تحلیل گفتمانی سیاست خارجی دولت سیزدهم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی ویژه‌نامه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم

نویسنده

دانشیار روابط بین‏الملل، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

آمدوشد دولت‏‌های مختلف ظهوریافته پس از انقلاب اسلامی، نشان‏‌دهنده واقعی بودن تغییرات در سیاست خارجی در عین حفظ برخی اصول ثابت است. روی کار آمدن دولت سیزدهم نیز حامل برخی عناصر جدید یا دست‏‌کم روایت‏‌های جدید از اصول مزبور است. بر این اساس، سیاست خارجی دولت سیزدهم به مثابه یک گفتمان، حامل و حاوی عناصر خاصی است که آن را از گفتمان‏‌های قبل و بعد از خود متمایز می‏‏‌سازد.  هدف از این مقاله بررسی مهم‏ترین عناصر و دقایق سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی در چارچوب روش تحلیل گفتمان است. پرسش مقاله آن  است که چگونه می‏‌توان سیاست خارجی دولت سیزدهم را در قالب منظومه گفتمانی ارنستو لاکلاو و شانتال موف، مفهوم‏‌سازی کرد؟ در این راستا، «انقلابی‌گرایی عملگرا»  یا به تعبیر دیگر «چندجانبه‏‌گرایی عدالت‏‌محور» به مثابه نقطه کانونی(دال مرکزی) گفتمان سیاست خارجی دولت مزبور در نظر گرفته می‏‌شود که به عناصر پیرامونی خود از قبیلِ: راهبرد خنثی‏‌سازی تحریم و متوازن‏‌سازی هوشمند روابط خارجی اقتصادی و سیاسی از طریق دو مکانیسم استراتژی «نگاه به شرق» و «سیاست همسایگی»، و همچنین راهبرد مقاومت، پی‏‌ریزی نظام بین‏‌الملل عادلانه مبتنی بر چندجانبه‏‌گرایی، راهبرد ضدتحریم از طریق دو مکانیسم پپگیری همزمان خنثی‏‌سازی تحریم(به مثابه راهبرد) و سیاست رفع تحریم(به‏‌مثابه تاکتیک) و نهایتاً سست کردن پیوند میان معیشت و اقتصاد ملی، معنا و مفهوم می‌‏بخشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات