نظریه واقع‏‏‌گرایی و هم‏زما‏نی‏ بهبود روابط اقتصادی و سیاسی روسیه و ترکیه‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بی نالملل، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، وزارت امور خارجه، تهران، ایران.

4 استادیار روابط بین‌الملل، گروه ارتباطات و علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

روابط روسیه و ترکیه از دوران امپراتوری تا دهه اخیر را در بهترین وجه می‏توان روابط سینوسی و در قالب الگوی همکاری و تعارض تفسیر کرد. اما از زمان روی کار آمدن پوتین و اردوغان، علی رغم برخی چالش‏ها، روابط اقتصادی دو کشور به شدت گسترش یافته، به طوری که برخی معتقدند، این همکاری اقتصادی می‏تواند زمینه رسیدن دو کشور به مشارکت استراتژیک در سطح سیاسی را نیز به وجود آورد. برپایه این مفروض، سوال اصلی این مقاله در جهت ارزیابی این اصل واقع‏گرایی که اقتصاد باعث بهبود و تسری به سیاست نمی‏گردد آن است که؛ آیا بهبود روابط سیاسی- امنیتی ترکیه و روسیه، متاثر از همکاری اقتصادی میان دو کشور بوده است؟ یافته‏های پژوهش با بهره‏گیری از روش توصیفی- تحلیلی نشان می‏دهد که منطبق بر واقع‏گرایی، روابط اقتصادی اگرچه عامل مهمی در گرایش دو کشور به یکدیگر بوده، اما هرگز زمینه بهبود روابط سیاسی بین روسیه و ترکیه را به وجود نیاورده، بلکه علت آن غلبه زمینه استراتژیک و سیاسی بر اقتصاد بوده است. با وجود این نقطه قوت، واقع‏گرایی به دلیل عدم توجه به برخی دلایل تسیهل‏گر غیرسیاسی در بهبود روابط دوجانبه ترکی- روسی دچار ضعف تحلیلی نیز می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- احمدی، حمید و فاطمه حاتم آبادی فراهانی. 1390. «سیاست داخلی و خارجی ترکیه از دیدگاه حزب عدالت و توسعه»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره15، صص42-11.  
- اسکندری، مجید. 1389. «روند همگرایی ترکیه و بلوک غرب»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و یکم، شماره3، صص 873-847.
- اطهری، سیداسدالله، شعیب، بهمن و محمدرضا علی پور. 1391. «نقش انرژی در توسعه روابط روسیه و ترکیه»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره پنجم، شماره2، صص20-1.
- اطهری، سیداسدالله، عنایتی شبکلاتی، علی و سیدمحمد حسینی. 1393. «بررسی تطبیقی قدرت نرم ایران و ترکیه در عراق و سوریه»، فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، شماره11، صص 168-149.
- انیسی، لیلا. 1391. تاثیر تحولات سوریه بر روابط روسیه و ترکیه از 2011 تاکنون، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز.
- باقری دولت آبادی، علی و جعفر نوروزی نژاد. 1392. بررسی علل دگردیسی در سیاست خارجی ترکیه براساس رهیافت سازه انگاری»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، شماره7، صص 138-105.
- جکسون، رابرت و گئورک سورنسون. 1391. درآمدی بر روابط بین‏الملل، ترجمه مهدی ذاکریان، تهران: انتشارات میزان.
- حاجی یوسفی، امیرمحمد و عباس ذوالفقاری. 1396. «فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی خاورمیانه ای روسیه»،  فصلنامه روابط خارجی، شماره34، صص 192-165.
- خجسته، رحیم. 1395. »نگاهی اجمالی به روابط ترکیه و روسیه»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ نشر(26/5/1395)،  قابل دسترس در: http://www.iribnews.ir/fa/news/1255030.
- دانش نیا، فرهاد، نظرپور، داوود و آرمان سلیمی. 1394. «فهم سیاست خارجی ترکیه در پرتو دکترین عمق استراتژیک احمد داوود اوغلو»، فصلنامه پژوهش های روابط بین الملل، شماره17، صص 199-169.
