سناریوهای پیشِ روی آیندۀ عراق و تحلیل دورنمای حقوقی، بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه مالک اشتر

2 دکترای آینده پژوهی و استادیار دانشگاه مالک اشتر

چکیده

عراق در بین کشورهای همسایه، بیشترین اشتراکات را با جمهوری اسلامی ایران دارد و ژئوپلیتیک و تمامیت ارضی این کشور به هر سرنوشتی که مبتلا شود، برای جمهوری اسلامی مهم تلقی می‌شود؛ چرا که می‌تواند جغرافیای سیاسی و دورنمای حقوقی ـ بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران را به شدت تهدید یا تقویت و به‌تبع آن را  تحت تأثیر قرار دهد. به همین جهت، تبیین سناریوهای آیندۀ  بحران عراق و ارزیابی و تحلیل تأثیرات متقابل آن بر حوزۀ حقوقی ـ بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، هدف اصلی این پژوهش است. با نظر به فاکتورها و نیروهای پیش‌ران کلیدی و مهم‌ترین موارد عدم قطعیت، سناریوهای تحولات آتی عراق،  از منظر نویسندگان پژوهش عبارت‌اند از: سناریوی  بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شدۀ عراق از دست داعش و تقسیم مسالمت‌آمیز، عادلانه و دموکراتیک قدرت در عراق (عراق  دموکراتیک)؛ سناریوی اتحاد میان اقوام و مذاهب عراق و افزایش قدرت ملی عراق (عراق متحد و قدرتمند)؛ سناریوی افزایش اختلافات میان حکومت مرکزی، سنی‌ها و کردها وآغاز جنگ داخلی گسترده در عراق (عراق درگیر جنگ داخلی)؛ سناریوی تجزیه و تقسیم عراق به سه شکل (عراق تجزیه‌شده). در بررسی تأثیرات هریک از این سناریوها بر وضعیت و دورنمای  حقوقی، بین‌المللی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران، مشخص شد که مطلوب‌ترین سناریو  برای  ایران، سناریو عراق دموکراتیک  است و در این راستا پیشنهادهایی عرضه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسلاتر، ریچارد. 1386. نواندیشی برای هزارۀ نوین، مفاهیم، روش‌ها و ایدههای آینده پژوهی. ترجمۀ عقیل ملکی‌فر و همکاران. تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی.
بختیاری مقدم، حسن، عباس ملکی و ذکریا کاظم‌پور. 1392. «تبیین و بررسی نقش آینده‎پژوهی در برنامه‌ریزی راهبردی سازمان‌های امنیتی». دومین همایش ملی آینده‌پژوهی.30 بهمن.
برزگر، کیهان. 1387. عراق جدید و نظام سیاسی‌ـ‌امنیتی خلیج فارس. تهران: دفتر گسترش تولید علم معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
پدرام،عبدالرحیم و سلمان زالی. 1394. فرایند سناریونویسی در موضوعات راهبردی. انتشارات مؤسسۀ افق آینده‌پژوهی راهبردی.
حسینی، حسین و سیامک باقری چوکامی. 1391. «آینده‌پژوهی و پیش‌بینی در جنگ نرم». فصلنامۀ آفاق امنیت. سال 5. شمارۀ 16. صص 23-47.
درویشی سه تلانی، فرهاد و زهره نعمتی. «چشم‌انداز راهبرد امریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ مطالعات راهبردی پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. سال 19. شمارۀ 1 (شمارۀ مسلسل 71). صص 43ـ70.
ستاری‎خواه، علی. 1393. آینده‌پژوهی و سناریونویسی کاربردی. انتشارات قرارگاه پدافند خاتم‎الانبیا (آجا).
نعمت‌پور، محمد و سنور تباک. 1392.بازیگران عراق نوین و استراتژی سیاسی‌ـ‌امنیتی ایران. مجلۀ پژوهش‌های علوم انسانی، سال 4. شمارۀ 19. صص 11 ـ36.
خوش‎دهان، علی . 1388.  آینده‌پژوهی با تکنیک سناریوسازی. تهران:انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
اسدی، علی‌اکبر. 1394. بررسی سناریوی تجزیۀ عراق از منظر متغیرهای داخلی. خبرگزاری فارس. قابل دسترس در: