تحلیل رابطه بین مشارکت سیاسی و تخصیص منابع در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بودجه­ریزی دولتی در هر کشوری متأثر از رفتار چهار گروه عمدۀ اجتماعی یعنی رأی­دهندگان (یا تأمین­کنندگان هزینه­ها)، تیم سیاسی (شکل­دهندگان هزینه­ها)، بوروکرات­ها (هزینه­کنندگان) و گروه­های فشار(جهت­دهندگان هزینه­ها) است. از منظر رهیافت انتخاب عمومی، این گروه­ها متفاوت با یکدیگر رفتار نمی­کنند و در عملکرد خود همواره گوشۀ چشمی به منافع شخصی خواهند داشت. پژوهش حاضر با هدف تحلیل رابطۀ بین میزان مشارکت سیاسی(درصد رأی­دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری) و تخصیص منابع در ایران انجام گرفته است. تحقیق از جهت ماهیت و روش، تحلیلی – توصیفی به شمار می­رود. در این راستا از داده­های مربوط به اعتبارات سال­های  1376 ، 1381، 1384 ، 1388 و 1390 و همچنین درصد رأی­دهندگان  استان­های کشور در 4 دوره انتخابات ریاست‌جمهوری استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها  نیز از روش­های کمّی شامل تحلیل همبستگی، تحلیل رگرسیون و تحلیل آنوا بهره گرفته شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد بین اعتبار تخصیص­یافته و مشارکت سیاسی استان­ها (درصد شرکت­کنندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری) در سال­های منتخب همبستگی معنی­داری وجود دارد؛ به‌طوری‌که اعتبارات تخصیص‌یافته در سال­های 1376 ، 1381، 1384 ، 1388 و 1390 با درصد رأی­دهندگان انتخابات ریاست‌جمهوری به ترتیب با 741/0، 766/0، 606/0، 466/0، 482/0 همبستگی در سطح 01/0 درصد معنی­دار است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون و آنوا نیز مؤیّد این موضوع است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


برنل، پیتر و رندال ویکی. 1387. مسائل جهان سوم: مطالعۀ سیاست در جهان در حال توسعه. ترجمۀ احمد ساعی و سعید میرترابی. تهران: نشر قومس.
بشیریه، حسین. 1377. مشارکت، رقابت و توسعه سیاسی. مجموعه مقالات مشارکت سیاسی. تهران: نشرسفیر.
پناهی، محمدحسین و اشرف امینی. 1390. «دولت رانتی، اقتصاد دولتی، فرهنگ سیاسی  و سرمایۀ اجتماعی در ایران(1384-1368)». فصلنامۀ تحقیقات سیاسی و بین­المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا. شمارۀ 7 . صص 94-59.
توفیقی، حمید و حسن یحیوی رازلیقی. 1395. «تأثیر رانت نفتی بر کیفیت نهادها در اقتصادهای نفتی». سیاست‌گذاری اقتصادی. سال 8. شمارۀ 16. صص 40-21.
حاجی یوسفی، امیر محمد. 1378. دولت، نفت و توسعة اقتصادی در ایران. تهـران: مرکـز اسـناد انقلاب اسلامی.
حیدری، محمدرضا و دیگران. 1395. «دلالت­های اقتصاد نهادگرای جدید برای تجویز دولت مطلوب در الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت». اقتصاد و توسعه منطقه­ای. شمارۀ 12. صص 169-152.
خضری، محمد. 1387. «اقتصاد سیاسی رانت­جویی در بودجه­ریزی دولتی ایران». پژوهشنامۀ علوم سیاسی. شمارۀ 4. صص72-39
دین­پرست، فائز و علی ساعی. 1391. «دولت رانتیر و سیاست­گذاری توسعه: تحلیل موانع توسعۀ اقتصاد ملی در ایران (1384-1368)». جامعه­شناسی تاریخی. شمارۀ 2. صص86-47.
راش. مایکل.1381. جامعه و سیاست. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: سمت.
رضایی، حسین. 1392. «نظریه­های مشارکت سیاسی با رویکرد انتخابات». فصلنامۀ مطالعات انتخابات. شمارۀ 5 و6 . صص 41-7.
ساروخانی، باقر. 1370. دایره­المعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.
سردارآبادی، خلیل‌الله. 1384. «قدرت و رانت­جویی سیاسی». گزارش. شماره 84.  صص33-30.
--------------. ١٣٨٣. «سازوکار و ویژگی‌های ­رانت­جویی سیاسی در ایران». فرهنگ اندیشه. سال3.  شمارۀ 11. 94-67.
علیخانی، فرشاد. 1386. «مدیریت مشارکتی: رویکردی راهبردی در تحول نظام اداری». در دومین همایش کنفرانس بین­المللی مدیریت (5-2/02/1383). دانشکدۀ مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی­ شریف. مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت. تهران: دانشگاه صنعتی شریف. صص.273-259.
عیوضی، محمدرحیم. 1387.  «نفت و موانع توسعه یافتگی». راهبرد یاس. شمارۀ 13. صص 71-55.
