مدل‌سازی عوامل موثر در سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم در رسانه‌های اجتماعی با رویکرد ساختاری تفسیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران

4 گروه ارتباطات اجتماعی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

روزنامه‌نگاری علم در رسانه‌های اجتماعی نیازمند چارچوبی روشن و قوانینی مدون است که از رهگذر سیاست‌گذاری علمی در این حوزه قابل حصول است. نظر به شکاف ژرف پژوهشی در این حوزه، در مطالعه حاضر کوشش شده است تا به مدلسازی سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم در رسانه‌های اجتماعی پرداخته شود. این پژوهش براساس هدف یک پژوهش کاربردی-توسعه‌ای است و براساس روش گردآوری داده‌ها یک پژوهش توصیفی است که با روش پیمایش مقطعی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان نظری (اساتید دانشگاهی) و خبرگان تجربی (روزنامه‌نگاران با سابقه) است. نمونه‌گیری با روش هدفمند انجام گردید و پس از 20 مصاحبه تخصصی اشباع نظری حاصل گردید. برای شناسایی مولفه‌های سیاست‌گذاری رونامه‌نگاری علم در رسانه‌های اجتماعی از تحلیل مضمون و نرم‌افزار MaxQDA 20 استفاده شد. جهت تعیین روابط میان مولفه‌ها نیز از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری استفاده و نرم‌افزار MicMac استفاده گردید. یافته‌های پژوهشی حاکی از آن است تقویت زیرساخت‌ها و تدوین چشم‌اندازهای روزنامه‌نگاری علم بر آموزش و ارتقای روزنامه‌نگاری علم تاثیر می‌‌گذارد و به توانمندی‌سازی این حوزه منجر می‌شود. از طریق توانمندسازی نیز می‌توان به تولید محتوای متناسب با نیازهای‌ عمومی پرداخته و نقش نظارتی و مطالبه‌گری روزنامه‌نگاران علم را افزایش داد و به تبع آن نظارت بر رسانه‌های اجتماعی نیز افزایش پیدا می‌کند. رسانه‌های اجتماعی نیز می‌توانند تقویت ارتباط و اعتماد میان جامعه علمی با عموم را افزایش داده و مشارکت و همراهی دانشگاهیان با روزنامه‌نگاران علم را بیشتر نمایند. این عوامل در نهایت به سیاست‌گذاری روزنامه‌نگاری علم در رسانه‌های اجتماعی منتهی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع فارسی
اجاق، ز. (1392). نقش اجتماعی ترجمه در افزایش سواد علمی عموم: بی‌توجهی به نقش‌گرایی در مجله‌های علمی عمومی ایرانی. مطالعات ترجمه، 16‌(41)، 46-59.
اجاق، ز. (1398). بازتعریف نقش و جایگاه روزنامه‌نگاری علم در ایران. مطالعات فرهنگ ارتباطات، 20‌(45)، 126-103.
اجاق، ز. و عبداللهیان، ح. (1393). مطالعه منطق مدیریت تولید محتوا در مجله‌های علمی عمومی ایرانی. تحقیقات فرهنگی ایران، 7‌(3)، 25-43.
احسانی‌فر، م. م. (1398). اسنادی برای مدیریت مجله‌های علمی. دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث، 2(6)، 47-4.
اسدی، ا. و توحیدی، م. (1393). چگونگی رشد و توسعه‌ روزنامه‌نگاری علم در سطح ملی و بین‌المللی. سیاست‌نامه علم و فناوری، 4‌(1)، 78-63.
افراسیابی، ر. و ملکی، ا. (1399). بررسی ابعاد خط‌مشی‌گذاری عمومی از دیدگاه اسلام با تأکید بر عدالت و مشارکت، فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(12)، 15-1.
امین‌فرد، ا. و خانیکی، ه. (1398). راهبرد ارتقای دیپلماسی رسانه‌ای جمهوری اسلامی در راستای توسعه پایدار اقتصادی ایران در دوران پسابرجام. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 9(31)، 114-97.
