آینده‌پژوهی اجرای اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در افق 1404

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه ازاد اسلامی، ساوه، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید رجایی، تهران، ایران. استاد مدعو، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه ازاد اسلامی، ساوه، ایران

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شهید رجایی، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به گذشت بیش از 8 سال از زمان تصویب و ابلاغ  سند تحول بنیادین نظام اموزش و پرورش و بروز نگرانی‌هایی در باره تاخیر در پیشرفت اجرا سند، مساله اصلی مقاله حاضر تحلیل آینده این سند‌، بعنوان مهمترین سند سیاستی کشور در عرصه تعلیم و تربیت است‌. لذا سوال اصلی مقاله  آن است که با توجه به نقش افرینی بازیگران مرتبط‌، اجرا و پیاده سازی سند در چه شرایطی قرار خواهد قرار گرفت‌؟ نظریه تحقیق سیاستگذاری تکثرگرا و رویکرد تحقیق بازیگر محور بوده که  با روش‌های اکتشافی  و خبره محور انجام شده و ابزار گردآوری اطلاعات دو  پرسشنامه (ماتریس) محقق ساخته بوده است‌. تکنیک تحلیل داده‌ها نیز نرم افزار سیاست پژوهی و آینده پژوهی مکتور بوده است‌. پاسخگویان  این تحقیق نیز 35 نفر از مدیران‌، خبرگان و سیاست‌گذاران حوزه تعلیم و تربیت کشور بوده‌اند .یافته‌ها نشان داد از 58 بازیگر اولیه مرتبط با سند، 14 بازیگر کلیدی هستند که در میان آنها  اجماع و توافق کاملی درباره مفاد ، اهداف و اجرای سند وجود ندارد .به عبارتی انسجام نهادی کافی میان بازیگران کلیدی برای اجرا سند برقرار نیست‌. همچنین  در باره  اهداف یا مسایل یا محورهای اصلی سند تحول نیز سازگاری کاملی میان عاملان و نهادها وجود ندارد‌. به عبارتی  هرچند نهادها مخالفتی با مضامین سند ندارند اما اصرار‌، اهتمام و جدیتی که برای اجرا و پیاده‌سازی این سند ملی در افق پیش‌رو لازم است را ندارند‌. لذا پیش‌بینی می‌شود در افق  پیش‌رو‌، اجرا و پیاده‌سازی سند  با چالش‌های اساسی از سوی نهادها و بازیگران روبرو شود و نهاد متولی (شورای عالی آموزش و پرورش ) لازم است با ایجاد مفاهمه سیاستی و سازگاری نهادی زمینه ایجاد توافق و  هماهنگی بیشتر را فراهم آورد .

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقابابا، ا. (1397). برنامه‌های کنکوری تلویزیون. تهران: سازمان سنجش آموزش کشور.
اسلامیان، ح.، جهانبخشی، م.، و رحمانی، م. (1394). نگاهی تحلیلی به چالش‌های اجرای سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش. اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم‌تربیتی، دانشگاه پیام نور نکا، ساری، ایران، 30 خرداد 1394.
اسماعیلیان، م. (1395). بررسی راهبردهای تنظیم متناسب با آینده‌های بدیل رسانه‌های صوتی و تصویری [رساله دکتری]. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
باب الحوائجی، ف.، و عینی، ا. (1388). تحلیل محتوای میزان به‌کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت تربیت سند ملی چشم انداز بیست ساله آموزش و پرورش (ساحت فرهنگی ـ هنری و ساحت علمی ـ فناوری). فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(4)، 183-163.
برایسون، جان.ام، الستون، فارنوم کی. (1388)، خلق و پیاده‌سازی برنامه ریزی استراتژیک. سید محمد اعرابی و مصطفی تقی زاده قمی. تهران: انتشارات مهکامه.
بل، ل.، و استونسون، ه. (1392). سیاست‌گذاری آموزشی [م. ابوالقاسمی و ک. فتحی واجارگاه، ترجمه فارسی]. تهران: نورالثقلین.
تاج مزینانی، ع. ا.، غفاری، غ. ر.، و باقری، ی. (1396). کنشگران کلیدی میدان تامین اجتماعی. فصلنامه علوم اجتماعی، 24 (79)، 116-75.
