آینده‌پژوهی، روندهای خدمات فضای مجازی ایران در فرایند تکنولوژیک جهانی شدن با روش دلفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

تحقیق حاضر با هدف مطالعه و رصد تغییرات آینده‌ی خدمات حوزه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق آینده‌پژوهی و خدمات فضای مجازی قابل ارائه در ایران در فرایند تکنولوژیک جهانی شدن این کشور، انجام شده است. به همین منظور، ابتدا با روش مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای، روندهای موثّر در آینده‌ی خدمات فضای مجازی شناسایی گردیدند که عبارتند: 1. اسناد بالادستی2. تشکیل مرکز ملی فضای مجازی ایران 3. تغییرات فرهنگی و اجتماعی در به‌کارگیری اینترنت 4. رشد زیرساختهای فناوری و ابزارهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی5. گسترش سواد الکترونیکی 6. سهولت استفاده و کاربردپذیری خدمات فضای مجازی 7. هزینه‌ی نسبتاً کم خدمات فضای مجازی.
در ادامه با استفاده از روش آینده‌پژوهی دلفی، آینده‌ی محتمل خدمات فضای مجازی در قالب آینده‌‌ی مطلق، آینده‌ی موازی، آینده‌ی مکمل و آینده‌ی سایه‌ای، تعریف شد. بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی دیدگاه‌های 18 نفر از صاحب نظران این حوزه و نظر اجماعی خبرگان با توجه به روندهای محیطی و محاطی بر آن در خصوص آینده‌های محتمل، ارائه‌ی موازی خدمات فضای مجازی برای آینده‌ی ایران در افق 1404، با امتیاز اجماعی 87.66،در اولویت اول قرار گرفت؛ همچنین آینده‌ی مطلوب خدمات فضای مجازی در آینده‌ی ایران، ارائه‌ی موازی خدمات فضای مجازی با امتیاز اجماعی92.65 درصدی خبرگان، تعیین گردید. با توجه به این آینده نگری، توصیه می‌شود سازمان‌های تصمیم گیر در این خصوص مانند سازمان فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، موارد فوق را در سناریوها و اولویت‌های برنامه‌ریزی خود، مدنظر قرار دهند.
 

کلیدواژه‌ها


  1.  

    1. امانوئل، کاستلز. (1384). عصر اطلاعات، ترجمه‌ی احد عقیلیان و افشین خاکباز، انتشارات طرح نو.
    2. البرزی،‌ هادی، علی عسکری، عبدالعلی و صلواتیان، سیاوش. (1391). آینده پ‍ژوهی روندهای محیطی و محاطی بر رسانه‌ی ملی در فضای اینترنت. تهران: نخستین همایش ملی آینده‌پژوهی جمهوری اسلامی‌ایران با رویکرد تمدن سازی نوین اسلامی.
    3. آلستین، گرگ.(۱۳۹۱). گشتی در دنیای روندها و پیشران‌های توسعه‌ی رسانه، ترجمه‌ی مرضیه فخرایی، فصلنامه‌ی افق رسانه.
    4. دایی زاده، حسین و دیگران.(1392). تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر مهارت‌های دانش آموزان. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه شناختی جوانان، سال سوم، شماره‌ی نهم.
    5. سجادی امیری، سیده مرضیه، ثریای، علی و سجادی امیری، سیدعلی.(1391). امکان سنجی راه اندازی تجارت الکترونیک در بنگاه‌های صادراتی استان مازندران با تکنیک (AHP-FUZZY. نشریه‌ی پژوهشگر (مدیریت)، دوره 9 , شماره‌ی 26.
    6. فرزندی پور، مهرداد، میدانی، زهرا وگیلاسی، حمیدرضا. (1392). ارائه‌ی خدمات آموزشی و پژوهشی در راستای دولت الکترونیک. مجله‌ی ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره‌ی 13 , شماره‌ی 1 (پیاپی 51).
    7. شهشهانی، سیاوش.(1385). داستان ورود اینترنت به ایران. دنیای کامپیوتر و ارتباطات. شماره‌ی ۴۴.
    8. عالی زاده، عبدالرضا.(1385). اجرای تحقیق به روش دلفی. تهران: انتشارات یوسفی.
    9. عاملی، سعیدرضا، نعیمی، میترا و خلقتی، مرضیه.(1391). رویکرد ارتباطات متقابل به شهروندی الکترونیک: تحلیل برنامه‌های چهارم و پنجم توسع. نشریه‌ی جهانی رسانه، دوره‌ی 7، شماره‌ی 1 (پیاپی 13).
    10. عباسی، محمود، صالحی کیا، نسرین و رضایی، راحله. (1392). سلامت الکترونیکی از حصارهای بازدارنده تا فرایند قانونگذاری. فصلنامه‌ی حقوق پزشکی، دوره‌ی 7، شماره‌ی 25.

