباطات به همان اندازه که در انتقال فرهنگ، دانش و اطلاعات از سرزمین مدعیان رهبری جهانی­شدن کارساز است، متقابلاَ در آگاه­سازی بیش از پیش ملت­های جهان از حقوق انسانی خویش مؤثر است (پیشگاهی­فرد، 1380: 168). آنتونی گیدنز بیان می­کند در جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، امواج تحرک بشری به هر سویی گرایش دارد بدون آنکه کسی بتواند خود را بر آن مسلط بداند. به نظر می­رسد که ما در برابر جهانی قرار داریم که با شتاب در حال گذار است. شتابی که ممکن است بسیار شکننده باشد. بر این اساس کنترل جهان، خارج از اراده­ی انسان قرار گرفته، به دنبال آن در حرکت است. به نظر گیدنز جهانی­شدن با قدرت به پیش می­رود و در حال شکل دادن دوباره­ی زندگی ماست، اما با ریسک­های فراوانی رو­به­روست (توسلی، 1385: 160).

جایگاه روابط عمومی الکترونیک در ایران

روابط عمومی الکترونیک گامی اساسی همپای پیاده سازی سایر جنبه های تکنولوژی اطلاعات در ایران به شمار می­رود. با توجه به وضعیت موجود زیر­ساخت­های فناوری اطلاعات در ایران و کیفیت کارکرد روابط عمومی­ها از نظر فعالیت­های الکترونیک و اینترنتی می­توان گفت در میان همه اشکال روابط عمومی مدرن ما فعلاً در حد فاصل روابط عمومی الکترونیک و روابط عمومی دیجیتال قرار داریم. وجود سیستم­های پاسخگویی الکترونیک در بخش مخابرات سازمان­ها، قرار دادن نسخه­ی pdf بروشور­های منتشر شده بر روی اینترنت و وب سایت­هایی با فرمت html و Text نشانه­هایی از رویکرد روابط عمومی­ها به این پدیده­های جدید به شمار می­روند .در هر صورت از یاد نباید برد که EPR به عنوان وسیله­ای برای خدمت­رسانی سریع­تر و گسترده­تر به مردم محسوب می­شود و هر قدر دامنه­ی استفاده مردم و سازمان­های دولتی و حتی بخش خصوصی از این تکنولوژی های جدید ارتباطی فراگیر­تر شود گام­های بلند­تری برای دستیابی به رشد و توسعه در یران اسلامی برداشته خواهد شد. غایت بحث     راه­اندازی روابط عمومی الکترونیک در ایران، رسیدن به روزی است که بتوان تمام خدمات دولتی و حتی خصوصی را به راحتی و حتی بدون نیاز به مراجعه به پایگاه­های مختلف تنها با اتصال به یک پایگاه واحد انجام داد (افروغ، 1386: 42).

هرچند آگاهی از اصول اساسی روابط عمومی یک پیش­شرط ضروری برای پیشرفت است، ولی می­دانیم که هیچ شیوه­ی متداولی وجود ندارد که در هر شرایطی مناسب باشد. ما تلاش می­کنیم با بهره­گیری از امکانات رسانه­ای مانند رادیو، گامی هر چند کوچک در ارتقای این هنر برداریم. نفس حضور در رسانه­ها به توسعه و ترویج این حرفه کمک خواهد کرد؛ چرا که رسانه در انتقال و نهادینه کردن مفاهیم و  ارزش­ها تأثیر شگرفی دارند. گرچه با توسعه­ی کمّی دانشگاه­ها، مراکز آموزش عالی، علمی و کاربردی در کشور مواجهیم و البته جای بسی خرسندی است لیکن افزایش قشر تحصیل­کرده­ی حوزه­ی روابط عمومی که به صورت ملموس و اجرایی وارد (گود) نشده­اند مسبّب سرخوردگی، سردرگمی و یأس    فارغ­التحصیلان شده است. شعار روابط عمومی علم و عمل است و دانشجوی این حوزه انتظار دارد همزمان با کسب دانش و علوم مربوط عامل و مجری دریافت­های آکادمیک باشد که این امکان برای او فراهم نیست! با تحولات امروزی و افزایش سطح آگاهی مخاطبان و مواجه با مخاطبان فعال در جامعه و نیز اهتمام به مقوله­هایی چون پاسخگویی مسئولان و شفاف­سازی و تکریم ارباب رجوع می­طلبد همزمان با این توجهات، دست اندرکاران روابط عمومی کشور از پوسته و لاک محافظی که به دور آن پیچیده­اند خارج شده و با نگرشی جدید و فراهم آوردن بستری مناسب به عنوان اهرمی مؤثر اقدامی عملی در جهت تغییر نگرش مسئولان و مخاطبان به این حوزه از خود نشان دهند (فرنقی­زاد، 1386: 20).

چارچوب نظری ومدل تحقیق

1-نقش دولت در توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی

تاریخ اخیر نشان می­دهد که دولت­ها در حوزه­ی برنامه­ریزی و پشتیبانی توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی چه در جهان صنعتی و چه در کشورهای در حال توسعه بسیار فعال بوده­اند. در راستای چنین    کوشش­هایی مؤسسات بسیاری شکل گرفتند و مبالغ هنگفتی بودجه به این امور اختصاص داده شد. بدون چنین توجه و برنامه­ریزی دستیابی به این میزان از موفقیت برای بخش خصوصی یقیناً بسیار مشکل بود. با این وجود فعالیت دولت در این حوزه با عدم کارآیی و در برخی موارد با فساد مالی همراه بوده است. مشکل فعلی بسیاری از کشورهای در حال توسعه این است که به نقطه­ای نرسیده­اند که همان نوع نگرش اصولی به توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی را به عنوان حساس­ترین حوزه­ی توسعه برای آینده­ای در تمدن جدید گسترش دهند.

1-1 ایجاد ساختار قابل اتکا

ایجاد ساختار فناوری اطلاع­رسانی یک کشور از لحاظ ماهیت فرق چندانی با ایجاد یک شرکت فناوری اطلاع­رسانی ندارد البته با توجه به مسائلی نظیر انتخاب مسیر توسعه­ی کارآیی بازار، داشتن مدیریت منابع و از این قبیل.

      در واقع بعد مالی بسیاری از شرکت­های فناوری اطلاع­رسانی و نرم­افزاری چندین برابر بیشتر از اقتصاد بسیاری از کشورهای در حال توسعه یا برابر با اقتصاد برخی از کشورهای دنیای صنعتی است. شرکت­های مزبور در دخل یک کشور را می­توان به عنوان بخش­های مختلف یک شرکت بزرگ تلقی کرد. بخش­های مختلف می­توانند تولیدات کاملاً متفاوتی داشته باشند یا در ایجاد یک خط تولید، مکمل یکدیگر باشد. آنچه حائز اهمیت است این که باید مدیریتی وجود داشته باشد تا اطلاعات درست را برای واحدها فراهم کرده آن­ها را راهنمایی نموده و در روند طراحی و تولید، این واحدها را با یکدیگر هماهنگ نماید و سرانجام در امر بازاریابی به آن­ها کمک کند.

2-1 تبیین سیاست فناوری اطلاع رسانی

چندین دلیل ذاتی وجود دارد که ایجاد و عملیات فناوری اطلاع­رسانی را بهترین نامزد از میان    مدل­های کاری برای شرکت­های کوچک و موفق می­نماید. اطلاع­رسانی به لحاظ ماهیت حوزه – حوزه است. بدین معنا که امکان دارد تقسیم کار را به نحو احسن انجام داد و یک حوزه­ی خاص تخصصی برای فعالیت­های شرکت ایجاد نمود و آن را در طول زمان به صورت معقول و مستمری توسعه داد . واقعیت دیگر این است که هسته­ی ایجاد فناوری اطلاع­رسانی، تخصص است. عملیات فناوری   اطلاع­رسانی بویژه در مورد نرم­افزار معمولاً نیاز به سرمایه­گذاری کلانی برای ابزارها و ساخت فیزیکی آن ندارد. این نکته و برخی دلایل دیگر، فناوری اطلاع­رسانی را تبدیل به حوزه­ای مطلوب برای افراد متخصص می­کند تا شرکت­های کوچک نوپایی راه اندازی نمایند که بتواند بسیار موفق و پیشتاز در دستاوردهای فکری عمل کنند. از آنجا که این شرکت­های خصوصی مهترین نیروهای محرک با انگیزه­ی داخلی هستند که دستاوردهای علمی و فنی را تحقق می­بخشند هرگونه سیاست در زمینه­ی اطلاع­رسانی باید بر روی چنین رشد و ابتکاری تمرکز نماید. این امر نیازمند کاهش یا رفع جدی هرگونه مانع و تشریفات اداری است. موانعی که موجب دلسردی کارآفرینان و هدررفتن وقت و انرژی هر فرد متخصص می­شود. به علاوه اهرم­های قانونی باید برای تشویق و کمک به این عملیات جدید فناوری اطلاع­رسانی کشور مورد استفاده قرار گیرند تا یک محیط مناسب به وجود آورده موانع عملیاتی را کاهش داده و مالیات­ها را کم کند.

