بازشناسی ظرفیت‌های رقابت‌پذیری شهری و منطقه‌ای هویت محور (موردپژوهی: شهر ارومیه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

توان رقابت­پذیری هویت­مند هر شهر و منطقه­ای ارتباطی ناگسستنی با هویت و زمینه­های هویتی آن مناطق دارد. عوامل زمینه­­ای به عنوان عناصر ارزشمند بومی می­توانند جایگاهی پررنگ در بازتعریف رقابت­پذیری شهری و کارافرینی دارا باشد. عدم توجه به ظرفیتهای ریشه­دار و بوم­محور در توسعه و سرمایه­گذاریهای شهری و منطقه­ای می­تواند به تضعیف هویت و تهدیداتی برای حیات آنها منجر شود. این پژوهش با هدف بازشناسی ابعاد و راهبردهای ارتقای رقابت­پذیری شهری و منطقه­ای با محوریت ظرفیتهای زمینه­ای در نمونه موردی شهر ارومیه می­باشد که با روش پژوهش توصیفی و تحلیلی و میدانی با راهبردی زمینه­مدار انجام شده است. نها منجر شود.آنهامزیت­های رقابتی هویتی در زمینه­های طبیعی، جغرافیایی، تاریخی، فضایی_کالبدی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و ورزشی قابل تعریف است. مهمترین راهبردهای پیشنهادی با تاکید بر شرایط شهر ارومیه عبارتند از: بازآفرینی و بهبود وضعیت دریاچه ارومیه و برندسازی آن در ابعاد طبیعی و گردشگری و علمی- برندسازی مکانهای معماری، تاریخی، فرهنگی علمی، ورزشی شهر ارومیه- میزبانی از رویدادهای علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی ملی و بین­المللی- توسعه جامع زیرساختهای گردشگری منطقه­ای بویژه راهها و خدمات رفاهی-بازآفرینی بافت و بناها و خانه­های تاریخی ارومیه برای گردشگران- احداث خانه ویژه برند برای هر کدام از کالاهای منحصربفرد دریاچه ارومیه، نقل و حلوای ارومیه، مکانهای معماری و فضاهای شهری ارومیه - ایجاد خانه­ها و محافل اجتماعی و فرهنگی و هنری شعر و ادب و موسیقی بومی- توسعه فضاهای سبز باکیفیت- رفع موانع قانونی و بهبود وجهه سیاسی ایران و ارومیه در سطوح ملی و بین­المللی- ساماندهی کالبدی و کارکردی شهر ارومیه و پیرامون آن- برندسازی و ارتقای توان رقابتی باشگاه ورزشی والیبال- ایجاد مسیر گردشگری و خانه­های اقوام و ادیان- تعریف چشم­انداز رقابتی ارومیه مبتنی بر مزیتهای رقابتی طبیعی و تاریخی و فرهنگی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- بحرینی، سید حسین (1388)، تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر؛ جلد اول: اواخر قرون 19 تا دهه هفتم قرن 20 میلادی ، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ، چاپ اول.
- رابرتز، ماریون و گرید،کلارا(1390)، رویکردی به­سوی طراحی­شهری(روشها و فنون طراحی­شهری)، ترجمه دکتر راضیه رضازاده و دکتر مطصفی عباسزادگان، تهران، انتشارات دانشگاه علم­وصنعت ایران، چاپ اول.
- تولایی، نوین (1380)، زمینه­گرایی در شهرسازی، تهران، دانشگاه تهران، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 10، صص 34-43.
- تولایی، نوین (1386)، شکل شهر منسجم، انتشارات امیر کبیر.
- گروتر، یورگ(1375)، زیباشناختی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
- ماجدی، حمید و زرآبادی، زهراسادات­سعیده (1389)، شهر نشان­دار به­مثابه شهر زمینه­گرا، فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره 3، صص 1-22.
- گلکار، کوروش(1387)، محیط بصری شهر سیر تحول از رویکرد تزیینی تا رویکرد پایدار، تهران، مجله علوم محیطی، سال پنجم، شماره شماره چهار.
- دهخدا، علی اکبر (1372)،  لغتنامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- بهزادفر، مصطفی(1384)، طراحی شهری در زمینه­بررسی موردی شهر بم، فصلنامه ابادی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی معماری و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی، شماره 48.
- بهزادفر، مصطفی (1390)، هویت شهر نگاهی به هویت شهر تهران، تهران، نشر شهر، چاپ سوم.
- بیکن، ادموند(1376)، طراحی شهرها، ترجمه فرزانه طاهری، انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی معماری و شهرسازی ایران. 
- عمید، حسن (1371):  فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم.
