استخراج و اولویت‌بندی راهبردهای دستیابی به مرجعیت علمی در ایران با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی گروه ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.

چکیده

این پژوهش به دنبال استخراج و اولویت‌بندی راهبردهای دستیابی به مرجعیت علمی در ایران بر مبنای اسناد بالادستی کشور است.این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی - تحلیلی است. با روش سندکاوی به بررسی محتوای اسناد مرتبط با علم و فناوری، راهبردها و اقدامات مشترک برای دستیابی به مرجعیت استخراج و تعامل و ارتباطات آنها با پرسشنامه از متخصصان این حوزه نظرسنجی انجام و به‌منظور تحلیل یافته‌ها نیز از رویکرد «مدل‌سازی ساختاری تفسیری» بهره گرفته شد.براساس بررسی‌های صورت گرفته برخی راهبردها به‌شدت متأثر از پیشبرد سایر اقدامات هستند به‌نحوی‌که خروجی و پیامد توجه به سایر راهبردها، دستاوردهای زیر را در پی خواهد داشت ازجمله: «اصلاح برنامه‌ها و روش‌های آموزشی و ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیت‌های پژوهشی» و «توسعه و تقویت شبکه‌های ارتباطات ملی و فراملی میان دانشگاه‌ها، مراکز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه‌های توسعه فناوری و نوآوری». تمرکز دقیق بر برخی راهبردها مانند «ارتقاء سطح مطلوب تولید علم» و «ارتقای بهره‌وری منابع انسانی مؤسسات علمی و پژوهشی» زمینه‌ساز دستیابی به جایگاه مطلوب در حوزه علم و فناوری در مقیاس بین‌المللی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
آزادی احمدآبادی، ق. ( .)1399 شناسایی سیاست‌ها، تبیین مفاهیم و شاخص‌های مرجعیت علم، فناوری و نوآوری. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
آذر، ع. و بیات، ک. (7831). طراحی مدل فرایند‌محوری کسب‌و‌کار با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM). مدیریت فناوری اطلاعات، 1(1)، 81-3.
امین مظفری، ف. و پاداش اصل، خ. (9831). سرمشق رهبری علمی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بوشهری، ع. ر. و باقری، ا. (5931). ارزیابی سیاست‌های علم و فناوری: موردکاوی به‌کارگیری نخبگان وظیفه در پروژه‌های تحقیقاتی. بهبود مدیریت، 01(3): 921-701.
تابان، م.، یاسینی، ع.، شیری، ا. و محمدی، ا. (5931). طراحی و تبیین الگوی مرجعیت علمی در آموزش عالی ایران بر اساس زندگی‌نامه اندیشمندان کشور با رویکرد تحلیل مضمون. فصلنامه بازیابی دانش و نظام‌های معنایی، 3(6)، 04-02.
توفیقی، ش.، فلاح، م. ص. و خواجه‌آزاد، م. (1931). ارزیابی کیفیت رهبری آموزشی بیمارستان بقیه ا... (عج) بر اساس الگوی تعالی مالکوم بالدریج (9831). مجله علمی دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین، 61(2)، 07-66.
حکمت افشار، م.، کلانتری، س.، ثناگو، ا. و جویباری، ل. (۱۳۹۲). احیای رویکرد مرجعیت علمی در ایران: دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه علوم‌پزشکی گلستان. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، ۲(۲)، 331-521.
حمیدی‌فر، ف.، کمارالزمان، ی. و ابراهیمی، م. (6931). رهبری و مدیریت در بین‌المللی‌سازی آموزش عالی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 32(۱)، 17-94.
رمضانیان، م ر.، مرادی، م. و سلطانی، ف. (4931). تحلیل موانع تعامل‌پذیری فرهنگی در زنجیره تأمین صنعت خودرو با به‌کارگیری رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM). مدیریت فرهنگ سازمانی، 3(2): 193-963.
رهبر، ف. و حسین‌زاده، ح. (5931). نقش اقتدار و مرجعیت علمی در امنیت و منافع ملی با نگاه به اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی. فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی، 31(44): 881-761.‎
سعدآبادی، ع. ا.، رحیمی راد، ز. و فرتاش، ک. (9931). بازشناسی مؤلفه‌های ناظر بر مفهوم مرجعیت علمی. پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، 01(53): 511-78.
سیدجوادین، س. ر.، حسنقلی پور، ط.، رهنورد، ف. و تاب، م. (1931). مفهوم‌پردازی مرجعیت علمی در نظام آموزش عالی. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 6(61): 72-1.
قوام‌آبادی، م. غ.، مرتضوی نژاد، س. م.، نوروزی، س.، جوادی، م.، نانی، س. و عبدالحسین‌زاده، م. (4931). الگوی مرجعیت علمی در جمهوری اسلامی ایران بر اساس بیانات مقام معظم رهبری. مطالعات راهبردی بسیج، 81(86): 03-5.
فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران. (4931). بیانیه شاخه‌ فیزیک و ریاضی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
قمی، ح.، زادگان، ع.، علیزاده، و.، خدایاری، م. ت. و همتی، م. ع. (0931). بررسی عوامل دست‌یابی به مرجعیت علمی از دیدگاه استادان دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز. مجله افق توسعه آموزش پزشکی، 4(3)، 35-15.
قورچیان، ن. ق.، آراسته، ح. ر. و جعفری، پ. (3831). دایره‌المعارف آموزش عالی. تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
کوشازاده، ف.، اکبری، ا.، معقول، ع.، جباری نوغایی، م. و کوشازاده، ع. (893). شناسایی و اولویت‌گذاری عوامل مؤثر بر مرجعیت علمی دانشگاه. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 31(74)، 251-331.
کیخا، ع. (6931). شناسایی مؤلفه‌های رهبری هوشمند برای دانشگاه‌ها. پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 4(31)، 801-58.
گروه مطالعات امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی. (9831). تحکیم اقتدار، راهبردها و روندها. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
لطیفی، م.، طهماسبی بلوک‌آباد، ر.، جوادی، م. و میرزایی هاوشکی، م. ح. (7931). استخراج و اولویت‌بندی راهبردهای نیل به مرجعیت علمی ج.ا.ایران با روش تحلیل عملکرد اهمیت (IPA). فصلنامه راهبرد، 72(1): 92-5.
محققی، م. ع.، گلشنی، م.، مرندی، ع. ر.، سجادی، س. ج.، حق دوست، ع. ا.، شاهدی باغ خندان، م.، رجایی، س. ک. و الهیان، ز. (8931). مرجعیت علمی: آسیب‌شناسی علاج‌جویانه وضع موجود نظام علم و فناوری و نوآوری سلامت. نشریه فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی، ۳(۱)‌، 24-42.
مهدی‌نژاد نوری‌، م.، عابدینی، د.، رمضانی، م. و ساوری، ع. (8931). الگوی راهبردی اقتدار ملی بر پایه علم با تأکید بر مدیریت جهادی. امنیت ملی، 9(13)، 631-701.
نبوی، م. و رسولی، ب. (9931). به سوی مرجعیت علمی: دانسته‌ها و بایسته‌ها. مقاله ارائه‌شده در بیانیه گام دوم انقلاب و جهان اسلام: ایران پیشرو در جهانِ پیش رو، قم، ایران، 81 اسفند.
References
Academy of Sciences of Iran. (2015). [Statement of the physics and mathematics branch of the Academy of Sciences (Persian)]. Retrieved from: https://ims.ir/old/index.php/85-news/197-farhangestan94
Amin Mozafari, F., & Padash Asl, K. (2011). [Pattern of scientific leadership in universities and higher education institutions (Persian]. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2199871&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
Azar, A., & Bayat, K. (2009). [Designing a model for business process-orientation using interpretive structural modeling approach (ISM) (Persian)]. Journal of Information Technology Management, 1(1), 3-18. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=139477
Booshehri, A., & Bagheri, A. (2016). [Science and technology policy assessment (case study on elite conscripts working in research projects) (Persian)]. Management Improvement Quarterly, 10(3), 107-129. http://www.behboodmodiriat.ir/article_43145.html?lang=en
Ghavamabadi, M. G., Mortazavinejad, S. M., Norouzi, S., Javadi, M., Nani, S., & Abdolhosseinzade, M. (2015). [The model of scientific authority in the Islamic Republic of Iran based on the statements of the Supreme Leader (Persian)]. Basij Strategic Research Quarterly, 18(68), 5-30. https://www.sid.ir/fa/JOURNAL/ViewPaper.aspx?id=360532
Ghomi, H., Zadegan, A. R., Alizade, V., Khodayari, M. T., & Hemati, M. A. (2011). [Evaluation of factors to achieve the scientific reference from the view point of the faculty of Tabriz University of Medical Sciences (Persian)]. Horizens of Medical Education Development, 4(3), 51-53. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=135511
Ghorchian, N. G., Araste, H. R., & Jafari, P. (2005). [‎Encyclopedia of higher education (Persian)]. Tehran: Bonyad-e-Daneshnameh-e-Bozorg-e-Farsi. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=727948&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
Hamidifar, F., Yusoff, K., & Ebrahimi, M. (2017). [Leadership and management in the internationalization of higher education (Persian)]. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 23(1), 49-71. http://journal.irphe.ac.ir/article-1-3229-fa.html
Latifi, M., Tahmaseby, R., Javadi, M., & Mirzaee, M. H. (2018). [Extracting and prioritizing strategies for achieving scientific authority an importance-performance analysis (IPA) (Persian)]. The Scientific Journal of Strategy, 27(1), 5-29. http://rahbord.csr.ir/article_124651.html?lang=fa
Mehdinejad Noori, M., Abedini, D., Ramezani, M., & Savari, A. (2019). [The strategic model of national authority based on science with emphasis on jihadi management (Persian)]. Journal of National Security, 9(31), 107-136. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=525086
Mohagheghi, M. A., Golshani, M., Marandi, A. R., Sajadi, S. J., Haghdoost, A. A., & Shahedi Bagh Khandan, M., et al. [The Current status of science, technology and health innovation of IR Iran (Persian)]. Iranian Journal of Culture and Health Promotion, 3(1), 24-42. http://ijhp.ir/article-1-145-fa.html