3-1 برنامه­ریزی برای ورود به ائتلاف­های نرم افزاری

فایده­ی ورود به ائتلاف­های نرم­افزاری این است که بازارهایی به وجود آید و این سهم بازار در مورد     نرم­افزار جدید عملاً باید مورد حمایت باشد زیرا مربوط به برخی از نرم­افزارهاست که به صورت فعالانه به فروش می­رسند. هرچند باید به خاطر داشته باشیم که ورود به یک ائتلاف شناخته شده نیازمند کیفیت و کارآیی بالایی است.

2- عوامل روان شناختی

1-2 تصور غلط عامه­ی مردم

همواره دیده شده است که عامه­ی مردم در کشورهای در حال توسعه نسبت به استفاده از فناوری اطلاع­رسانی در جامعه احساسی منفی و درک نادرستی دارند. آنان بر این عقیده­اند که استفاده­ی بیش از حد از فناوری اطلاع­رسانی در دراز مدت برای جامعه­ی آنان مضر است. این یکی از اشکالات اساسی کشورهای در حال توسعه است که منجر به کندی توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی می­شود.

2-2 طرز فکر کاربران واقعی

پژوهشگران، معلمان، استادان، مدیران، طراحان و تاجران عموماً کاربران بالقوه­ی فناوری اطلاع­رسانی هستند. عقیده و واکنش آن­ها بسیار مهم است اما گاهی گروه­های خاصی از این کاربران به دلایل شخصی نگرش متفاوتی به فناوری اطلاع­رسانی دارند. اگر این کاربران واقعی نسبت به این موضوع     بی­اعتنایی نشان دهند، مسلّم است که تأثیر نامطلوبی بر توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در کشورشان بر جای خواهد نهاد.

3-2 طرز فکر مدیران

افراد تحصیل­کرده اهمیت زیادی در جامعه دارند و در صورتی که درباره­ی فناوری اطلاع­رسانی و کاربردهای آن نظر مثبتی نداشته باشند بر توسعه­ی آن در کشور تأثیر نامطلوبی برجای می­گذارد.

      برخی افراد در پست­های مدیریتی به دلیل هراس از شکست عدم کارایی یا هراس­های       روان­شناختی، ماشینی­کردن و بهره­گیری از فناوری اطلاع­رسانی را در سازمانشان به تعویق می­افکنند. اگرچه هیچ یک از این­ها دلایل چندان موجهی نبوده و صرفاً عواملی روان­شناختی و بدون منطق هستند. اما با این حال بر توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی به طور کلی تأثیر می­گذارند.

3- عوامل اقتصادی

1-3 هزینه­ی کلان راه­اندازی

این مسئله نیز واقعیت دارد که هزینه­ی اولیه­ی نصب شبکه­ها، پایانه­های اطلاعاتی، رایانه­های پیشرفته­ی برج­ها، لوح­های فشرده و نشریه­های الکترونیک بسیار بالاست. به منظور برآمدن از عهده­ی هزینه­ی اولیه­ی فناوری اطلاع­رسانی ضروری است که وام­های سنگینی از مؤسسات مختلف دریافت شده و یا بودجه­های فرعی از رؤسای مختلف گرفته شود. اما فقیربودن کشورهای درحال توسعه، هزینه کردن بر روی این تسهیلات زیربنایی را دشوار می­سازد و در نتیجه توسعه­ی فناوری      اطلاع­رسانی به تأخیر می­افتد.

2-3 هزینه­ی توسعه و به­روز کردن

فقط هزینه­ی اولیه­ی فناوری اطلاع­رسانی نیست که گزاف است. پس از آن ضروری است که این فناوری توسعه یافته و هر از چندگاه بسته به نیاز و آخرین فناوری موجود و به منظور دست­یابی به هدف مورد نظر به­روز شود. این امر مستلزم صرف هزینه­های کلان است و کشورهای در حال توسعه به دشواری قادر به تأمین آن هستند و بدین ترتیب توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی با کندی روبرو می­شود .

3-3 نیروی انسانی و هزینه نگهداری

مخارج تکراری نگهداری دائمی از تأسیسات زیربنایی فناوری اطلاع­رسانی حقوق کارکنان، هزینه­های اتفاقی و مخارج مربوط را شامل می­شود. مخارج کارکردن با فناوری اطلاع­رسانی که باید به عنوان دستمزد به کارشناسان و کارکنان ماهر نیروی انسانی پرداخت شود نیز بسیار بالاست. برای اغلب مؤسسه­های کشورهای درحال توسعه، تحمل این هزینه­های بسیار دشوار است که منجر به اختلال مکرر تعلیق کار در اطلاع­رسانی و در نتیجه کندی توسعه می­شود.

4- نقش مدیریت استراتژیک در توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی

امروزه برنامه­ریزی بلندمدت هوشیارانه که مبتنی بر قواعد بازی خود باشد، قطعاً یک الزام است. از سوی دیگر ایجاد شالوده در حوزه­ی نرم­افزار در مدت زمان کوتاه کاملاً امکان­پذیر است. در اینجا تقریباً هیچ گونه وابستگی به عواملی وجود ندارد که لازم باشد اختصاصی توسط رقبا یا مدعیان پیشرفته­تر به خصوص در زمینه­ی دسترسی علمی کنترل شود. برای ایجاد یک نیرو محرکه نرم­افزاری سه شرط زیر می­بایست برآورده شود:

1-4 منابع انسانی

کارشناس و متخصص به منزله­ی قلب سیستم است. این تخصص طراح مهندس و سازنده­ی این   نرم­افزار است که می­تواند یک سلسله راه حل نرم­افزاری را برای برخی معضلات زندگی واقعی در یک حوزه­ی خاص طراحی و ایجاد نماید. این بزرگ­ترین سرمایه­ی یک شرکت یا یک کشور است. نیروی انسانی را باید به عنوان بنیان سیستم فناوری اطلاع­رسانی یک کشور تربیت کرد.

      اگر ما موفق شویم تا منابع انسانی خود را در سطح استاندارد تربیت کنیم قطعاً در یک رقابت بین­المللی سود اقتصادی کلانی به دست می­آوریم. حقوق یک مهندس نرم­افزار در ایالات متحده­ی امریکا دقیقاً بیش از ده برابر همتای او در ایران است. با توجه به این واقعیت که بخش قابل   ملاحظه­ای از هزینه­ی ساخت یک نرم­افزار، حقوق منابع انسانی را تشکیل دهد نرم افزار تولید شده در ایران می­تواند برای عرضه به بازارهای بین­المللی بسیار مقرون به صرفه باشد.

2-4 تحقیق در خصوص نیازهای افراد

نرم­افزار راه حل خودکاری برای برخی از معضلات زندگی واقعی است که برخی از بخش­های جامعه با آن سروکار دارند. بدین ترتیب بررسی مشکلات و نیازهای بخش­های مختلف و پیدا کردن مقتضیات بازار اهمیت فراوانی دارد. موضوع جالب اینجاست که در خصوص این حوزه تولید تقاضا کم نیست. هر چه تمدن بشری پیچیده­تر می­شود و هرچه انسان بیشتر درگیر چنین فعالیتی     می­گردد، خودکار شدن و سرعت، این حوزه از تولید را تبدیل به چاه­های نفت آینده می­سازد. تحقیق در خصوص نیازهای بازار و رقابت در پاسخ گویی به این نیازها ستون اصلی حرکت به سوی تولید است.

