جهانی شدن و حقوق خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

امروزه، جهانی شدن از حوزه‌ی اقتصاد فراتر رفته و بر حوزه‏های فرهنگ، سیاست و حتی حقوق که مقوله‌ای پویا، متحرک و در عین حال نظام‌مند است، تأثیرگذارده است. تحولات ناشی از جهانی‌شدن در مقوله‌ی حقوق به طور عام، و حقوق خانواده به طور خاص، اثر‌گذار است. برخی ویژگی‌های خانواده و حقوق خانواده، این اثرپذیری را تسریع نموده و در مقابل، عواملی نیز تحولات حقوق خانواده را تعدیل می‌نماید. ابتنای بیش‌تر قوانین خانواده بر فرهنگ، شکل‌گیری جریان‌های فمینیستی، توجهات جهانی و فراملّی توسط مقررات و سازمان‌‌های بین‌المللی - به دلیل وجود دو گروه آسیب‌پذیر و مورد توجه جامعه‌ی جهانی، یعنی زنان و کودکان - همگی موجب می‌گردد تا جهانی شدن بر حقوق خانواده، سریع‌تر و بیش‌تر تأثیر بگذارد. در مقابل، ماهیت عبادی و معاملی قواعد حقوق خانواده و وجود سنّت‌های ریشه‌دار در حیطه‌ی مسائل مربوطه، از عوامل تعدیل‌کننده‌ یا مقاوم در برابر تحولات خانواده محسوب می‌شوند. در این مقاله که با شیوه‌ی اسنادی انجام شده، پس از بررسی چگونگی تاثیر جهانی شدن بر حقوق خانواده‌ و اشاره به فرصت‌ها و تهدید‌های ناشی از آن، راهکارهای مصون ماندن حقوق خانواده از آسیب‌های جهانی با توجه به قابلیت‌های فقه اسلام، مورد بررسی قرار می‌گیرد. فقه غنی شیعه با استفاده از ابزار اجتهاد، پاسخ‌گوی نیاز‌ها و مقتضیاتی زمان است که در مقابل تبادل سریع و آسان اطلاعات - که از فرصت‌های ناشی از جهانی شدن است - حقوق خانواده‌ی اسلامی را قابل ارائه در سطح بین‌المللی می‌نماید.
 