- روحی دهبنه، مجید. 1397. «تحلیل ژئوپلتیکی رقابت های ایران و ترکیه متاثر از تحولات خاورمیانه از سال2011 میلادی»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهاردهم، شماره اول، صص 147-113.
- روحی، محبوبه و نوذر شفیعی. 1394. «تجزیه و تحلیل روابط روسیه و ترکیه براساس تئوری لیبرالیسم(2014-2002)»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، شماره25، صص 46-25.
- شعیب، بهمن. 1395. «تاثیر بحران سوریه بر روابط روسیه و ترکیه»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره66، صص 158-133.
- شفیعی، نوذر و مسعود رضائی. 1390. «جنگ روسیه و گرجستان؛زمینه ها و محرک های اثرگذار»، فصلنامه اوراسیای مرکزی، سال چهارم، شماره9، صص 58-39.
- عزیزی، حمیدرضا. 1390. «روابط منطقه ای فدراسیون روسیه: عوامل تاثیرگذار و متغیرهای دخیل»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره76، صص 124-95.
- عسگریان، عباسقلی و سعید تجری. 1396. «تاثیر بحران سوریه بر روابط روسیه و ترکیه در منطقه قفقاز»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره97، صص 173-139.
- عطایی، محمدفرهاد و مهدی هدایتی شهیدانی. 1392. «روند تحول قدرت نرم در سیاست خارجی روسیه:2013-2000»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره84، صص 125-101.
- فلاح، رحمت الله. 1389. «تحلیلی بر مبانی معرفتی اوراسیاگرایان نوین»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال یازدهم، شماره42، صص 84-63.
- قنبرلو، عبدالله. 1392. «بنیادهای اقتصادی سیاست خارجی ترکیه»، فصلنامه روابط خارجی، شماره20، صص 98-71. 
- قنبرلو، عبدالله. 1395. «اقتصاد لیبرال و مساله جنگ و صلح در روابط بین الملل»، فصلنامه اقتصاد تطبیقی، سال سوم، شماره1، صص 39-21.
- قوام، عبدالعلی. 1390. روابط بین الملل: نظریه ها و رویکردها، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
- کرمی، جهانگیر و زینب نجفی. 1390. «همکاری‏های روسیه و ترکیه؛ هدف‏ها، گستره و چشم‏اندازها»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره9، صص 78-59.
- کوزه گر کالجی، ولی. 1389. «سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه و تاثیر آن بر مناسبات روسیه و ترکیه»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره69، صص 136-111.
- گل محمدی، ولی. 1394. «پویایی های امنیتی روابط روسیه و ترکیه(2015-2001)»، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره28، صص 117-85.
- گودرزی، مهنار و فرشته معبودی نژاد. 1395. «قدرت نرم ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره93، صص 158-123.
- لینکلیتر، اندرو. 1385. جامعه و همکاری در  روابط بین الملل، ترجمه بهرام مستقیمی، تهران : وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
- مفیدی احمدی، حسین و مهدی ذاکریان. 1394. اروپایی شدن و تغییر گفتمان امنیتی در ترکیه(مطالعه موردی عادی سازی روابط ترکیه و ارمنستان)"، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره هشتم، شماره1، صص 126-107.
- نجفی، زینب. 1390. مقایسه عوامل موثر بر روابط فدارسیون روسیه با دولت های جمهوری اسلامی ایران و ترکیه"، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره7، صص 170-135.
- Ahmadi, Hamid, and Fatemeh Hatamabadi Farahani. 2011. “Domestic and Foreign Policies from the Perspective of Turkey’s AKP (Persian).” Journal of Law and Politics. vol. 7. no. 1. pp. 11-42. http://jlap.srbiau.ac.ir/article_7158.html
- Akturk,  Şener. 2013. "Russian–Turkish Relations in the 21st Century, 2000–2012", Russian Analytical Digest, No 125, pp 2-5.http://www.css.ethz.ch/content/dam/ethz/special-interest/gess/cis/center-for-securities-studies/pdfs/RAD-125-2-5.pdf
- Anisi, Leila. 2012. Impact on Syrian developments on Russian- Turkish relations since 2011 as yet (Persian). MSc. thesis. Islamic Azad University Central Tehran Branch.