3-4 بازاریابی

اگر ما درصدد هستیم تا در بررسی نیازهای بازار توفیق یابیم تلاش­های بازاریابی ما باید بنیان مستحکمی داشته باشد. بازاریابی همواره تلاش عظیمی بوده که نیازمند کار تخصصی است و همیشه می­توان از منابع بیرونی برای آن سود جست. یک رویکرد خوب در این زمینه عبارتست از ایجاد با ورود به اتحادها و ائتلاف­های نرم افزاری که از هر دو حوزه تولید و فروش حمایت می­کند.

5- عوامل ساختاری

1-5 امکانات ناکافی

جهت اخذ نتایج مطلوب از فناوری اطلاع­رسانی انواع امکانات زیربنایی ساختمان­ها، وسایل نیروی انسانی، امکانات ارتباطی و غیره مورد نیاز است. اما اغلب کشورهای در حال توسعه فاقد این امکانات هستند که منجر به حصول نتایج نامطلوب می­شود . این امر نیز یک اشکال بزرگ موجود در کشورهای درحال توسعه است.

2-5 محدودیت­های مراکز اطلاع­رسانی

در کشورهای در حال توسعه به دلیل وجود محدودیت­های متعدد همچون آموزش ناکافی، کمبود فضا، بودجه­ی نامناسب، ساختمان­ها، آب و هوا، نبود نیروی انسانی کارآمد برای کار کردن و وسایل فناوری اطلاع­رسانی، هنوز هم خدمات اطلاع­رسانی و کتابخانه­ای به صورت سنتی و قدیمی انجام می­گیرد. این محدودیت­ها نیز موجب کندی توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در این کشورهاست.

3-5 تسهیلات آموزشی ناکافی برای کارکنان فناوری اطلاع­رسانی

در اغلب کشورهای در حال توسعه، تسهیلات آموزشی برای کارکنان بخش اطلاع­رسانی ناکافی است و فاصله­ی زیادی با امکانات استاندارد دارد. این مسئله منجر به کیفیت نامطلوب ارائه­ی خدمات فناوری اطلاع­رسانی می­شود که به نوبه­ی خود منجر به فراهم کردن زمینه­ی حصول نتایج نامطلوب می­گردد . بدون آموزش کامل کارکنان برای کار با ابزارهای این فناوری نمی­توان از کاربرد صحیح آن اطمینان یافت.

نمودار شماره­ی (1)

الگوی مفهومی تحقیق  

اهداف تحقیق

هدف اصلی

امکان­سنجی پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

اهداف فرعی

1- شناخت نقش دولت در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

2- شناخت نقش عوامل روان­شناختی در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در      سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

3- شناخت نقش عوامل اقتصادی در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

4- شناخت نقش مدیریت استراتژیک در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

5- شناخت نقش عوامل ساختاری در پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن

فرضیه های تحقیق

فرضیه‌ی اصلی

بین (نقش دولت، عوامل روان­شناختی، عوامل اقتصادی، مدیریت استراتژیک و عوامل ساختاری) و  پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند     جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

فرضیه های فرعی

1- بین نقش دولت و پیاده سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

2- بین عوامل روان­شناختی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

3- بین عوامل اقتصادی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

4- بین مدیریت استراتژیک و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

5- بین عوامل ساختاری و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

روش تحقیق

روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه­ی گردآوری اطلاعات پیمایشی و از نظر روش  اجرا همبستگی می‌باشد.

جامعه و نمونه آماری:

«جامعه، شامل گروهی از افراد است که دارای یک یا چند صفت مشترک هستند و این صفات مورد توجه پژوهشگر می‌باشد. جامعه ممکن است همه افرادِ یک نوع خاص و یا عده­ی محدودتری از همان گروه را در برگیرد» (بست، 1961: 24). جامعه­ی آماری این پژوهش کلیه­ی مدیران انجمن روابط عمومی در شهرستان تهران را شامل می‌شود که از میان پرسشنامه­های توزیع شده تعداد 184 نفر به سرالات پاسخ داده اند.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

با توجه به این مطلب که روش تحقیق (پیمایشی) می­باشد پس از گردآوری اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم افزار spss نسبت به طبقه بندی و تجزیه و تحلیل داده­ها اقدام و نتایج در قالب نمودارها، اشکال و .... به تصویر کشیده شده است.

