شاخص‌های فرهنگ سیاسی جمهوری اسلامی ایران در بعد کلان از دیدگاه نخبگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات, 'دانشکده حقوق و علوم سیاسی, تهران, ایران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، گروه علوم اجتماعی، رودهن، ایران

چکیده

ایران از جمله معدود کشورهایی است که در چشم انداز سیاسی و آرمانی خویش بدنبال تحقق سیاست‌های فرهنگی است. از این رو تاکید بر اجرای سیاست‌های فرهنگی ایرانی اسلامی و فقدان شاخص‌های فرهنگ ‌سیاسی سبب شده تا نتوان به مقایسه و ارزیابی فرهنگ پذیری سیاسی در جامعه اقدام نمود. از این رو هدف این مقاله شناسایی و احصاء شاخص‌های فرهنگ‌سیاسی ایران در بعد کلان و در نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد.
روش تحقیق در این پژوهش روش ترکیبی کیو(کمی- کیفی) می‌باشد. جامعه آماری شامل 54 نفر از اساتید و صاحب نظران سیاسی دانشکده‌های علوم‌سیاسی دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان تهران و البرز می‌باشند. روش نمونه‌گیری در این تحقیق به صورت هدفمند بوده و کاملاً غیر احتمالی انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخت با گویه‌هایی بر گرفته از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه‌های دلفی صاحب نظران تشکیل شده است. روایی پرسشنامه بصورت صوری و محتوایی مورد تایید و پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ مورد تاکید صاحب نظران قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق آمار توصیفی و استنباطی و تحلیل عاملی کیو انجام پذیرفته است.
نتایج نشان داد که با آرای اکثریت صاحب نظران می‌توان شاخص‌های مشارکت در انتخابات، تاکید بر ارزش‌های بومی و مذهبی و فلسفه انتظار و ظهور منجی را جزء اولویت‌های فرهنگ‌سیاسی جمهوری اسلامی ایران در بعد کلان مطرح نمود.
این تحقیق می‌تواند گام کوچکی را در راستای تبیین الگوی فرهنگ سیاسی در ایران ایفاء نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آل غفور، سید محمد تقی. 1380. «خاستگاه فرهنگ سیاسی ایران معاصر». علوم سیاسی‌ـ‌دانشگاه باقرالعلوم (ع). شمارۀ 16. صص 60-35.
ابوطالبی، مهدی. 1384. «نقش فرهنگ سیاسی شیعه در انقلاب اسلامی ایران». معرفت. شمارۀ 98. صص 23-10.
احسانی، احمد. 1378. بررسی تطبیقی فرهنگ سیاسی مردم ایران در قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه باقرالعلوم.
احمدی، یعقوب و وحید قاسمی. 1389. «فرهنگ سیاسى دموکراتیک در جوامع چند قومى: با تأکید بر مقایسه کردهاى ایران و عراق». جامعه‌شناسی ایران. سال 11. شمارۀ 3. صص 145-118.
احمدی، یعقوب و نمکی، آزاد. 1392. «فرهنگ سیاسی دموکراتیک در میان نسل‌های ایرانی: تحلیل ثانویه داده‌های پیمایش ارزش‌های جهانی برای ایران، اقوام و استان‌های آن». جامعه‌شناسی کاربردی. سال 24. شمارۀ 3. صص  154-131.
احمدیان، مجتبی و روح‌اله اسلامی. 1392. «نگرش‌سنجی رابطۀ دولت و ملت در ایران: روش‌شناسی کیو». سیاست‌های راهبردی و کلان. سال 1. شمارۀ 4. صص 133-107.
اخترشهر، علی. 1386. مؤلفه‌های جامعه‌پذیری سیاسی در حکومت دینی. چاپ 1. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
امینی، علی‌اکبر و محمدعلی خسروی. 1389. «تأثیر فرهنگ سیاسی بر مشارکت سیاسی زنان و دانشجویان». مطالعات سیاسی. سال 2. شمارۀ 7. صص 142-127.
برمک، راضیه. 1381. موانع گفتگو و مدارا در فرهنگ سیاسی ایران معاصر. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تهران.
پوستین‌چی، زهره. 1389. «نشانه‌شناسی فرهنگ سیاسی مقاومت‌ در دفاع مقدس‌». نگین ایران. سال 9. شمارۀ 34. صص 60-39.
چیلکوت، رونالد. 1377. نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای. ترجمۀ وحید بزرگی و علی‌رضا طیب. چاپ 2. تهران: نشر مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
خوشگویان‌فرد، علیرضا. 1386. روش‌شناسی کیو. چاپ 1. تهران : مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
دانائی‌فرد، حسن. سیدیعقوب حسینیو و روزبه شیخها. 1392. روش‌شناسی کیو: شالوده‌های نظری و چارچوب انجام پژوهش. چاپ 1. تهران: انتشارات صفار.
ربانی، علی. و فرهاد شایگان فرد. 1389. «فرهنگ سیاسی ایران و مؤلفه‌هایش».  فصلنامۀ سیاست. سال 40. شمارۀ 4. صص 141-123.
رزاقی، سهراب. 1375. «مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی ما». نقد و نظر. سال 2. شمارۀ 4-3. صص213-200.
شریف، محمدرضا. 1378. تحول فرهنگ سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی. پایان‌نامۀ مقطع دکترای حرفه‌ای. دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
عابدی اردکانی، محمد. 1393. «توسعه‌نیافتگی سیاسی از منظر فرهنگ سیاسی نخبگان در ایران (1384-1368)». پژوهشنامۀ علوم سیاسی. سال 9. شمارۀ 4.صص 169-133.
عالم، عبدالرحمن. 1374. «فهم فرهنگ سیاسی». سیاست خارجی. سال 9. شمارۀ 4. صص 1526- 1513.
عباسی، ناصر. 1391. نقش فرهنگ سیاسی شیعه در ارتقای توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
عباسی، ناصر. 1391. نقش فرهنگ سیاسی شیعه در ارتقای توسعۀ سیاسی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
عظیمی، غلامرضاو محمدرضا رسولی. 1389. «مطالعۀ عرضی و ملی بررسی عوامل مؤثر بر نابرابری سیاسی: با تاکید بر فرهنگ سیاسی». فصلنامۀ علوم اجتماعی. شمارۀ 48. صص 251-223.
غفاری، مسعود و شهروز شریعتی. 1387. «بنیان‌های آرمان‌خواهی در فرهنگ سیاسی ایرانیان». راهبرد فرهنگ. سال 3. صص 98-85.
کریمی، زهیر. 1390. تحلیل مقایسه‌ای فرهنگ سیاسی نخبگان سیاسی ایران: اصلاح‌طلب و اصول‌گرا. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
نادمی، داوود. 1390. «بررسی جامعه‌شناختی سرمایه اجتماعی». برگ فرهنگ. سال 23. صص 35-8.
نظری، حامد، محمد رضا علمو  محسن آل غفور، 1392. «فرهنگ سیاسی زنان شیعه: با تأکید بر نقش انقلاب اسلامی ایران». زن و فرهنگ. سال 5. شمارۀ 17. صص 92-75.
هنری لطیف‌پور، یدالله. 1380. فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب اسلامی. چاپ 2. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
هنری لطیف‌پور، یدالله. 1377. فرهنگ سیاسی شیعه و تأثیر آن بر رفتار سیاسی مردم ایران از 1342 تا 1357. پایان‌نامۀ مقطع کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
Matlosa, Khabele. 2003. “Political Culture and Democratic Governance in Southern Africa”. African Association of  Political Science. Vol 8. No 1. pp 85-112.