بازآفرینی آینده و تغییر در استعاره‌ها و اسطوره‌ها؛ نمونه موردی کهن روایت زیبای خفته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه آینده اندیشی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری گروه آینده پژوهی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری آینده‌پژوهی؛ مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

این مقاله به بررسی امکان تغییر در آینده از طریق تغییر در ذهنیت سازندگان آن پرداخته است. بدین منظور تأثیر داستان‌ها (به عنوان یکی از مهم‌ترین کانال‌های انتقال محتوا ) بر نگرش کودکان (به عنوان یکی از اصلی‌ترین سازندگان آینده) مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس با فرض نقش اسطوره‌ها و استعاره‌های موجود در شکل‌گیری رویکردهای جامعه فعلی می‌توان با بازتعریف داستان‌ها و افسانه‌ها، باعث تغییر نگرش و ذهنیت در نسل بعدی شد تا آینده‌ای بدیل به همراه داشته باشد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها وآزمودن دو فرضیه تحقیق، روایتهای مختلف فیلم و انیمیشن از کهن‌روایت «زیبای خفته» که به فاصله ۵۵ سال توسط کمپانی دیزنی ساخته شده است؛ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به نظر می‌رسد در روایت جدید، مفاهیم کلیدی همچون بیگانه‌هراسی، دموکراسی، احترام به طبیعت، مفهوم عشق حقیقی، مطلق‌گرایی و نگرش‌های قومی، نژادی و جنسیتی با رویکردی متفاوت از روایت اصلی برای کودکان ارائه شده است و از آنها به عنوان طرح‌واره‌های نیازمند تغییر استعمال شده است. نتایج تحقیق در گام نخست در گروه کانونی و سپس با استفاده از پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که طرح‌واره‌های کلیدی در روایت مدرن‌تر دچار دگرگونی شده‌اند که بر اساس روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها، این امر می‌تواند با تغییر ذهنیت در کودکان منجر به شکل‌گیری آینده‌ای متفاوت شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بل، ویندل. 1392. مبانی آینده‌پژوهی:‌ تاریخچه، اهداف و دانش. ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق. تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
طاهری دمنه، محسن، علی اصغر پورعزت و محمدمهدی ذوالفقارزاده. 1394. «تأملی در مفهوم تصاویر آینده به مثابه ساخت هویت اجتماعی». فصلنامه مطالعات ملی. سال. 16. شماره. 4. صص. 61-76.
عنایت الله، سهیل. 1393. تحلیل لایه ای علت ها: نظریه و موردکاوی های یک روش شناسی یکپارچه و متحول ساز آینده پژوهی. ترجمه مسعود منزوی. تهران: مرکز آینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
گ‍ودن‌، ک‍ری‍س‍ت‍ی‍ان.‌ 1392. آیا باید از اتوپیا اعاده حیثیت کرد؟ ترجمه سوسن شریعتی. تهران: قصیده سرا.
ملکیفر، عقیل. 1391. «گونههای چهارگانه آیندهپژوهی و آشنایی با مفهوم کلیدی مثلث آینده». افق رسانه. صص. 11-16.
References
Barthes, Roland and Lionel Duisit. 1975. “An Introduction to the Structural Analysis of Narrative.” New Literary History. vol. 6. no. 2. pp. 237-272. [DOI:10.2307/468419]
Beare, Hedley. 2001. Creating the Future School. London: RoutledgeFalmer. https://books.google.com/books?id=gssC3n5oguIC&source=gbs_book_other_versions
Bell, Wendell. 2003. Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era. Translated by Mostafa Taghavi and Mohsen Mohaghegh, (Persian). Tehran: Markaze Ayande Pajoohi Olom va Fanavari Defaee. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2988324
Geronimi, Clyde (Directors). 1959). Sleeping Beauty [Motion Picture].
Godin, Christia. 2013. Should We Rehabilitate Utopia? Translated by Sosan Shariati, (Persian).  Tehran: Ghasideh Sara. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/687532
Inayatullah, Sohail. 2015. The Causal Layered Analysis: Theory and Case Studies of an Integrated and Transformational Futures Studies. Translated by Masoud Monzavi, (Persian). Tehran: Defense Science and Technology Future Studies Center. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2077368
Kimmel, Eric A. 1970. “Can Children’s Books Change Children’s Values?” Educational Leadership. vol. 28. no. 2.  p. 209. http://connection.ebscohost.com/c/articles/21641466/can-childrens-books-change-childrens-values
Lakoff, George. 2012. “Explaining Embodied Cognition Results.” Topics in Cognitive Science. vol. 4. no. 4. pp. 773-785. [DOI:10.1111/j.1756-8765.2012.01222.x] [PMID]
Maleki Far, Aghil. 2012. “Four Types of Futures Studies and an Introduction to the Key Concept of the Future Triangle (Persian).” Ofoghe-Rasaneh. pp 11-16. http://artostanha.ir/Default.aspx?page=21320&section=newlistItem&mid=60687&pid=115363&ln=fa
Pourezzat, Ali Asghar, Abdolazim Mollaee and Morteza Firouzabadi. 2008. “Building the Future: Undertaking Proactive Strategy for National Outlook.” Futures. vol. 10. no. 40. pp.  887-893. [DOI:10.1016/j.futures.2008.07.024]
Propp, Vladimir Yakovlevich. 2010. Morphology of the Folktale. Austin: University of Texas Press. https://books.google.com/books?id=aY7rtbIOC5EC&printsec=frontcover&dq
Roth, Joe (Producer) and Stromberg, Robert (Director). 2014. Maleficent [Motion Picture]. United States. Available at: Not Found Link.
Slaughter, Richard A. 1991. “Changing Images of Futures in the 20th Centuty.” Futures. vol. 23. no. 5. pp. 499-515. [DOI:10.1016/0016-3287(91)90098-M]
Taheri Damneh, Mohsen, Ali Asghar Pourezat and Mohammad Mehdi Zolfagharzadeh. “Reflection on the Concept of Future Images as the Construction of Social Identity (Persian).” National Studies. vol. 16. no. 4. pp. 61-76. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=264527