آزمون فرضیه­ها‌ی تحقیق

آزمون فرضیه­ی فرعی اول:

1- بین نقش دولت و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند  جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

رابطه­ی معنی­دار بین نقش دولت و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک

در آزمایش فرضیه: بین نقش دولت و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد. از آزمون کایسکور استفاده شده است. با توجه به ارزش ضریب کایسکور به دست آمده تحت درجه­ی آزادی چهار و سطح گویای زیر 5 0/0 می­توان استدلال کرد که رابطه­ی میان دو متغیر اتفاقی نبوده و رابطه­ی مستقیم  و     معنی­داری میان این دو متغیر وجود دارد. ضریب کرامر 534/0 نیز مبین شدت رابطه بین این دو متغیر می­باشد که در سطح متوسطی ارزیابی می­شود.

2- بین عوامل روان­شناختی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

رابطه­ی معنی­دار بین عوامل روان شناختی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک

 در آزمایش فرضیه: بین عوامل روان شناختی و پیاده سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.، از آزمون کایسکور استفاده شده است. باتوجه به ارزش ضریب کایسکور به دست آمده تحت درجه­ی آزادی چهار و سطح گویای زیر 5 0/0 می­توان استدلال کرد که رابطه­ی میان دو متغیر اتفاقی نبوده و رابطه­ی مستقیم  و معنی­داری میان این دو متغیر وجود دارد. ضریب کرامر 511/0 نیز مبین شدت رابطه بین این دو متغیر می­باشد که در سطح متوسطی ارزیابی می­شود.

3- بین عوامل اقتصادی و پیاده سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

رابطه­ی معنی­داری بین عوامل اقتصادی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک

درآزمایش فرضیه: بین عوامل اقتصادی و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد. از آزمون کایسکور استفاده شده است. با توجه به ارزش ضریب کایسکور به دست آمده تحت درجه­ی آزادی چهار و سطح گویای زیر 5 0/0 می­توان استدلال کرد که رابطه­ی میان دو متغیر اتفاقی نبوده و رابطه­ی مستقیم  و     معنی­داری میان این دو متغیر وجود دارد. ضریب کرامر 481/0 نیز مبین شدت رابطه بین این دو متغیر می­باشد که در سطح متوسطی ارزیابی می­شود.

4- بین مدیریت استراتژیک و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی-داری وجود دارد.

رابطه­ی معنی­داری بین مدیریت استراتژیک و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک

درآزمایش فرضیه: بین مدیریت استراتژیک و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد. از آزمون کایسکور استفاده شده است. با توجه به ارزش ضریب کایسکور به دست آمده تحت درجه­ی آزادی چهار و سطح گویای زیر 5 0/0 می­توان استدلال کرد که رابطه­ی میان دو متغیر اتفاقی نبوده و رابطه­ی مستقیم  و معنی­داری میان این دو متغیر وجود دارد. ضریب کرامر 489/0 نیز مبین شدت رابطه­ی بین این دو متغیر می­باشد که در سطح متوسطی ارزیابی می­شود.

5- بین عوامل ساختاری و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد.

رابطه معنی داری بین بین عوامل ساختاری و پیاده سازی وتوسعه روابط عمومی الکترونیک

در آزمایش فرضیه: بین عوامل ساختاری و پیاده­سازی و توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در    سازمان­های دولتی ایران با توجه به فرآیند جهانی­شدن رابطه­ی معنی­داری وجود دارد. از آزمون کایسکور استفاده شده است. با توجه به ارزش ضریب کایسکور به دست آمده تحت درجه­ی آزادی چهار و سطح گویای زیر 5 0/0 می­توان استدلال کرد که رابطه­ی میان دو متغیر اتفاقی نبوده و رابطه­ی مستقیم و معنی­داری میان این دو متغیر وجود دارد. ضریب کرامر 523/0 نیز مبین شدت رابطه­ی بین این دو متغیر می­باشد که در سطح متوسطی ارزیابی می­شود.

