تبیین عناصر حکمرانی خوب در سیاست‌گذاری نظام بودجه‌ریزی کشور

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی (استاد) دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

2 عضو هیئت‌علمی (استاد) دانشکده مدیریت دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

چکیده

دستیابی به حکمرانی خوب و استقرار نظام تدبیر در حکومت، به یکی از مهم‌ترین مقاصد در جوامع و دولت‌ها تبدیل شده است. دستیابی به این مهم تا حد زیادی نیازمند تخصیص بهینه منابع به اهداف مرتبط با آن است. نظام بودجه‎ریزی بدان جهت که ابزاری برای تخصیص بهینه منابع مادی به سیاست‌ها و برنامه‎های هر کشور است، اهمیت غیرقابل‌انکاری در دستیابی به این مقصود دارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تبیین مشخصات و مؤلفه‌های سیاست‌گذاری نظام بودجه‎ریزی خوب برای کشورمان هستیم که ارتقادهنده‎ حکمرانی خوب باشد. مؤلفه‌هایی که در صورت انجام اصلاحات و حصول به آن‌ها در سیاست‌گذاری بودجه‌ای، زمینه تحقق حکمرانی خوب کشور را فراهم می‌آورد. برای تحقق این هدف، از روش تحقیق کیفی تحلیل تم بهره جسته‌ایم که با استفاده از آن، از سه منبع ادبیات نظری، مصاحبه با خبرگان و مطالعه تطبیقی کشورهای منتخب، مختصات سیاست‌گذاری نظام بودجه‌ریزی خوب را در قالب 8 مقوله و 61 تم مربوطه، استخراج و تبیین نموده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1-     آذر، عادل، و طیبه امیرخانی. (1390). بودجه‌ریزی عمومی: نهادهای بودجه‌ریزی و بودجه محلی. تهران: انتشارات سمت.
2-     ابوالحسنی، الهه. (1391). حکمرانی مردم سالارانه. فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. 42 (1): 1-19.
3-     بشیریه، حسین. (1384). آموزش دانش سیاسی. تهران: انتشارات نگاه معاصر.
4-     پورعزت، علی‎اصغر، و میریعقوب سید رضایی.( 1395).  بودجه‌ریزی عدالت محور برای پیشرفت فرا منطقه‌ای. تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
5-     خبره، ولی الله. (1388). نقش حکمرانی خوب در مبارزه با فساد و جرائم مالی. دانش و ارزیابی: فصلنامه علمی و تخصصی سازمان بازرسی کل کشور. 1 (1): 19-52.
6-     خضری، محمد. (1387). اقتصاد سیاسی رانت جویی در بودجه‌ریزی دولتی ایران. پژوهشنامه علوم سیاسی. 12: 39-72.
7-     دباغ، سروش، و ندا نفری.( 1388). تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب. نشریه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. 1 (3): 3-18.
8-     دانایی‌فرد، حسن، جبار باباشاهی، عادل آذر، و اسدالله کردنائیج.( 1391). تحول در رفاه ملی: آیا حکمرانی خوب نقش مهمی ایفا می‌کند؟. پژوهش‌های مدیریت در ایران. 16 (4): 45-62.
9-     رمضانی، محمدتقی. 1385. مروری بر مشکلات و نارسایی‌های بودجه‌ریزی در ایران. مصباح. 64: 51-88.
10-  شبیری نژاد، علی‌اکبر، و احمد توکلی.( 1386). بودجه‌ریزی در ایران: حقوق قوه مقننه در بررسی و رأی به بودجه(مبانی نظری و الگوهای پیشنهادی). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
11-  شبیری نژاد، علی‌اکبر.( 1387). بودجه‌ریزی در ایران: بودجه و پارلمان. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
12-  شبیری نژاد، علی‌اکبر.( 1386). مسائل ساختاری در فرآیند بودجه‌ریزی ایران. مجله راهبرد مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. 43: 77-95.
13-  قادری، محمدرضا، و علیرضا فرزیب. 1385. بودجه‌ریزی نوین دولتی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
14-  قاسمی، محمد.(1384). رئیس‌جمهور و چالشی به نام بودجه‌ریزی در ایران. مجلس و راهبرد. 46: 91-113.
15-  قطبی، میلاد، و توکل حبیب زاده.( 1394). تحلیل جایگاه نهادهای اجرایی فراقوه ای مصوب مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران و چارچوب اصل استقلال قوا. فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی. 45 (3): 341-360.
16-  کردبچه، محمد . 1385. نظام بودجه‌ریزی. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
17-  محمودی، سید محمد.( 1388). تحلیلی بر سیر تحولات کلان آمایش سرزمین فرانسه در نیم قرن گذشته و ارائه پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت آمایش سرزمین ایران. آمایش سرزمین. 1 (1): 141-180.
18-  مقیمی، سید محمد، و مصطفی اعلایی اردکانی. (1390). سنجش شاخص های حکمرانی خوب و نقش دولت الکترونیک در ارتقای آن. مدیریت فناوری اطلاعات. 3 (8): 171-188.
19-  مفیدی، مهرانوش.( 1389). آمایش سرزمین در اتریش با نگاهی به کنفرانس برنامه‌ریزی فضایی. آمایش سرزمین. 2 (3): 73-99.
20-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1381). بودجه‌ریزی در ایران(مسائل و چالش ها). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
21-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1383). نظریه حکمرانی خوب: توانمندسازی دولت طرح پژوهشی حکمرانی خوب(6). تهران: دفتر بررسی‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
22-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1386). مسائل و مشکلات بودجه‎ریزی در ایران(خلاصه نظرات دست اندر کاران فرایند بودجه). تهران: دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
23-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1386). بودجه‌ریزی در ایران: حقوق قوه مقننه در بررسی و رأی به بودجه(مبانی نظری و الگوهای پیشنهادی). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
24-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1387). بودجه‌ریزی در ایران: بودجه و پارلمان. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
25-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1388). فرار مالیاتی و رشد اقتصادی در ایران. تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
 
26-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1389). نقش کمیسیونهای داخلی در نظارت پارلمانی(مطالعه تطبیقی). تهران: دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.
 
