اعطای سهمیه قابل مبادله به افراد؛ راهکار پیشنهادیِ اصلاح نظام یارانه‌های انرژی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

2 کانون نهادهای سرمایه‌گذاری

3 دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

پیشنهاد این طرح برای اصلاح نظام یارانه‌ها در دوران گذار از شرایط فعلی به شرایط مطلوب، اعطای یک سهمیه قابل مبادله انرژی به تمام افراد در قالب یک پول مجازی و بر اساس هزینه‌های یک سبد منصفانه انرژی است. مهم‌ترین مزیت در طرح‌های سهمیه به افراد وجود یک نظام بازتوزیع غیرمتمرکزِ عوایدِ حاصل از افزایش قیمت انرژی در جامعه است، زیرا ضمن وجود سهمیه یکسان انرژی برای افراد؛ به دلیل یکسان نبودن مصرف افراد، بازار تبادل انرژی شکل خواهد گرفت و از آنجایی که عمدتا دهک‌های پردرآمد مصرف‌کننده بزرگتر حامل‌های انرژی هستند؛ این بازتوزیع عواید از دهک‌های ثروتمند به سمت دهک‌های فقیر است. نتایج محاسبات نشان می‌دهد در صورت اجرای موفق طرح اصلاح نظام یارانه‌ها در یک دوره 5 ساله می‌توان قیمت تمام حامل‌های انرژی را بدون وارد آوردن شوک هزینه‌ای به جامعه، به قیمت‌های رقابتی رساند. در طرح پیش‌رو در پایان 2 سال در سناریوهای مختلف شکاف رفاهی بین دهکی قطعا کاهش خواهد یافت و وضع دهک‌های کم‌درآمد در تمام سناریوها بهبود خواهد یافت. همچنین بر اساس سناریوهای مختلف بین 50 تا 140 هزارمیلیارد تومان عایدی تجمیع می‌شود که با توجه به کسری بودجه شدید دولت در دوره پیش‌رو می‌توان آن را در قالب خرید اوراق دولتی به دولت قرض داد و از پولی شدن کسری بودجه که به تورم‌های بالا در اقتصاد منتهی می‌شود دوری کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابریشمی، ح.، درودیان، ح.، و نوری، م. (1392). چالش‌های اقتصاد ایران؛ تقابل دیدگاه‌های رقیب. تهران: نور علم.
اکبری، ن.، طالبی، ه.، و جلائی، ا. (1395). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی م‍ؤثر بر مصرف انرژی خانوار پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌‏ها (مطالعه موردی: شهر اصفهان). جامعه‌شناسی کاربردی، 27(4)، 1-26.
پیله‌فروش، م.، عبداللهی، م. ر.، صادقی، ن. (1397). مسئله بنزین رویکردها و مخاطرات. قابل دسترس در https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1091139
دمنه، ن.، ناظمی، ع.، عبدالله‌زاده، ع. ر.، و حاجی‌ها، ف. (1397). تخمین ابعاد کمی یارانه‌های آشکار و پنهان در نظام یارانه‌ای ایران. قابل دسترس در https://mpb.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=41a2499b-7582-48fa-8cbe-8bcba273c389
مرکز آمار ایران. (1396). داده‌های خام هزینه و درآمد خانوارهای کل کشور. قابل دسترس در https://b2n.ir/383228
مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری. (1397). اصلاح نظام یارانه بنزین. قابل دسترس در https://b2n.ir/e59197
Abrishami, H., Doroudian, H., & Noori, M. (2013). [Iran’s economic challenges competing views (Persian)]. Tehran: Noor-e-Elm. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/5065017
Akbari, N., Talebi, H., & Jalaei, A. (2017). [An investigation of socio-cultural factors affecting the household energy consumption after the implementation of targeted subsidies law (Persian)]. Journal of Applied Sociology, 27(4), 1-26. [DOI:10.22108/JAS.2017.21157]
Center for Strategic Studies. (2019). [Reform of the gasoline subsidy system (Persian)]. Retrieved from https://b2n.ir/e59197
Damaneh, N., Nazemi, A., Abdollahzadeh, A. R., & Hajiha, F. (2019). [Estimating the quantitative dimensions of overt and covert subsidies in the Iranian subsidy system (Persian)]. Retrieved from https://mpb.mporg.ir/FileSystem/View/File.aspx?FileId=41a2499b-7582-48fa-8cbe-8bcba273c389
Enerdata. (2019). Global energy statistical yearbook - 2019 edition. Retrieved from https://www.enerdata.net/about-us/company-news/energy-statistical-yearbook-updated.html
Feltenstein, A. (2017). Subsidy reforms and implications for social protection: An analysis of IMF advice on food and fuel subsidies. Retrieved from https://ieo.imf.org/~/media/IEO/Files/evaluations/completed/07-24-2017-the-imf-and-social-protection/sp-bp2-food-and-fuel-subsidies-web.ashx
International Energy Agency (IEA). (2019). Energy subsidies: Tracking the impact of fossil-fuel subsidies. Retrieved from https://www.iea.org/topics/energy-subsidies
Pilehforosh, M., Abdollahi, M. R., & Sadeghi, N. (2018). [Gasoline problem, approaches and risks (Persian)]. Retrieved from https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1091139
Statistical Center of Iran. (2017). [Raw data on household expenditure and income of the whole country (Persian)]. Retrieved from https://b2n.ir/383228