جمع­بندی و ارائه­ی راهکارهایی جهت بهبود روابط عمومی الکترونیک

اکنون که با مجموعه­ای از چالش­های زاید فناوری اینترنت در دنیای روابط عمومی آشنا شدیم، فرصت مناسبی است تا از راهکارهایی که م­ تواند موجب مواجهه­ی بهتر با این چالش­ها شود، مطلع شویم و این امر خود می­تواند موجب افزایش بهره­وری و کارآیی روابط عمومی سازمان و در نهایت ارتباط مناسب­تر بین سازمان و مخاطبان آن گردد. این راهکارها به شرح زیر می­باشند:

* آشنایی با امکانات اینترنت برای اطلاع­رسانی و اطلاع­یابی در روابط عمومی یک سازمان نیازمند آموزش مداوم کارکنان مجموعه است. لازم است که این افراد حداقل با مفاهیم پایه­ی ویندوز، اینترنت، پست الکترونیک، مرورگر وب، گفتگوی اینترنتی، موتورهای جستجوگر، فهرست­های اینترنتی، وبلاگ و وبلاگ­نویسی، گروه­های خبری و امنیت اطلاعات در شبکه آشنایی داشته باشند و مهارت به­کارگیری از آن­ها را نیز کسب نمایند.

* اطلاع­رسانی به وسیله­ی اینترنت علاوه بر دسترسی به اطلاعات مناسب، نیازمند بهره­گیری از  فناوری­های نوینی است که بهره­گیری از آن­ها نیازمند طی دوره­های تخصصی کامپیوتر است. بالاترین بهره­وری زمانی به دست خواهد آمد که بخش تهیه­ی اطلاعات و به­روزرسانی آن به کارکنان روابط عمومی واگذار گردد و تیم فنی، عهده­دار مسائل کامپیوتری نظیر طراحی وب سایت، نگهداری سرویس دهنده­ی وب، افزایش کیفیت خدمات شبکه و امنیت آن باشد.

* از آنجایی که دسترسی آسان و سریع کاربران به وب­سایت سازمان، موجب بهبود اطلاع­رسانی می­شود، بهتر است نام مناسبی برای حوزه­ی سازمان مربوط انتخاب گردد. بسیاری نام حوزه­ی خود را با پسوند "Com" که به معنی شرکت خصوصی ثبت شده در آمریکا است، ثبت کرده­اند. این عمل نه تنها موجب کاهش اعتبار اطلاعات وب سایت نزد مخاطب می­شود، بلکه نمایانگر وابستگی این سازمان­ها به مؤسسات آمریکایی نیز می­باشد؛ در حالی که روش صحیح آن است که سازمان­ها، نهادها و وزارتخانه­های وابسته به نظام جمهوری اسلامی ایران نام خود را با پسوند gov.ir یا go.ir، دانشگاه­ها با پسوند ac.ir و NGO های ایرانی خود را با پسوند Or.ir یا Org.ir ثبت نمایند (رنجبری،1380: 12).

* با توجه به گستردگی مکانی اینترنت و تنوع مخاطب از نظر زبانی و نوع نیاز، مسئولان تهیه­ی اطلاعات در روابط­ عمومی­ها باید مطالب مفید را به زبان مناسب تهیه کنند. طی بررسی­هایی که از سایت­های دولتی انجام گرفته است، اطلاعات آنها اغلب به صورت ناقص و بدون در نظر گرفتن نیاز مراجعه­کنندگان تهیه شده بود، از سوی دیگر در حالتی که بخش قابل ملاحظه­ای از مخاطبان این سایت­ها افراد خارجی بودند، محتوای آنها تنها به زبان فارسی ارائه شده و گاه برعکس هیچ گونه اطلاعاتی به زبان فارسی نداشتند.

* چنانچه زبان ارائه اطلاعات به زبان فارسی باشد باید به هنگام طراحی سایت از کد استاندارد فارسی در کامپیوتر استفاده کرد. این امر موجب می­شود اولاً کاربران برای مشاهده­ی صفحات، هیچ گونه تنظیم خاصی در کامپیوتر خود انجام ندهند (بویژه آن­که برای مبتدیان، کار پیچیده ای است) ثانیاً امکان جستجوی محتویات وب سایت را در موتورها و فهرست­های جستجو فراهم سازد.