    11. کاظمی، مصطفی، فیاضی، مرجان ومیرزاده، ملیحه. (1387). بررسی موانع استفاده‌ی بهینه از فناوری اطلاعات در صنعت بیمه‌ی ایران، مجله‌ی دانش و توسعه، (15)23.

    1. مافی، فرزانه. (1390). پژوهشی در آینده‌پژوهی. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکده‌ی تحقیقات راهبردی، گروه پژوهشی اقتصاد.
    2. محمدپورزرندی، محمدابراهیم و نجفی، موسی.(1391). بررسی تاثیر کیفیت خدمات بانکداری الکترونیکی بر رضایت‌مندی مشتریان. فصنامه‌ی مدیریت (پژوهشگر)، دوره‌ی 9، شماره‌ی 26.
    3. ملکی فر، عقیل.(1385). الفبای آینده‌پژوهی. تهران: موسسه‌ی فرهنگی انتشارات کرانه‌ی علم.
    4. ملکی فر، عقیل.(1391).گونه‌های چهارگانه‌ی آینده‌پژوهی وآشنایی با مفهوم کلیدی مثلث آینده. فصلنامه افق رسانه.
    5. محامدپور، مریم و ثقفی، فاطمه.(1387). ارائه‌ی چارچوبی برای ارزیابی پروژه‌های آینده نگاری فناوری اطلاعات. فصلنامه‌ی تخصصی پارک‌ها و مراکز رشد، شماره‌ی 17.
    6. هاشمیان اصفهانی، مسعود.(1389). آینده نگاری علم و فناوری، آینده نگاری و ارزیابی رقبای منطقه و پیشگامان جهانی در حوزه‌ی علم وفناوری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    7. «اینترنت و گزارشی از وضیعت آن در ایران»، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۲۹ بهمن ۱۳۸۴.
    8. Akkermans, H. and Doremalen, J. (2004), Travail, transparency, and trust: a case study of computer-supported collaborative supply chain planning in high-tech electronics, European Journal of Operational Research, Vol. 153, No. 2.
    9. Almarabeh T, AbuAli A. (2010), A general framework for e-government definition maturity challenges opportunities and success, European Journal of Scientific Research; 39(1).
    10. Dagenais, f. (1987), The reliability and convergence of the Delphi technique The Journal Of General Psychology.
    11. EBC. (2005), E- Bsiness Connection, Critical Success Factors for e-Business, pp 1- 5, derived from: http//:www.e-bc.ca.
    12. Elis, R., Ginns, P. & Leanne, P. (2009). E-Learning in higher education: Some key aspects and their relationship to approaches to study. Higher Education Research and Development, 7(1).
    13. Engelbrecht, E. (2005), Adapting to changing expectations: Postgraduate students experience of an e-learning Tax Program, Computers and Education, 45(2).
    14. Shahghasemi, E., Tafazzoli, B., Akhavan, M., Mirani, G. & Khairkhah, T. (2013), Electronic Government in Iran: A Case Study, Online Journal of Social Sciences Research, 2(9).
    15. Sharifi H, Zarei B. (2004), An Adaptive Approach for Implementing e-Government in I. R. Iran, Journal of Government Information; 30(5-6).