فضلی­نژاد، سیف­الله و مرتضی احمدیان. 1389. اقتصاد رانتی در ایران و راه‌های برون‌رفت از آن».ماهنامۀ بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی. شماره 11و 12. صص 158-129.
کارشناس، مسعود. 1382.  نفت، دولت وصنعتی شدن در ایران. ترجمۀ علی­اصغرسیدی و یوسف حاجی‌عبدالوهاب. تهران: گام نو.
کاظمی­پور،  شهلا .1383. «نقش اجتماعی شدن سیاسی و عوامل اجتماعی‌کننده در مشارکت سیاسی». مجموعۀمقالاتهمایشمشارکتسیاسیزناندرکشورهایاسلامی. تهران: انتشارات علامه طباطبایی.
متوسلی، محمود و جمال  فتح­اللهی. 1389. «مقدمه­ای بر نظریات ویلیامسون و کاربرد آن در تحلیل مسائل توسعۀ ایران». فصلنامۀ پژوهش­های اقتصادی. شماره 3. صص 52-25.
موسسۀ ‌تحقیقاتی‌ تدبیر اقتصاد. 1382. فساد مالی و اقتصادی: ریشه‌ها، پیامدها، پیشگیری و مقابله. جلد 2. تهران: انتشارات موسسه‌ تحقیقات‌ تدبیر اقتصاد.
میرترابی، سعید، بهمن نوربخش ومهتاب ساری اصلانی. 1393. «علل قابلیت­های متفاوت دولت­های توسعه­گرا و رانتیر در کمک به روند توسعه». مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل. سال 1. شماره2. صص 36-7.
نظری، سید غنی، حسین  بشیری گیوی و سعید جنتی. 1392. «تاثیر مشارکت سیاسی بر توسعۀ سیاسی». مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران. شمارۀ 1. صص 146-137.
هاشمی، ضیا. فولادیان، مجید و فاطمی امین، زینـب. 1388. «بررسـی عوامـل اجتمـاعی و روانی مؤثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران». پژوهشنامۀ علـوم سیاسـی. شماره 1. صص 226-199.
همایون­کاتوزیان، محمدعلی. 1384. اقتصاد سیاسی ایران. ترجمۀ محمدرضا نفیسی وکامبیز عزیزی. چاپ 11. تهران: مرکز.
Acemoglu, D, Johnson, S., Robinson, J.A. 2005. The rise of Europe: Atlantic trade, institutional change and economic growth. American Economic Review, in press.
Almaz, A.2015."Testing the Rentier State Theory: The Case of Azerbaijan". Journal of Global Analysis.Vol5. No 1 – 2. pp 59-72.
Bénabou, R.2000. "Unequal Societies: Income Distribution and the Social Contract". American Economic Review.No90. pp 96-129.
Easaw, Joshy& Savoia, Antonio.2005. Inequality in developing economies: The role of institutional development. ECINEQ. www.ecineq.org.
El-Katiri, Laura, Fattouh, Bassam, Segal, Paul. 2011. Anatomy of an Oil-Based Welfare State: Rent Distribution in Kuwait Research Paper, Kuwait Programme on Development, Governance and Globalisation in the Gulf States, www.lse.ac.uk/LSEKP/
Jensen, Nathan&Wantchekon, Leonard .2004. "Comparative Political Studies". Comparative Political Studies, Vol37. No7.pp 816-841.
Karil, Terry Lynn .2004. "Oil-Led Development: Social, Political and Economic Consequences". Encyclopedia of Energy. Vol 4.
Luciani, G.1996. Allocation vs. Production States: A Theoretical Framework in Hazem Beblawi and Giacomo Luciani, (eds.), The Arab state, New York: Groom Helm.
Mahdavy, H. 2013. The Patterns and Problems of Economic Development in Rentier State: the Case of Iran. Viewed on 27th of August 2013 from
Norris, P. 2002. Democratic Phoenix: Reinventing Political Activism. New York: Cambridge University Press.
Ozyavuz, Anais&Schmid, Dorothee .2015. Persistence and Evolutions of the Rentier State Model in Gulf Countries, The Institute français des relations Internationales (Ifri), Ifri.org.
Puente, José Manuel, Daza, Abelardo, Rios, Germán, Rodríguez, Alesia.2007.The Political Economy of the Budget Process in the Andean Region: The Case of Venezuela Inter-American Development Bank 1300 New York Avenue, N.W.Washington, DC 20577,
Refaei, Mostafa .M .2015.Political Participation in Egypt: Perceptions and Practice, Masar Citizenship Project, Spanish Agency for International Development Cooperation (AECID).
Vrablikova, K.2010. conference of Contextual Determinants of Political Participation in Democratic Countries.  Civic. Political and Cultural Engagement Among Migrants, Minorities and National Populations: Multidisciplinary Perspectives. Centre for Research on Nationalism, Ethnicity and Multiculturalism (CRONEM). University of Surrey. Guildford, UK. June 29th-30th.
Wantchekon, L .2002. "why do Resource Abundant Countries Have Authoritarian Governments?". Journal of African Development. vol 5. No 2. pp 145-176.