انصاری، م. ر.، قیومی، ع.، صالحی، ر.، عزیزآبادی، ف. و قدمی، م. (1400). ارائه الگوی خط‌مشی‌گذاری فرهنگی با رویکرد تحول. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11‌(39)، 66-47.
آذر، ع.، خسروانی، فرزانه. و جلالی، ر. (1397). تحقیق در عملیات نرم: رویکردهای ساختاردهی مسئله. تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
آقاموسی، ر.، آزاد، ن.ر. و عزیز‌زاده، ن. (1400). ارائه الگوی رشد پویای سهم بازار ایران از تجارت منطقه‌ای گاز از منظر استراتژیک. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11‌(38)، 275-256.
بروجردی، م. و بنیادی، ف. (1394). چالش‌ها و موانع توسعه روزنامه‌نگاری علم در ایران. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 7‌(3)، 203-171.
بنیادی، ف. و علوی، م. (1395). عملکرد روزنامه‌نگاران علم در صفحه علم و فناوری مطبوعات. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 12‌(43)، 53-121.
بوریل، گ. و مورگان، گ. (1395). نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه‌و‌تحلیل سازمان: عناصر جامعه‌شناختی حیات سازمانی [ترجمه م. ت. نوروزی]. تهران: انتشارات سمت.
تمنایی، ا. ح، شریفی، س. م. و نرگسیان، ع. (1400). سیاست‌های تحریریه در رسانه‌های ایران؛ تحلیل موقعیت فرایند تولید خبر در خبرگزاری‌های داخلی. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11(39)، 184-160.
حبیبی، ا،. منوچهری، ع.، میرعمادی، ط. و مهدی، ر. (1397). اندیشه‌شناسی سیاسی نظریه سرمایه انسانی و استخراج دلالت‌های سیاستی آن در حوزه آموزش عالی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 11(1)، 1. 165-197.
خانیکی، ه. (1397). ضرورت تقویت روزنامه‌نگاری علمی برای شکل‌گیری ارتباط صحیح رسانه‌ها و نهادهای علمی دانشگاهی. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
روشندل اربطانی، ط. (1394). چیستی سازمان‌های رسانه‌ای. رسانه، 26‌(4)، 18-5.
سلیمانی، م. و اکبری، ا. (1399). تحلیل مصرف فرهنگی و رسانه‌ای نسل‌های رسانه‌ای در رسانه‌های اجتماعی؛ مطالعه کاربران فضای مجازی در شهر تهران. مطالعات جامعه‌شناختی. 27‌(2)، 359-325.
صفوی، ب. و تاجیک، س. (1396). نقش روزنامه‌نگاران علم در ارتقای سطح دانش جامعه و مقابله با شبه‌علم. ترویج علم، 8‌(2)، 22-5.
قانعی‌راد، م .ا. و مرشدی، ا. (1390)، پیمایش فهم عمومی از علم و فناوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی. فصلنامه سیاست علم و فناوری، 3‌(3)، 19-1.
قربانی‌زاده، و.، معتضدیان، ر.، حسین‌پور، د. و رهبر، عباس. (1400). طراحی الگوی مشارکت عمومی در خط‌مشی‌گذاری با رویکرد چند روشی. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11‌(39)، 93-68.
قنبری، ع. و انصاری، ن. (1398). سیاست‌گذاری رسانه‌ای و تأثیر آن بر توسعه: مطالعه موردی کشور هند. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 15‌(57)، 168-141.
کاظمی، س.، اَلوانی، م. و جمشیدی، م. (1397). راهبرد‌های اجرایی در صنعت نفت کشور براساس اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر اجرای خط‌مشی‌های آن حوزه. فصلنامه راهبرد اقتصادی، 7‌(25)، 107-71.
کشاورزی، س.، خواجه‌نوری، ب. و غفاری‌نسب، ا. (1396). ارزیابی تأثیر رسانه‌های مختلف بر میزان مشارکت در جنبش‌های محیط‌زیستی: مورد جنبش رفتگران طبیعت ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7(25)، 92-73.