27-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.( 1391). نقش در حال تحول پارلمانها در فرایند بودجه. تهران: دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
28-  موثقی، سید احمد، و دلارام غنیمی فرد.( 1391). نفت و دموکراسی( مورد مطالعه: کشورهای صادر کننده نفت). فصلنامه سیاست. 42 (2): 247-262.
29- نوبخت، محمد باقر.( 1391). مدل مفهومی اصلاح ساختار نظام بودجه ریزی کشور. فصلنامه راهبرد اقتصادی. 1 (2): 7-46.
30-  ویلداوسکی، آرون، و نوامی کایدن. (1974). برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی در کشورهای فقیر. با ترجمه علی پاراسائیان. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
31-  هداوند، مهدی.( 1384). حکمرانی خوب، توسعه و حقوق بشر. حقوق اساسی. 4: 51-86.
 
32-   Allen, R., & Tommasi, D. (2001). Community governance Community governance. paris: OECD Publication.
33-   Awio, G ,& Northcott, D. (2001). Decentralization and budgeting: the Uganda health sector experience. The International Journal of Public Sector Management, 14 (1), 75-88.
34-   Blondal, J., R, Kristensen, J. K & Ruffner, M.. (2002). Budgeting in Finland. Oecd Journal On Budgeting 2 (2), 119-153.
35-   Cardos, I., R. (2014). New Trends In Budgeting: A Literature Review. Practical Application of Science 2 (2), 483-490.
36-   Chinyio, E., & Olomolaiye, P. (2010). Construction stakeholder management.. chennai: John Wiley and Sons.
37-   Egbide, B., & Agbude, G., A.. (2012). Good Budgeting And Good Governance: A Comparative Discourse. The Public Administration and Social Policies Review 2 (9), 1-12.
38-   Gowda, A., N., & Kumar, S., T., P. (2013). A Study on Good Governance: An overview. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities 3 (11), 82-92.
39-   Hwang, Y. (2011). Comparative Analysis Of Indonesian And Korean Governance. Korea: Asia Research Centre, 1-28.
40-   Kaufmann, D., Kraay, A., & Zoido-Lobatón, P. (1999). Governance Matters: Policy Research Working Paper. Washington DC: World Bank.
41-   Kaufmann, D., Kraay, A., &  Mastruzzi, M. (2010). The worldwide governance indicators:Methodology and Analytical Issues. World Bank Policy Research Working Paper 54(30), 1-31.
42-   Kaufmann, D, Kraay, A & Zoido-Lobatón , P. (2000). Governance Matters II:Updated Indicators for 2000-01 Policy Research Working Paper. Washington DC: World Bank.
43-   Lapsley, I., & Rios , A. (2015). Making sense of government budgeting: an internal transparency perspective. Qualitative Research in Accounting & Management 12 (4), 377-394.
44-   Lytvynchenko, G. (2014). Programme management for public budgeting and fiscal policy. Procedia - Social and Behavioral Sciences 119: 576 – 580.
45-   Morrell, K. (2009). Governance And The Public Good. Public Administration 87 (3), 538–556.
46-   National Advisory Council on State and Local Budge. (1999). Recommended Budget Practices: A Framework For Improved State and Local Government Budgeting. Chicago: National Advisory Council on State and Local Budgeting: Government Finance Officers Association.
47-   OECD. (2014). The Principles Of Budgetary Governance. Paris: Public Governance And Territorial Development, 1-16.
48-   Shah, A. (2007). Budgeting And Budgetary Institutions. Washington, DC: The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank.
49-   Vian, T. (2010). Good Governance And Performance-Based Budgeting: Factors Affecting Reform Progress In Lesotho Hospitals. Boston: Boston University: University Professors Program.
50-   Weil, F., D. (1994). Political Culture, political structure and democracy: The case of legitimation and opposition structure. Research on democracy and society 2 (1), 65-116.
51-   Weiss, T., G. (2000). Governance. Good Governance and Global Governance, Conceptual and Actual Challenges. Third World Quarterly 21 (5), 795-815.
52-   Wildavsky, A. (1978). A Budget for All Seasons? Why the Traditional Budget Lasts. Public Administration Review 38 (6), 501-509.
53-   Williamson, A., & Fung, A. (2004). Political Deliberation: Where We Are and Where We Can Go. National Civic Review 1 (1), 1-13.
54-   Wilson, G., Hager, G., & Hobson, A. (2001). Performance - based budgeting: concept and example. frankfort- kentucky: committee for program review and investigation.
55-   World Bank. (2000). World Development Report. New York: Oxford University.
56-   World Bank. (2007). a Decade of Measuring the Quality of Governance: Worldwide Governance Indicators, 1996–2006. Washington: The International Bank for Reconstruction.
57-   World Bank.  (2016, 10 29). Retrieved from worldbank: http://info.worldbank.org/governance/wgi/#doc-intro