Nabavi, M., & Rasouli, B. (2021). [Towards scientific authority: knowledge and requirements (Persian)]. Paper presented at The Statement of the second step of the revolution and the Islamic world: Iran is a leader in the world ahead, Ghom, Iran, 3 March 2021. https://irandoc.ac.ir/article/3888
Ramazanian, M, E., Moradi, M., & Soltani, F. (2015). [Analysis of cultural barriers to interoperability in the automotive supply chain using interpretative structural modeling approach (Persian)]. Organizational Culture Management, 13(2), 369-391. [DOI:10.22059/JOMC.2015.54106]
Taban, M., Yasini, A., Shiri, A., & Mohammadi, E. (2016). [Designing and explaining process model of scientific authority in Iran’s higher education mixed approach (Persian)]. Knowledge Retrieval and Semantic Systems, 3(6), 20-40. [DOI:10.22054/JKS.2016.4994]
Tofighi, S. H., Fallah, M. S., & Khajehazad, M. (2012). [Quality evaluation of educational leadership in Baqiyatallah Hospital using Baldrige Excellence Model (2010) (Persian)]. Journal of Inflammatory Disease, 16(2), 66-70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=156175
Hekmatafshar, M., Kalantari, S., Sanagu, A., & Jouybary, L. (2013). [Restoring scientific authority in Iran: The perspective of postgraduate students in Golestan University of Medical Sciences, Iran (Persian)]. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 2(2), 125-133. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=399977
Rahbar, F., & Hosseinzade, H. (2016). [Illustrating the relation of power, scientific authority and technology of the Islamic Republic of Iran in the world with power and national security based on the principles of the Islamic Republic (Persian)]. Journal of Islamic Revolution Studies, 13(44), 167-188. http://enghelab.maaref.ac.ir/article-1-331-fa.html
Sadabadi, A. A., Rahimi Rad, Z., & Fartash, K. (2020). [Recognizing the components of scientific referent in the Islamic Republic of Iran (Persian)]. Research Journal on Islamic Revolution, 10(35), 87-115. [DOI:10.22084/RJIR.2020.21909.3091]
Seyed Javadein, S. R., Hassangholipour, T., Rahnavard, F., & Tab, M. (2012). [Conceptualization of scientific authority in the higher education system (Persian)]. Journal of Research in Educational Science, 6(16), 1-27. http://www.jiera.ir/article_53139.html?lang=fa
Keikha, A. (2017). [Identify the intelligent leadership components for universities (Persian)]. Research on Educational Leadership and Management, 4(13), 85-108. [DOI:10.22054/JRLAT.2018.27584.1340]
Koushazade, F., Akbari, A., Maghool, A., Jabbari, M., & Koushazade, A. (2020). [Identifying classification and prioritization the factors affecting the university academic authority (Persian)]. Journal of Research in Educational Science, 13(47), 133-152. [DOI:10.22034/JIERA.2019.173167.1816]
Department of Security Studies, School of National Security. (2010). [Consolidation of authority (strategies and processes) (Persian). Tehran: Supreme National Defense University. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2377151&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
Abramo, G., Andrea D’Angelo, C., & Di Costa, F. (2009). Mapping excellence in national research systems: The case of Italy. Evaluation Review, 33(2), 159-188. [DOI:10.1177/0193841X08322871]
Basu, A., Foland, P., Holdridge, G., & Shelton, R. D. (2018). China’s rising leadership in science and technology: Quantitative and qualitative indicators. Scientometrics, 117(1), 249-269. [DOI:10.1007/s11192-018-2877-5]
Chinchilla-Rodríguez, Z., Sugimoto, C. R., & Larivière, V. (2019). Follow the leader: On the relationship between leadership and scholarly impact in international collaborations. Plos One, 14(6), e0218309. [DOI:10.1371/journal.pone.0218309]
Eslami, M., Moghadamneya, S. H., Eslami, M. R., Ayati, M. H., & Shafiee Jafarabadi, M. N. (2015). [Scientific authority in health sciences: Challenges and solutions (Persian)]. Future of Medical Education Journal, 5(4), 36-40. http://eprints.mums.ac.ir/id/eprint/1405
Thakkar, J., Deshmukh, S. G., Gupta, A. D., & Shankar, R. (2007). Development of a balanced scorecard: An integrated approach of Interpretive Structural Modeling (ISM) and Analytic Network Process (ANP). International Journal of Productivity and Performance Management, 56 (1), 25-59. [DOI:10.1108/17410400710717073]
Wang, C. (2018). Scientific culture and the construction of a world leader in science and technology. Cultures of Science, 1(1), 1-13. [DOI:10.1177/209660831800100102]
Zapp, M. (2020). The authority of science and the legitimacy of international organizations: OECD, UNESCO and World Bank in global education governance. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 51(7), 1022-1041. [DOI:10.1080/03057925.2019.1702503]