حاتمی یزد، ا.، داوری، ک.، قهرمان، ب.، و یوسفی، ع. (1396). شناسائی تعارضات مدیریت آب با استفاده از تحلیل نقشه های شناختی کنشگران (مورد مطالعه : کنشگران مدیریت آب دشت مشهد). تحقیقات منابع آب ایران، 13(2)، 1-17.
حسام، ف.، و بیات، م. (1397). بررسی «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش». قابل دسترس در https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1085634
حسینی، س. م. ح. (1396). صدای معلمان (صداهای خاموش در تحول بنیادین آموزش و پرورش). مجله رشد مدیریت مدرسه، 16(1)، 41-44.
حسینی‌زاده، س. م. ع. (1391). از نهادگرایی تا گفتمان: درآمدی بر کاربرد نظریه های نهادگرایی در علوم سیاسی. علوم سیاسی، 15(60)، 83-109.
دانشور، م.، غفاری، ع.، و ماجدی، ح. (1397). برنامه‌ریزی راهبردی در بستر نهادگرایی، نظریه‌ای برای عمل. معماری و شهرسازی آرمانشهر، 11(25)، 319-328.
رضایی، م.، و غلامرضا کاشی، م. ج. (1384). چالش‌های بازتولید هژمونی دولت از طریق گفتمان مدرسه. مجله جامعه‌شناسی ایران، 6(4)، 58-34.
سوری، ع. (1392). نظریه بازی‌ها و کاربردهای اقتصادی.  تهران: انتشارات دانشگاه علوم اقتصادی.
شورای عالی آموزش و پرورش، شورای عالی انقلاب فرهنگی  (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترس در https://rabnews.ir/wp-content/uploads/2018/04/
شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی آموزش و پرورش. (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. قابل دسترس در https://sccr.ir/Files/6609.pdf
صفارحیدری ،ح.، و حسین‌نژاد، ر. (1393). رویکردهای عدالت آموزشی (نگاهی به جایگاه عدالت آموزشی در سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش ایران). پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، 4(1)، 72-49.
طاهری نمهیل، ا.، صیامی، ف.، و ابراهیمی، پ. (4931(. جایگاه مسائل فرهنگی آموزش و پرورش در سند تحول بنیادین. مقاله ارائه شده در اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی با رویکرد بومی-اسلامی و با تاکید بر پژوهش‌های نوین، ساری، ایران، 8 اسفند 1394.
عباس‌پور، ع.، و مرادی، ک. (1396). تحلیل انتقادی سیاست آموزشی؛ بازخوانش ارزش‌های گم‌شده. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، 3(3)، 160-137.
غلامی، م.، شاه‌نظری، ع.، مرتضی‌پور، م. ر.، و شاه‌نوریان، م. م. (1396). حل مناقشه شبکه آبیاری زهکشی سفیدرود با استفاده از نظریه ‌بازی‌ها. تحقیقات منابع آب ایران، 13(3)، 101-111.
فاطمی‌امین، گ. س.، و فاطمی‌امین، س. ر. (1394). تحلیل ساختار سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. مقاله ارائه شده در چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: پیشرفت ایران؛ گذشته، حال، آینده، تهران، ایران، 30-31 اردیبهشت 1394.
کمالی، ی. (1394). تبیین روش‌شناسی تحلیل ذی‌نفعان و کاربرد آن در خط‌ مشی‌گذاری عمومی. فرایند مدیریت توسعه، 28(4)، 30-3.
لطفی، س.، و عراقی‌نژاد.، ش. (1396). مروری بر چالش‌های استفاده از مدل‌های عامل‌بنیان در سیستم‌های منابع آب. تحقیقات منابع آب ایران، 13(2)، 115-126.
نجفی، ا.، و احمدی، ح. (1391). اهمیت و نقش و کارکرد خانواده از دیدگاه اسلام  و بررسی جایگاه  ان در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. فصلنامه  خانواده و پژوهش، 9(14)، 7-30.
نورث، د. س.، والیس، ج. ج.، وب، س. ب.، و واین‌گست، ب. آ. ((1397. سیاست، اقتصاد و مسائل توسعه درسایه خشونت [م. میردامادی و ح. معینی‌پور، ترجمه فارسی]. تهران: روزنه.
نورث، د. س. (1396). سازمان‌ها، تغییر سازمانی و عملکرد اقتصادی. کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج.