- Asgarian, Abbasgholi, and Saeed Tajari. 2017. “The Impact of Syria Crisis on Russia-Turkey Relations in Caucasus (Persian).” Central Asia and the Caucasus Studies. vol. 23. no. 97. pp. 139-173. http://ca.ipisjournals.ir/article_24968.html
- Ataee, Mohammad Farhad, and Mahdi Hedayati Shahidani. 2014. “The Developing of Soft Power in Russian Foreign Policy (2000-2013) (Persian).” Central Asia and the Caucasus Studies. vol. 19. no. 84. pp. 101-125. http://ca.ipisjournals.ir/article_12332.html
- Athary, Sayyed Asadollah, Shuaib Bahman, and MohammadReza Alipour. 2013. “The Role of Energy in Developing Relations between Turkey and Russia (Persian).” Central Eurasia Studies. vol. 5. no. 11. pp. 1-20. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=181482
- Athary, Sayyed Asadollah, Ali Enayati Shabkolaee, and Hooseini Sayyed Mohammad Amin. 2014. “The Comparative Study of Iran-Turkey Public Diplomacy in Iraq and Syria (Persian).” Islam & Social Sciences. vol. 6. no. 11. pp. 149-167. http://soci.rihu.ac.ir/article_560.html
- Azizi, Hamid Reza. 2012. “The Russian Federation’s Regional Relations: Determinant Factors and Variables Involved (Persian).” Central Asia and the Caucasus Studies. vol. 17.no. 76. pp. 95-124. http://ca.ipisjournals.ir/article_10526.html
- Bagheri Dolatabadi, Ali, and Jafar Nourozinezhad. 2013.“Study of the Transformation of Turkish Foreign Policy based on Approach Constructivism (Persian).” Journal of Political Studies of Islamic World. vol. 2. no. 7. pp. 105-137. http://psiw.journals.ikiu.ac.ir/article_438.html
- Bahman, Shoaib. 2016. “The Effect of Syria Crisis on Russia and Turkey Relations (Persian).” Quarterly of Strategic Studies of the Islamic World. vol. 17. no. 2. pp. 133-158. magiran.com/p1639474
- Baldwin, David Allen. 1993. Neorealism and Neoliberalism: The Contemporary Debate. New York: Columbia University Press. https://books.google.com/books?id=J-5086iinx0C&dq
- Bechev, Dimitar. 2015. “Russia and Turkey What Does Their Partnership Mean for the EU?” European Policy Centre [Internet]. 13 February. Available at: https://www.files.ethz.ch/isn/188528/pub_5304_russia_and_turkey.pdf
- Çanci, Haldun. 2017. “Economic Pull Factors Versus Political Push Factors: A Descriptive Analysis of Multidimensional Relations between Russia and Turkey.” European Review. vol. 25. no. 3. pp. 463-478. [DOI:10.1017/S1062798717000138]
- Daneshnia, Farhad, Davood Nazarpoor, and Arman Salimi. 2015. “Understanding Turkish New Foreign Policy in the Framework of Ahmet Davutoglu’s Strategic Depth Doctrine (Persian).” International Relations Research. vol. 5. no. 17. pp. 169-200. http://www.iisajournals.ir/article_41994.html
- Davutoğlu, Ahmet. 2001. Strategic Depth (Turkish). Istanbul:Küre Yayinlari. https://www.kureyayinlari.com/Kitap/10/stratejik_derinlik
- Dede, Alper Y. 2011. “The Arab Uprisings: Debating the “Turkish Model”.” Insight Turkey. vol. 13. no. 2. pp. 23-32. https://www.insightturkey.com/commentaries/the-arab-uprisings-debating-the-turkish-model
- Demiryol, Tolga. 2013. Does Asymmetric Economic Interdependence Promote Political Cooperation? The Political Economy of Russian-Turkish Energy Relations. Paper presented at: European Consortium of Political Research (ECPR) General Conference, 4-7 September. Sciences Po Bordeaux, Domaine Universitaire, Bordeaux, France.https://www.researchgate.net/publication/277714806