* از آنجایی که بیشتر کاربران اینترنت برای یافتن وب­سایت یک سازمان از موتورهای جستجو نظیر Google بهره می­گیرند، روابط عمومی­ها باید با انتخاب کلمات توصیفی مناسب نسبت به معرفی وب سایت سازمان خویش به موتورهای جستجو مهم نظیر Ask، Google، Altavista و فهرست­های جستجو نظیر Yahoo، About، Dmoz اقدام کنند. با وجود این که این کار بدون هزینه و در زمان کوتاهی انجام­پذیر است، بسیاری از وب سایت­های ایرانی از این امکان بی­بهره­اند.

* یکی از ویژگی­های رسانه­های اینترنتی سرعت دسترسی به اطلاعات است، به همین سبب باید اطلاعات موجود در سایت را به سرعت روزآمد کرد. بدون شک این امر نیازمند همکاری کارآمد میان تیم روابط عمومی برای تهیه­ی اطلاعات جدید و از سوی دیگر تیم فنی برای قراردادن این اطلاعات بر روی وب سایت است.

* کاربران انتظار دارند پس از صرف زمان و یافتن وب سایت سازمان مورد نظر خویش، صفحات وب سایت مزبور را مشاهده کنند. با این وجود سایت اینترنتی بعضی از سازمان­هایی که بعضاً از طریق صدا و سیما به معرفی وب سایت خویش می­پردازند، در دسترس نمی­باشد. چنین امری به­مثابه­ی آن است که بعد از معرفی تلفن روابط عمومی سازمان خویش از طریق جراید، هیچ یک از کارکنان به تماس­های گرفته شده پاسخ ندهند. وب سایت مرده، روابط عمومی اینترنتی مرده است.

* و سرانجام باید به خاطر داشت علی­رغم این­که اینترنت افق­های جدیدی را در روابط عمومی و تقابل بین سازمان­ها و مخاطبان آن­ها گشوده است، اما هنوز تنها حدود 5/6 میلیون کاربرد اینترنتی در ایران توان دسترسی به صفحات وب را دارند و هنوز بسیاری از مخاطبان فقط توانایی استفاده از تلفن، نامه و یا مراجعه حضوری را دارند. اگر چه روابط عمومی یعنی اطلاع رسانی درست در هر زمان و در هر کجا و با هر ابزار مناسب (رنجبری، 1382: 14).

پیشنهادات راهبردی

 با عنایت به آزمون به­عمل­آمده­ی فریدمن در خصوص رتبه­بندی مؤلفه­های توسعه­ی روابط عمومی الکترونیک در سازمان­های دولتی با توجه به فرآیند جهانی­شدن پیشنهادات راهبردی زیر ارائه شده است:

1- تبیین سیاست فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

2- انجام هزینه­ی کلان جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

3- توسعه­ی منابع انسانی جهت استقرار فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

4-کمک به ارتقای طرز فکر مدیران جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

5- برنامه­ریزی برای ورود به ائتلاف­های نرم­افزاری جهت توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

6- ایجاد ساختار قابل اتکا جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

7- انجام هزینه جهت توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی و به­روز­کردن آن در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

8- ارائه تسهیلات آموزشی کافی برای کارکنان فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

9- کمک به ارتقای طرز فکر کاربران واقعی جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در   سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

10- رفع محدودیت­های مراکز اطلاع­رسانی جهت توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

11- تدمین امکانات کافی جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

12- برطرف­نمودن تصور غلط عامه­ی مردم جهت راه­اندازی و توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در    سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

13- جذب نیروی انسانی واجد شرایط و تأمین هزینه­ی نگهداری آن­ها جهت توسعه­ی فناوری     اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

14- انجام تحقیق درخصوص نیازهای افراد جهت توسعه­ی فناوری اطلاع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن

15- انجام بازاریابی جهت توسعه­ی فناوری اطلا­ع­رسانی در سازمان­های دولتی کشور با توجه به فرآیند جهانی­شدن