نورث، د. س.، والیس، ج. ج.، و واین‌گست، ب. آ. ((1396. خشونت و نظم‌های اجتماعی (چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبت‌شده بشر). [ج. خیرخواهان و ر. مجیدزاده، ترجمه فارسی]. تهران: روزنه.
نویدادهم، م. (1391). الزامات مدیریتی تحول بنیادین در آموزش و پرورش. راهبرد فرهنگ، 5(17-18)، 323-295.
هاشمی، ش. (1393). بررسی نقش رسانه در نظام تربیتی سند تحول بنیادین آموزش ‌و پرورش: تأکید بر ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای. رسانه، 25(4)، 18-5.
هدایتی، ف.، و خوارزمی، ر. (1395). آسیب‌شناسی اجرای برنامه‌های سند تحول بر اساس مبانی مدیریت تحول سازمانی. نشریه راهبرد توسعه، (45)، 259-240.
وفایی، ر.، فضل‌الهی قمشی، س.، و طالعی‌فرد، ا. (1396). بررسی میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرروش درکتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2(2)، 131-154.
پیروانی‌نیا، پ.، و پیروانی‌نیا، پ. (1392) تحلیل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از نظر میزان اهمیت به یادگیری سازمانی. مجله دانشگاهی یادگیری الکترونیکی، 4(3)، 40-47.
کاشانی، م. (1383). ناهمسویی هنجارهای خانه و مدرسه و رابطه آن با ناهمسویی دانش‌آموزان. فصلنامه خانواده و پژوهش، 1(1)، 14-33.
کاظمی، ح. (1392). نهادگرایی به عنوان الگویی برای تحلیل سیاسی. پژوهش سیاست نظری، (13)، 1-27.
کریمی دستجردی، د.، پورعزت، ع. ا.، سیدکلالی، ن.، و اخوان‌انوری، م. ر. (1389). رتبه بندی موانع پیاده‌سازی تصمیمات راهبردی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، (2)، 31-49.
گودرزی، ا. (1392). سند تحول بنیادین  آموزش و پرورش، فلسفه و جایگاه تربیت‌بدنی. رشد آموزش تربیت بدنی، 13(4)، 32-34.
یعقوبی، ع. (1393).مطالعه کیفی تعارض ارزشی بین نهادهای اجتماعی خانه و مدرسه (مورد مطالعه: دانش آموزان استان گیلان). جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 2(5)، 167-199.
 
References
Abbaspour, A., & Moradi, K. (2017). [Methodology of the critical education policy analysis: Re-reading of missing values (Persian)]. Public Policy, 3(3), 137-60. [DOI:10.22059/PPOLICY.2017.64175]
Aghababa, A. (2019). [TV konkur programs (Persian)]. Tehran: National Organization of Educational Testing.
Bab Alhavaeji, F., & Eyni, A. (2010). [Content analysis of information literacy standards used in references to information literacy standard in the strategic national educational document: A content analysis (Persian)]. Library and Information Sciences, 12(4), 163-83. http://lis.aqr-libjournal.ir/article_43585.html
Bell, L., & Stevenson, H. (2013). Education policy: Process, themes and impact [M. Aboulghasemi & K. Fathi Vajargah, Persian Trans]. Tehran: Noorosaghaleyn. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2205713
Daneshvar, M., Ghaffari, A., & Majedi, H. (2019). [Strategic planning in the context of institutionalism, a theory for practice (Persian)]. Armanshahr Architecture & Urban Development, 11(25), 319-28. http://www.armanshahrjournal.com/article_85137.html
Degget, B. (2014). Addressing current and future challenges in education. Paper presented at 22nd Annual Model Schools Conference, International Center for Leadership in Education Rexford, NY, USA, June 2014. https://leadered.com/wp-content/uploads/2014MSC_AddressingCurrentandFutureChallenges.pdf
Department of Education and Science. (1995). Charting our education future. Retrieved from https://www.education.ie/en/Publications/Policy-Reports/Charting-Our-Education-Future-White-Paper-On-Education-Launch-Copy-1995-.pdf
Department of Education and Skills. (2017). Action plan for education 2017. Retrieved from https://planipolis.iiep.unesco.org/en/2017/action-plan-education-2017-6346
Esmaeelian, M. (2016). [Examining adjustment strategies tailored to the alternative futures of audio and video media (Persian)] [PhD. dissertation]. Tehran: National Research Institute for Science Policy. https://bit.ly/34nSw2P
Fatemi Amin, G. S., & Fatemi Amin, S. R. (2015). [Analysis of the structure of the document of fundamental transformation of education (Persian)]. Paper presented at 4th Conference on the Iranian Islamic Model of Progress, Iran’s Progress; Past, Present, Future, Tehran, Iran, 20-21 May 2015. http://4cp.olgou.ir/papers/314.pdf
Gholami, M., Shahnazari, A., Mortezapour, M. R., & Shahnourian, M. M. (2017). [Conflict resolution of sefidrud irrigation and drainage network with games theory (Persian)]. Iran Water Resources Research, 13(3), 101-11. http://iwrr.sinaweb.net/article_45093.html
Goodarzi, A. (2013). [Document of the fundamental transformation of education, philosophy and the position of physical education (Persian)]. Roshd Magazine, 13(4), 32-4. https://www.roshdmag.ir/Roshdmag_content/media/article/8385.pdf
Hashemi, Sh. (2015). [Review of media role in educational system of document on fundamental reforms in education: Emphasis on necessity of media literacy education (Persian)]. Rasaneh, 25(4), 5-18. http://qjmn.farhang.gov.ir/article_51887.html
Hatami Yazd, A., Davari, K., Ghahraman, B., & Yousofi, A. (2017). [Identification of the managerial conflicts among the actors of water resources through analyzing their cognitive maps (Case study: Stakeholders of Mashhad plain) (Persian)]. Iran Water Resources Research, 13(2), 1-17. http://iwrr.sinaweb.net/article_40719.html
Hedayati, F., & Kharazmi, R. (2016). [Pathology of implementation development document according to organizational change management (Persian)]. Development Strategy, (45), 240-59. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1115962/
Hermans, L. (2005). Actor analysis for water resources management: Putting the promise into practice. Delft: Eburon Uitgeverij B.V. https://books.google.com/books?id=btQSoyFQ-wcC&printsec
Hesam, F., & Bayat, M. (2018). [Review of the “document of fundamental transformation of education” (Persian)]. Retrieved from https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1085634
Hosseini, S. M. H. (2017). [Teachers’ voices (silent voices in the fundamental transformation of education) (Persian)]. Roshd Magazine, 16(1), 41-4. https://www.roshdmag.ir/fa/article/19289
Hosseinizade, S. M. A. (2013). [From institutionalism to discourse: A prelude to the function of theories of institutionalism in politics (Persian)]. Political Science, 15(60), 83-109. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=217250
Islamian, H., Jahanbakhshi, M., & Rahmani, M. (2015). [An analytical look at the challenges of implementing the fundamental transformation document in education (Persian)]. Paper presented at 1st International Conference on Management, Economics, Accounting and Education, Payame Noor University of Naka, Sari, Iran, 20 June 2015. https://www.civilica.com/Paper-MEAE01-MEAE01_0293.html
Kamali, Y. (2016). [Methodological study of stakeholder analysis and its application in public policy-making (Persian)]. Journal of Management and Development Process, 28(4), 3-30. http://jmdp.ir/article-1-1811-fa.html
Karimy Dastjerdi, D., Pourezzat, A. A., Seyed Kalali, N., & Akhavan Anvari, M. R. (2010). [The ranking of the barriers of strategic decisions implementation (Persian)]. Journal of Strategic Management Studies, (2), 31-49. http://ensani.ir/fa/article/285476/
Kashani, M. (2005). [The mismatch of home and school norms and its relationship with students’ mismatch (Persian)]. Quarterly Journal of Family and Research, 1(1), 14-33. http://ensani.ir/fa/article/179948
Kazemi, H. (2013). [Institutionalism as a model for political analysis (Persian)]. Pizhuhish-i Siyasat-i Nazari: Research in Political Science, (13), 1-27. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=224930
Lockwood, M., Davidson, J., Curtis, A., Stratford, E., & Griffith, R. (2010). Governance principles for natural resource management. Society & Natural Resources, 23(10), 986-1001. [DOI:10.1080/08941920802178214]
Lotfi, S., & Araghinejad, Sh. (2017). [A review on challenges in application of agent-based models in water resources systems (Persian)]. Iran Water Resources Research, 13(2), 115-26. http://iwrr.sinaweb.net/article_40873.html
MacBeath, J. (2012). Future of teaching profossion. Waltham, MA: Leadership for Learning: The Cambridge Network. https://www.educ.cam.ac.uk/networks/lfl/about/events/pastlflsupperseminars/PDFs/Future%20of%20teaching%20Profession.pdf
Maria Saleth, R., & Dinar, A.  (2004). The institutional economics of water: A cross-country analysis of institutions and performance. Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing. https://books.google.com/books?id=sTnemXcoEtMC&dq
Najafi, E., & Ahmadi, H. (2012). [The importance, role, and function of family from Islam’s perspective and the status of family in education fundamental reform document (Persian)]. Journal of Family and Research, 9(14), 7-30. https://www.magiran.com/paper/1251013
Navid Adham, M. (2012). [Managerial requirements of fundamental change in education system (Persian)]. Strategy for Culture, 5(17-18), 295-323. http://www.jsfc.ir/article_43863.html
North, D. C. (2017). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge: Cambridge University Press. https://www.abebooks.com/servlet/BookDetailsPL?bi=19668197164
North, D. C., Wallis, J. J., & Weingast, B. R. (2017). Violence and social orders: A conceptual framework for interpreting recorded human history [J. Kheyrkhahan & R. Majidzadeh, Persian Trans]. Tehran: Rozaneh.