لبافی، س. و بیگ‌زاده، ص. (1399). سیاست‌گذاری رسانه‌ای؛ بی‌طرفی شبکه و منافع عمومی در ایران. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(37)، 83-62.
لطفی، ه.، دانش‌فرد؛ ک. و موسی‌خانی، م. (1399). بررسی تطبیقی نقش سازمان‌های مردم نهاد در فرایند خط‌مشی‌گذاری عمومی ایران و کشورهای منتخب. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 10(36)، 183-164.
ماهر، زهرا. و مدنیان، سارا. (1394). بررسی وضعیت درک عمومی از علم و فناوری بین شهروندان مورد مطالعه: شهر اصفهان. اولین کنفرانس بین‌المللی علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، آباده، ایران، 21 بهمن 1394.
موسوی، ثریا. (1398). روزنامه‌نگاری محیط‎ زیست: مطالعه موردی پوشش خبری رویداد بلداجی در خبرگزاری‎ها و سایت‎های خبری. جامعه، فرهنگ، رسانه، 8(33)، 56-33.
نجفی‌زاده، م.، ربیعی، ع. و فرهنگی، ا. (1400). ارائه الگوی مدیریت ذی‌نفعان سازمان‌های مردم نهاد در رسانه‌های اجتماعی. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 11 (39)، 133-110.
نصرالهی، ا. (1399). روزنامه‌نگاری علم عامل افزایش اعتماد عمومی.
References
Afrasiabi, R., & Maleki, A. (2020). [Examining the dimensions of public policy making from the perspective of Islam with an emphasis on justice and participation: A case study in the education of Bojnord city (Persian)]. Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 4(12), 1-15. [Link]
Aghamoosa, R., Azad, N., & Azizzade, N. (2021). [Providing a dynamic growth pattern of Iran’s market share of regional gas (Persian)]. Journal Strategic Studies of Public Policy, 11(38), 256-275.[Link]
Aminfard, A., & Khaniki, H. (2019). [A strategy for promoting media diplomacy of islamic Republic of Iran in accordance with the sustainable economic development of Iran during Post- JCPOA efra (Persian)]. Journal of Strategic Studies of Public Policy, 9(31), 97-114. [Link]
Ansari, M., Ghaiyoomi, A., Salehi Amiri, S. R., Azizabadi Farahani, F., & Ghadami, M. (2021). [Presenting a model of cultural policy with a change approach (Case study: Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran) (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 11(39), 46-66. [Link]
Asdi, A. A., &Tohidi, M. (2014). [How has science journalism developed and grown in the national and international level? (Persian)]. The Journal of Science and Technology Policy Letters, 4(1), 63-78. [Link]
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: An analytic tool for qualitative research. Qualitative Research, 1(3), 385-405. [DOI:10.1177/146879410100100307]
Azar, A., Khosravani, F., & Jalali, R. (2018). [Soft operational research (Persian)]. Tehran: Industrial Management Institute. [Link]
Barel-Ben David, Y., Garty, E. S., & Baram-Tsabari, A. (2020). Can scientists fill the science journalism void? Online public engagement with science stories authored by scientists. PloS One, 15(1), e0222250. [DOI:10.1371/journal.pone.0222250] [PMID] [PMCID]
Bonyadi, F., & Borojerdi Alavai, M. (2016). [The performance of science journalists in the science and technology page of the press science and technology (Persian)]. Journal of Cultural Studies and Communication, 12(44), 121-53. [Link]
Boroujerdi Alavi, M., & Bonyadi, F. (2015). [The challenges and hindrances to science journalism in Iran (Persian)]. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 7(3), 171-203. [Link]
Burrell, G., & Morgan, G. (2016). Sociological paradigms and organisational analysis: elements of the sociology of corporate life [M. T. Norozi, Persian Trans.]. Tehran: SAMT. [Link]
Dangovski, R., Shen, M., Byrd, D., Jing, L., Tsvetkova, D., & Nakov, P., et al. (2021). Towards Automating Science Journalism at Scale. Proceedings of the AAAI Conference on Artificial Intelligence, 35(14), 12728-12737. [DOI:10.1609/aaai.v35i14.17507]
Ehsanifar, M. M. (2019). [Documents for managing scientific journals (Persian)]. Knowledge and teachings of Quran and Hadith, 2(6), 4-47. [Link]
Ewert, B., Loer, K., & Thomann, E. (2020). Beyond nudge: Advancing the state-of-the-art of behavioural public policy and administration. Policy & Politics, 49(1), 3-23. [DOI:10.1332/030557320X15987279194319]
Figueira, I., Domingues, A. R., Caeiro, S., Painho, M., Antunes, P., & Santos, R., et al. (2018). Sustainability policies and practices in public sector organisations: The case of the Portuguese Central Public Administration. Journal of Cleaner Production, 202, 616-630. [DOI:10.1016/j.jclepro.2018.07.244]
Ghanbari Baghestan, A., & Ansari, N. (2020). [Media policy-making and its impact on the process of development: The case of Indian Media (Persian)]. Cultural Studies & Communication, 15(57), 141-168. [Link]
Ghaneirad, M. A., & Morshedi, A. (2011). [Survey of public understanding of science and technology: A case study of Tehrani citizens (Persian)]. Journal of Science and Technology Policy, 3(3), 1-19. [Link]
Ghrbanizadeh, V., Motazedian, R., Hosseinpour, D., & Rahbar, A. A. (2021). [Designing a public participation pattern in policy making with a multi-method approach (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 11(39), 68-93. [Link]
Guenther, L., Bischoff, J., Löwe, A., Marzinkowski, H., & Voigt, M. (2019). Scientific evidence and science journalism: Analysing the representation of (un) certainty in German print and online media. Journalism Studies, 20(1), 40-59. [DOI:10.1080/1461670X.2017.1353432]
Gwet, K. L. (2014). Handbook of inter-rater reliability: The definitive guide to measuring the extent of agreement among raters. Texas: Advanced Analytics, LLC. [Link]
Habibi, R., Manochehri, A., Miremadi, T., & Mehdi, R. (2018). [Political ideonomy of human capital theory and extracting its policy implications in higher education (Persian)]. The Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in the Humanities, 11(1), 165-197. [DOI:10.22035/isih.2019.3241.3510]
Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities. Boston: Addison-Wesley Publishing Company. [Link]
Iannacci, F., Fearon, C., & Pole, K. (2021). From acceptance to adaptive acceptance of social media policy change: A set-theoretic analysis of B2B SMEs. Information Systems Frontiers, 23(3), 663-680. [DOI:10.1007/s10796-020-09988-1]
Jia, M., Liu, Y., Lieske, S. N., & Chen, T. (2020). Public policy change and its impact on urban expansion: An evaluation of 265 cities in China. Land Use Policy, 97, 104754. [DOI:10.1016/j.landusepol.2020.104754]
Kazeminejad, S., Alvani, M., & Jamshidi, M. (2018). [Prioritizing affecting factors on the implementation of oil and gas policies and implementing strategies (Persian)]. The Quarterly Journal of Economic Strategy, 7(25), 71-107. [Link]
Keshavarzi, S., Khaje Noori, B., & Ghaffari Nasab, E. (2018). [Assessment of media influence on the intensity of participation in the environmental movements: The case of nature cleaners movement (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 7(25), 73-92. [Link]
Khaniki, H. (2018). [The need to strengthen scientific journalism for the formation of correct communication between the media and academic institutions (Persian)]. Teran: Ministry of Science Research and Technology. [Link]
La, V. P., Pham, T. H., Ho, M. T., Nguyen, M. H., P. Nguyen, K. L., & Vuong, T. T., et al. (2020). Policy response, social media and science journalism for the sustainability of the public health system amid the COVID-19 outbreak: The Vietnam lessons. Sustainability, 12(7), 2931. [DOI:10.3390/su12072931]