کلیدواژه‌ها


-         قرآن کریم
-         اخوان زنجانی، جلیل. (1365). پژوهش واژه‌های سریانی در زبان فارسی. تبریز.
-         اخوان زنجانی، داریوش.(1381). جهانی شدن و سیاست خارجی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی.
-         برک،ادموند. (1372). دایرة‌المعارف آمریکا. جلد سوم. (مترجم: دکتر احمد شلبی). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
-         امامی،سید حسن و صفایی، اسدالله. (1376). مختصر حقوق خانواده. تهران: نشر دادگستر.
-         امینی، علیرضا و آیتی، سید محمدرضا.(1377). تحریر اصول الفقه، لشیخ محمدرضاالمظفر. تهران: انتشارات سمت.
-         اندرسون، نورمن. (1376). تحولات حقوقی جهان اسلام(چاپ اول)،( مترجم: فخرالدین اصغری و دیگران). قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
-         ایران‏زاده، سلیمان. (1380) جهانی‏شدن ‏و تحولات استراتژیک ‏در مدیریت ‏و سازمان. تهران: مرکزآموزش‏دولتی.
-         آبراکرامبی، نیکلاس ودیگران. (1367). فرهنگ جامعه‌شناسی. (مترجم: حسن پویان). تهران: انتشارات چاپخش.
-         تافلر، آلوین.(1370). جابجایی در قدرت.(مترجم: شهیندخت خوارزمی). تهران: فرهنگ نشر نو.
-         برزگر، ابراهیم. (1383). جهانی شدن، هویت و فقه سیاسی. پژوهش حقوق و سیاست.
-         بستان، حسین. (1389). اسلام و جامعه‌شناسی خانواده( چاپ پنجم). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
-         بیرو،آلن. (1370). فرهنگ علوم اجتماعی ( مترجم: باقر ساروخانی). تهران: انتشارت کیهان.
-         ابوت، کلر، پاملا و والاس.(1376). درآمدی بر جامعه‏شناسی (نگرش‏های فمنیستی)  (مترجم: مریم خراسانی و حمید احمدی). تهران: دنیای مادر.
-         جعفری لنگرودی، محمد جعفر.(1377). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
-         جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر.(1375). دایرة‌المعارف حقوق، دانشنامه‌ی حقوقی. جلد چهارم. تهران: موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر.
-         جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر.(1380). فلسفه‌ی حقوق مدنی. تهران: گنج دانش.
-         جوادی آملی، عبدالله.(1390). شریعت در آینه‌ی معرفت. قم: نشر اسرا.
-         جوادی آملی، عبدالله.(1371). ولایت فقیه و رهبری در اسلام. قم: انتشارات حکمت.
-         چارلز، وست، چرچمن.(1375). نظریه‌ی سیستم‌ها (ترجمه‌ی رشید اصلانی). تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
-         حکیم، محمدتقی. (1979). الاصول العامه للفقه المقارن. بیروت: موسسه‌ی آل البیت (ع).
-         داوودی، هما. (1386). ارتباط قوانین خانواده و رویه قضایی با آسییب‌های خانوادگی. نشریه‌ی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق سابق)،شماره‌ی 47.
-         دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. (1382). سایه روشن‌های یک کنوانسیون. بازتاب اندیشه در مطبوعات روز ایران، شماره‌ی۴۱.
-         دلماس‌مارتی، می‌ری. جهانی‌شدن حقوق، فرصت‌ها.( مترجم: اردشیر امیر‌ارجمند). مجله‌ی حقوقی،‌ شماره‌ی24.
-         زحیلی، وهبه. (1376). اصول الفقه‌الاسلامی. جلد دوم. تهران: دار احسان.
-         سریع القلم، محمود. (1384). ایران و جهانی‏شدن. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
-         سگالن، مارتین.(1370). جامعه‌شناسى خانواده (چاپ اول) (مترجم: حمید الیاسى). تهران: نشر مرکز.
-         سوئیزی، پل و دیگران.(1381). جهانی‏شدن با کدام هدف؟(مترجم: ناصر زرافشان). تهران:آگاه.
-         شاطبی، ابو اسحاق ابراهیم بن موسی. (بی‌تا) الموافقات فی اصول الشریعه، شرح و تخریج احادیث (ترجمه ی عبدالله دراز). بیروت: دار الکتب العلمیه.
-         صادقی رشاد، علی‌اکبر. (1381). اجتهاد موجود و اجتهاد مطلوب. مجله‌ی پژوهش و حوزه. شماره12.
-         صدوق(ابن باویه)، محمد‌‌بن‌علی .(1385). علل الشرایع. قم :دارالزهراء(س).
-         عاملی، (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی. (1416ق). مسالک الافهام. جلد هشتم. قم: مؤسسه‌ی المعارف الاسلامیه.
-         عاملی،(شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی.( 1428ق). الروضه‌البهیة فی شرح اللمعة‌الدمشقیه، جلد چهارم. قم: موسسه‌ی احیاء الکتب‌الاسلامیه.
-         عبادپور، لطیف.(تیر1382). اقرارنامه زوجیت. مجله‌ی کانون. شماره‌ی 43،
-         کاتوزیان، ناصر.(1383). گامی به‌سوی عدالت. جلد اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
-         کاتوزیان، ناصر.(1388). فلسفه‌ی حقوق. جلد اول، دوم و سوم.تهران: شرکت سهامی انتشار.
-         کاستلز، مانوئل.(1380) .عصر اطلاعات(مترجم: علی‏قلیان و افشین خاکباز). تهران: طرح نو.
-         کینگ، ساموئل.(1355). جامعه شناسی( مترجم: مشفق همدانی). تهران: سیمرغ.
-         کاتوزیان، ناصر.(1387). دوره‌ی حقوق مدنی خانواده. جلد اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
-         گل محمدی، احمد.(1381). جهانی‏شدن فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.
-         گوستاولوبون.(1387). تمدن اسلام و عرب( مترجم: محمدتقی فخرداعی گیلانی). تهران: دنیای کتاب.
-         گیدنز، آنتونی.(1379). جهان رهاشده( مترجم: علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی‏عبدالوهاب). تهران: نشر علم و ادب.
-         لاتوش، سرژ.(1379). غربی‏سازی جهان( مترجم: امیر رضایی). تهران: قصیده.
-         لوی برول،‌هانری ودیگران.(1371). حقوق و جامعه‌شناسی(مترجم: مصطفی رحیمی) تهران: انتشارات سروش.
-         محسنی، منوچهر.(1380). جامعه‌شناسی جامعه‌ی اطلاعاتی. تهران: نشر دیدار.
-         مشیرزاده، حمیرا.(1387). فمینیسم جهانی (درباره‌ی جهانی شدن و فمینیسم). مجله‌ی خردنامه‌ی همشهری. شماره 26.
-         مشیرزاده، حمیرا.(1382). از جنبش تا نظریه‌ی اجتماعی، تاریخ دو قرن فمینیسم. تهران: نشر تیراژه.
-         مطهری، مرتضی.(1372). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: صدرا، 1372.
-         مطهری، مرتضی.(1362). ختم نبوت. تهران: صدرا.
-         مطهری، مرتضی.(1382). ده گفتار(سخنرانی اجتهاد در اسلام). جلد اول. تهران: صدرا.
-         مطهری، مرتضی. (1389). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
-         مظفر، محمد‌رضا.(1388). اصول‌الفقه. قم: دار‌التفسیر.
-         معین، محمد.(1360). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات‏امیرکبیر.
-         مغنیه، محمد جواد.(1995). علم الاصول فی ثوبه الجدید. بیروت: دار الملایین.
-         مقدادی، محمد.(1381). ریاست مرد در رابطه زوجیت. نامه مفید. شماره33.
-         موسی زاده، رضا.(1382). بایسته‌های حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: نشر میزان.
-         مهرپور، حسین.(1377). نظام بین‌المللی حقوق بشر. تهران: انتشارات اطلاعات.
-         نجفی، محمّد حسن.(1412ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع‌الاسلام. بیروت: مؤسسه المرتضی العالمیه.
-         نقیب السادات، سیدرضا.(1382). جهانی‌سازی. تهران: کتاب صبح.
-         هاجری، عبد الرسول.(1380). کنوانسیون و چالش‌های پیش‌رو. مجموعه مقالات دفاع از حقوق زنان، ما و نظام بین‌الملل. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
-         هدایت‌نیا، فرج الله. (1388). فلسفه حقوق خانواده. جلد سوم. تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
 
-       Encgclopedie Dalloz, (1997), Jurisprudence, Paris, Edition Dalloz, oxford University Press.
 
-       Frieman, law in a changing society, (1959), Berkeley: university of California.
 
-       Vander, Zanden.(1983).Social Psychology, University publishing.
 
-       Broom, Leonard, (1990), Bonjean, D.H.Broom, Sociology, California: wedswerth publishing co.