- Eskandari, Majid. 2010. “The Process of Turkey-West Integration (Persian).” Journal of Foreign Policy. vol. 24. no.3. pp. 847-874. http://fp.ipisjournals.ir/article_9519.html
- Fallah, Rahmatollah. 2010. “An Analysis on Neo-Eurasianist’s Epistemology Foundations (Persian).” Quarterly of Strategic Studies of the Islamic World. vol. .11 no. 2. pp.63-84. magiran.com/p1519094
- Ghanbarlu, Abdollah. 2013. “Economic Foundations of Turkish Foreign Policy (Persian).” Quarterly Foreign Relations. vol. 5. no. 4. pp. 71-97. http://ensani.ir/fa/article/337008
- Ghanbarlu, Abdollah. 2017. “Liberal Economy and the Prospects of War and Peace in International Relations (Persian).”Eqtesad Tatbiqi (Comparative Economics). vol. 3.no. 1. pp. 21-39. http://economics.ihcs.ac.ir/article_2428.html
- Ghavam, Abdol-Ali. 2011. International Relations Theories & Approaches (Persian). 5th ed. Tehran: Samt. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1846225
- Golmohammadi, Vali. 2016. “Security Dynamics of Turkish-Russian Relations (2001-2015) (Persian).” Quarterly Foreign Relations. vol. 7. no. 4. pp. 85-117. http://ensani.ir/fa/article/365551
- Goodarzi, Mahnaz, and Fereshteh Maboodinejad. 2016.“Turkey’s Soft Power Tools in Central Asia and South Caucasus (Persian).” Central Asia and the Caucasus Studies.vol. 22. no. 93. pp. 123-158. http://ca.ipisjournals.ir/article_24258.html
- Haji Yousefi, Amir Mohammad, and Abbas Zolfaghari. “Strategic Culture and Foreign policy of Russia’s Middle East (Persian).” Quarterly Foreign Relations. vol. 9. no. 2. pp.165-192. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx-?id=348782
- Herrman, Richard K. 1994. “Russian Policy in the Middle East: Strategic Changes and Tactical Contradictions.” Middle East Journal. vol. 48. no. 3. pp. 455-474. https://www.jstor.org/stable/4328716?seq=1
- Internet Archive. 1991. The Encyclopaedia Britannica : A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information (Turkey History). 11th ed. New York : Encyclopaedia Britannica. https://archive.org/details/encyclopaediabrit11chisrich/page/n9/mode/2up
- Jackson, Robert H, and Georg Sorensen. 2012. Introduction to International Relations. Translated by Mehdi Zakerian, Ahmad Taghizadeh, and Hassan Saeed Kolahi, (Persian).4th ed. Tehran: Mizan. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/711388
- Karami, Jahangir, and Zeinab Najafi. 2011. “Russia-Turkey Cooperation: Objectives, Scope and Outlook (Persian).”Central Eurasia Studies. vol. 4. no. 9. pp. 59-78. https://jcep.ut.ac.ir/article_24222.html
- Khogasteh, Rahim. 2016. “Curt Look at Russian-Turkish Relations (Persian).” IRIB News Agency [Internet]. 16 August.Available at: http://www.iribnews.ir/fa/news/1255030
- Kissinger, Henry. 1977. American Foreign Policy.New York: Norton. https://books.google.com/ books?id=Z-HtAAAAMAAJ&dq
- Koozehgar Kalegi, Vali. 2011. “Justice and Development Party’s Foreign Policy and Its Impact on Russia-Turkey Relations (Persian).” Central Asia and the Caucasus Studies. vol. 16. no. 69. pp. 111-137. http://ca.ipisjournals.ir/article_10568.html
- Linklater, Andrew. 2006. Society and Cooperation in International Relation. Translated by Bahram Mostaghimi,(Persian). Tehran: Ministry of Foreign Affairs Press. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/914206