- فلامکی، محمد منصور (1396)، شهر ایرانی در سنجش جهانی، تهران، انجمن علمی فضای معماری نو ایران، موسسه علمی و فرهنگی فضا، چاپ اول.
- فلامکی، محمدمنصور (1384)، معماری بومی، فضایی ناشناخته، تهران، نشر فضا.
- فلامکی،محمدمنصور(1389)، اندیشه معماران معاصر ایران: تعریف معماری و ضرورت نظریه­پردازی­های بومی، مصاحبه با دکتر فلامکی، گردآورنده: اسماعیل آزادی، انجمن مفاخر معماری ایران، نشر فرهنگ صبا، چاپ اول.
- معین، محمد (1381)،  فرهنگ فارسی معین، تهران، انتشارات سرایش.
- نصیری، بهروز و صمصام‌شریعت، سیدجمال‌الدین و مهدنژاد، حافظ (1396)، رقابت­پذیری شهری، انتشارات اراد کتاب، چاپ اول.
- دینی، کیت (1392)، برندینگ شهری یادسازی شهری، ترجمه محمدرضا رستمی، تهران: انتشارات سازمان زیباسازی شهرداری تهران، چاپ اول.
- میرمقتدایی، مهتا (1383): معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها، نشریه هنرهای زیبا، شماره 19، صص 26-17. 
- شریف­زادگان، محمدحسین و ندایی طوسی (1395): سنجش مناسبت بکارگیری مولفه­های رقابت­پذیری توسعه منطقه­ای در ایران، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای جغرافیایی، دوره 48، شماره 1، صص 123-105.
- اشرف، احمد (1396): هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی، ترجمه و تدوین حمید احمدی، تهران، نشر نی، چاپ ششم.
- مهندسین مشاور آرمانشهر (1385): مطالعات راهبردی بافتهای فرسوده شهر ارومیه، جلد اول، مهندسین مشاور آرمانشهر، شهرداری ارومیه.
- حکیم، محمدتقی­خان (1366): جغرافیای تاریخی شهرهای ایران، تهران، انتشارات زرین، چاپ اول.
- اصغری سراسکانرود، صیاد و همکاران (1392): تحلیل تغییرپذیری وضعیت گردشگری شهرهای واقع در اطراف دریاچه ارومیه، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره 11، صص 114-99.
- اصغری سراسکانرود، صیاد؛ تقیلو، علی اکبر؛ زینالی، بتول (1394): ارزیابی تطبیقی توان گردشگری منطقه­ای با تاکید بر ژئوتوریسم (مطالعه موردی هفت چشمه نقده، دره قاسملو و بند ارومیه)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال پنجم، شماره 17، صص 178-163.
- زنگی­‌آبادی، علی و عبدالله­زاده، مهدی و مبارکی، امید و پورعیدی­وند، لاله (1391): بررسی و تحلیل فضاهای گردشگری شهر ارومیه، فصلنامه علمی و پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم، شماره 39، صص 93-77.
- Porter, Michael E. 2000. "Location, Competition, and Economic Development: Local Clusters in a Global Economy".Economic Development Quarterly 14(1):15-34.
- Schwab, Klaus. (2013): "The Global Competitiveness Report 2013, Geneva،" World Economic Forum.
- Schwab, Klaus. & Porter, Michael. E. (2008): "The Global Competitiveness Report 2008 2009, Geneva" World Economic Forum.
- Anholt, S. (2004), "Editor’s Foreword to the First issue Place Branding and Public Policy", 10(1).
- Anholt, S. (2007), Competitive Identity the New Brand Management for Nations, Cities and Regions. Palgrave Macmillan, Hampshire, Palgrave Macmilan Houndmills, Basingstoke, Hampshire RG21 6XS and 175 Fifth Avenue,New York, N.Y. 10010
- Dupeyras, A. and N. MacCallum (2013), "Indicators for Measuring Competitiveness in Tourism: A Guidance, Document", OECD Tourism Papers, 2013/02, OECD,Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/5k47t9q2t923-en
- Hassan Fathy Revisited," Postwar Discourses on Science"Development, and Vernacular, PANAYIOTA I. PYLA,University of Illinois at Urbana-Champaign, Architecture,Journal of Architectural Education, pp. 28–39 ª 2007ACSA
- Hassan Fathy, Architecture for the Poor: An Experiment in Rural Egypt. Chicago, 1973.
- Trancik ,Roger(1986): "Finding lost space: The Theories Of Spatial Urban Design", Van Nostrand, new York.
- Recognition of Urban and Regional Identity-Oriented Competitiveness Opportunities (Case study: Urmia city)