Labafi, S., & Beigzadeh, S. (2020). [Media policy; net neutrality and public interest in Iran (Persian)]. Journal Strategic Studies of Public Policy, 10(37), 62-83. [Link]
Laghi, R. (2021). Fiction, science, journalism: Hybrid narrative paths for our challenging present. Cadernos de Literatura Comparada, 44, 239-253. [DOI:10.21747/2183-2242/cad44a14]
Lasswell, H. D. (2017). Power and personality. New York: Routledge. [DOI:10.4324/9781315127149]
 Lehdonvirta, V., Oksanen, A., Räsänen, P., & Blank, G. (2021). Social media, web, and panel surveys: Using non‐probability samples in social and policy research. Policy & Internet, 13(1), 134-155. [DOI:10.1002/poi3.238]
Lotfi, H., Daneshfard, C., & Mousakhani, M. (2020). [Comparative study of the role of NGOs in the public policy making in Iran and selected countries (Persian)]. Journal Strategic Studies of Public Policy, 10(36), 164-183. [Link]
Maher, Z., & Madanian, S. (2016). [Investigating the state of general understanding of science and technology among the studied citizens: Isfahan city (Persian)]. Paper presented at: The First International Conference of Social Sciences and Sociology, Abade, Iran, 10 February 2016. [Link]
Maiden, N., Zachos, K., Franks, S., Wells, R., & Stallard, S. (2020). Designing digital content to support science journalism. Paper presented at: the Nordi CHI, Tallinn, Estonia, 29 October 2020. [Link]
Massarani, L. (2021). Science journalism in Latin America: historical record of the First Interamerican Seminar held in the region in 1962. Intercom: Revista Brasileira de Ciências da Comunicação, 44(1), 273-285. [DOI:10.1590/1809-58442021113]
Mousavi, S. S. (2020). [Environmental journalism: News coverage of Boldaji’s event in news agencies and news sites(Persian)]. Society Culture Media,8(33), 33-56. [Link]
Najafizadeh, M., Rabiei, A., & Farhangi, A. (2021). [Designing a pattern of civil society (non governmental organizations) stakeholders’ management in social media (Persian)]. Journal Strategic Studies of Public Policy, 11(39), 110-133. [Link]
Nasrolahi, A. (2021). [Science journalism is a factor in increasing public trust/problem-oriented science journalism (Persian)]. Retived from: [Link]
Ojagh, Z. (2019. [The changing role of science journalism in Iran (Persian)]. Cultur-Communication Studies, 20(45), 103-126. [DOI:10.22083/JCCS.2019.141167.2510]
Ojagh, Z.(2013). [The social role of translation in increasing scientific literacy of the general public: Neglecting role orientation in Iranian general scientific journals (Persian)]. Translation Studies, 16(41), 46-59. [Link]
Ojagh, Z., & Abdollahyan, A. (2014). [Understanding the managerial logic used by the Iranian public science magazines for the production of content (Persian)]. Journal of Iranian Cultural Research, 7(3), 25-43. [Link]
Roshandel Arbatani, T. (2016). [Quiddity of media organizations (Persian)]. Rasaneh, 26(4), 5-18. [Link]
Safavi, B., & Esmaeli, S. (2017). [The Role of Science Journalists in promoting the level of community knowledge and coping with pseudoscience (Persian)]. Popularization of Science, 8(2), 5-22. [Link]
Soleimani, M., & Akbari, E. (2021). [Analysis of cultural and media consumption in media generations within the social media; research on virtual environment users in Tehran (Persian)]. Sociological Review,27(2), 325-359. [DOI:10.22059/jsr.2021.81427]
Tamanaee, A., Sharifi, S. M., & Nargesian, A. (2021). [Editorial policies in the Iranian media: Situational analysis of the news production process in Iranian news agencies (Persian)]. Strategic Studies of public policy, 11(39), 160-184.
Zhou, F. (2020). ‘How can Johns Hopkins not be angry?’A discursive case study of Chinese lay expert’s science communication in the digital age.   41-51. [DOI:10.1016/j.langcom.2020.05.003]