- Mikhelidze, Nona, et al. 2017. “The Moscow-Ankara Energy Axis and the Future of EU-TurKey Relations.” FEUTURE Papers. p. 5. https://www.researchgate.net/publication/320254504
- Mofidi Ahmadi, Hossein, and Mahdi Zakerian. 2015. “Europeanization and Change in Turkey Security Discourse (Case Study: Normalization of Turkey-Armenia Relations)(Persian).” Central Eurasia Studies. vol. 8. no. 1. pp.107-126. https://jcep.ut.ac.ir/article_54964.html
- Najafi, Zeinab. 2011. “Comparison of the Factors Affecting the Relations of the Russian Federation with the Governments of the Islamic Republic of Iran and Turkey (Persian).”Central Asia and the Caucasus Studies. no. 73.pp. 135-170. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/847785
- Öncel, Abidin, and Liudmila Liapina. 2018. “The Effects of Turkish-Russian Political Relations on Bilateral Trade Balance: Cointegration and Causal Analysis.” Theoretical and Applied Economics. vol.25. no. 1. pp. 73-94. http://www.ectap.ro/the-effects-of-turkish-russian-political-relations-
on-bilateraltrade-balance-cointegration-and-causal-analysis-abidin-ncel_liudmila-liapina/a1321/
- Özertem, Hasan Selim. 2017. “Turkey and Russia: A Fragile Friendship.” Turkish Policy Quarterly. vol. 15. no.4. pp. 121-134. https://www.researchgate.net/publication/329141749
- Pġrġnçcġ, Müberra. 2009. Turkish Russian relations in the post-soviet era: Limits of economic interdependenceMSc. thesis. Middle East Technical University. https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12611004/index.pdf
- Roohi, Mahboobeh, and Nozar Shafie. 2016. “An Analysis of the Relations of Russia and Turkey on the Basis of Liberalism Theory (2002-2014) (Persian).” Political International Researches. vol. 7. no. 25. pp. 25-46. http://www.iaujournals.ir/article_559259.html
- Rouhi Dehboneh, Majid. 2018. “Geopolitical Analysis of Iranian-Turkish Competitions Affected by the Middle East Developments Since 2011 (Persian).” International Quarterly of Geopolitics. vol. 14. no. 49. pp. 113-147. http://journal.iag.ir/article_66683.html
- Shafiee, Nozar, and Masoud Rezaie. 2011. “Russia-Georgia War: Causes and Determining Factors (Persian).” Central Eurasia Studies. vol. 4. no. 9. pp. 39-58. https://jcep.ut.ac.ir/article_24221.html
- Shumilin, Alexander. 2016. Russia’s Diplomacy in the Middle East: Back to Geopolitics. Paris: Ifri Russia Center. https://books.google.com/books?id=ynHyjwEACAAJ&dq
- Sönmez, Mustafa. 2015. “Russian Risk Pressing Turkey’s Economy”. Hurriyet Daily News [Internet]. 7 December.Available at: http://www.hurriyetdailynews.com/russian-risk-pressing-turkeys-economy--92143
- Tsygankov, Andrei P. 2006. “If Not by Tanks, Then by Banks? The Role of Soft Power in Putin’s Foreign Policy.”Europe-Asia Studies. vol. 58. no. 7. pp. 1079-1099[DOI:10.1080/09668130600926355]
- Turkish Statistical Institute. 2014. Available at: http://www.turkstat.gov.tr.
- Van Evera, Stephen. 1992. “The Hard Realities of International Politic.” Boston Review. vol. 17. no. 6. pp. 1-43.
- Wohlforth, William C. 2008. Realism and Foreign Policy. In: Edited by Smith, Steve. Foreign Policy: Theories, Actors,Cases (pp. 31-48). New York: Oxford University Press.