Ostrom, E. (2005). Understanding institutional diversity. Princeton, NJ: Princeton University Press. https://books.google.com/books?id=l2ZVmgEACAAJ&dq
Peyravani Nia, P., & Peyravani Nia, P. (2013). [Evaluating contents of document of fundamental reforms in education, focusing on organizational learning (Persian)]. Interdisciplinary Journal of Virtual Learning in Medical Sciences, 4(3), 40-7. https://ijvlms.sums.ac.ir/article_46082_b3f0ffa15e672de5b9f47434b7121907.pdf
Plummer, R., & Fennell, D. A. (2009). Managing protected areas for sustainable tourism: Prospects for adaptive co-management. Journal of Sustainable Tourism, 17(2), 149-68. [DOI:10.1080/09669580802359301]
Rezaei, M., Gholamreza Kashi, M. J. (2005). [Challenges to reproduce state’s hegemony via school discourse (Persian)]. Iranian Sociological Association, 6(4), 34-58. http://www.jsi-isa.ir/article_25427.html
Saffar Heidari, H., & Hossainnjad, R. (2014). [The perspectives of educational justice (a study about the position of educational justice in the document of Iran education system transformation) (Persian)]. Foundations of Education, 4(1), 49-72. https://fedu.um.ac.ir/article/view/23696
Souri, A. (2013). [Game theory and economic applications  (Persian)]. Tehran: Iran University of Economic Science.
Supreme Council of the Cultural Revolution, Ministry of Education & Supreme Council of the Education. (2011). [Document of fundamental transformation of education (Persian)]. Retrieved from https://sccr.ir/Files/6609.pdf
Supreme Council of the Education & Supreme Council of the Cultural Revolution. (2011). [Theoretical foundations of fundamental transformation in the formal public education system of the Islamic Republic of Iran (Persian)]. Retrieved from https://rabnews.ir/wp-content/uploads/2018/04/
Taheri Namhail, E., Siami, F., & Ebrahimi, P. (2016). [The place of cultural issues in education in the document of fundamental change (Persian)]. Paper presented at 1st International Conference on Humanities with a Native-Islamic Approach and with Emphasis on New Research, Sari, Iran, 27 February 2016. https://www.civilica.com/Paper-ICH01-ICH01_006.html
Tajmazinani, A, A., Ghaffari, G. R., Bagheri, Y. (2018). [Key actors in the field of social security (Persian)]. Social Sciences, 24(79), 75-116. [DOI:10.22054/QJSS.2018.24577.1612]
Vafa’i., R., Fazlollahi Ghomshi, S., & Taleifard, A. (2017). [The coverage of the six educational domains of fundamental reform document of education in primary school social studies textbooks (Persian)]. Quarterly Journal of Applied Issues in Islamic Education, 2(2), 131-54. [DOI:10.29252/qaiie.2.2.131]
Yaqubi, A. (2015). [The explanation of the qualitative value conflicts at home and school in among students province of the Guilan (Persian)]. Sociology of Social Institutions, 2(5), 167-99. http://ssi.journals.umz.ac.ir/article_1087.html